Teatr elitar yerdir, şou məkanı deyil...

Sabir Məmmədov: "Aktyorluq sənətində maddi problem həmişə olub, həmişə də olacaq"

Müsahibimiz Akademik Milli Dram Teatrının aktyoru, əməkdar artist Sabir Məmmədovdur. "Azdrama"nın aparıcı aktyorlarından sayılan Sabir Məmmədov bu etimadı isə öz əməyi ilə qazanıb. İllər uzunu xırda rollarda oynaya-oynaya öz sözünü deyəcəyi zamanı gözləyib. Amma rejissorlardan əsas rol qoparmaq üçün heç bir intriqaya getməyib və bunun nəticəsidir ki, indi tamaşalarda əsas qəhrəmanları rejissorlar ona həvalə edirlər.

- Son zamanlar diqqətinizi dublyaja yönəltmisiniz...

- O da bizim işimizdir. Yəni aktyorun fəaliyyət dairəsinə dublyaj da daxildir.

- Aktyorluq fakültəsində təhsil alan tələbələrin böyük əksəriyyəti teatrda çıxış etməkdən çox, filmlərə çəkilməyi arzulayır. Bilmək istərdim, nə əcəb kinorejissorlar sizin bacarığınızdan bəhrələnmək istəmirlər?

- Niyə ki, kinolara da çəkilmişəm. Sadəcə olaraq, indi kinolar az çəkilir, ona görə mən də çəkilmirəm.

- Bu gün Azərbaycan teatrının ən böyük problemlərindən biri də gənc kadrların çatışmazlığıdır. "Gənc" obrazları 40-50 yaşlı aktyorlar yaradırlar. Sizcə, buna səbəb nədir? Ümumiyyətlə, o dövrün gəncləri ilə indikiləri nə fərqləndirir?

- Mənim fikrimcə, elə indiki gənclər də aktyor olmağa böyük maraq göstərirlər. Sadəcə olaraq onlar bir az əziyyətə qatlaşmaqdan çəkinirlər. Amma kimin ki arzusu var, yəqin həmin adam əziyyətlərə sinə gərib özünü aktyor kimi yetişdirəcək. O ki qaldı "gənc" obrazları yaşlı aktyorların yaratmasına, elə rollar var ki, onları 40 yaşdan sonra oynamaq mümkündür. Peşəkarlıq baxımından belədir. Götürək Hamleti, bu rolu 25 yaşlı aktyorun oynaması qeyri-mümkündür...

- Amma Həsənağa Turabov təxminən elə o yaşda oynamışdı...

- Həsənağa müəllim Hamleti oynayanda, yaşı 25-dən yuxarı idi... Bir də ki, o, Həsənağa Turabov idi. Elə fövqəladə istedada malik aktyorlara da az-az hallarda rast gəlinir. Digər tərəfdən, Hamlet kimi rolları gənc aktyora həvalə etmək rejissor üçün böyük risq tələb edən addımdır.

- Maraqlıdır, sizi teatra nə gətirdi?

- Mənim aktyorluq sənətinə gəlməyim elə bir fövqəladə hadisə olmayıb. Aktyor olmaq arzum olub. Lap uşaqlıqdan bunu istəmişəm. Özüm də Həsənağa Turabovun kursunu bitirmişəm. Həsənağa müəllimin bizə olan sevgisi və öyrətmək həvəsi məndə bu sənətə, yəni peşəkar aktyor olmağa ikinci dəfə həvəs oyatdı. Allah ona qəni-qəni rəhmət eləsin, çox istəyirdi ki, tələbələri əsl aktyor kimi yetişsinlər. Ona görə də biz həvəslə çalışırdıq.

- Aktyor kimi işə haradan başladınız?

- İnstitutu (Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti -İ.) bitirəndən sonra təyinatımı Sumqayıt Teatrına verdilər. O vaxt aktyorları teatrlara təyinatla göndərirdilər. 1989-cu ildə isə rəhmətlik Həsənağa müəllim məni bu teatra dəvət etdi. Amma təəssüf ki, onunla bir tamaşada oynamaq mənə qismət olmadı...

- Aktyorun oynadığı rollar arasında onun tanınıb səhnəyə vəsiqə qazanmasına səbəb olan rol olur. Maraqlıdır, sizin aktyor kimi tanınmağınızı Sumqayıt Teatrında oynadığınız "Bəxt üzüyü" tamaşasındakı "Hüseyn" rolu ilə bağlayırlar. Özünüz bu fikirlə razısınızmı?

- Doğrudur, amma mən deməzdim ki, bu bir təsadüfdür. Hər aktyorun taleyində belə bir obraz olur. Elələri var ki, bu rol onların bəxtinə tez çıxır, bəzilərinə də gec. Mənim də bəxtimə "Bəxt üzüyü" tamaşasındakı "Hüseyn" obrazı düşüb. Amma mən buna o qədər də önəm vermirəm. Onsuz da aktyor olmaq istəyən nə vaxtsa həmin rolu tapacaq.

- Nədənsə son illərin tamaşaları süni təəssürat bağışlayır. Sizcə, bu sünilik quruluşdan irəli gəlir, ssenaridən, yoxsa aktyor oyunundan?

- Sünilik deyəndə, bilmirəm nəyi nəzərdə tutursan. Amma teatra gələn adam bilir ki, teatra gəlir. İkincisi də, tamaşanın canlı, orijinal alınması üçün həm ssenari, həm quruluş, həm də aktyor oyunu biri-biri ilə harmoniya yaratmalıdır. Burada tamaşanın musiqisindən, səhnə tərtibatından da çox şey asılıdır. Ona görə də, siz dediyiniz ittihamı təkcə aktyorların və yaxud da rejissorların üzərinə yıxmaq düz deyil. Tamaşanın hazırlanmasında iş kompleks şəkildə aparılmalıdır, əgər bu vəhdət pozulursa, tamaşa siz dediyiniz kimi, süni alınır.

- Teatr aktyor Sabir Məmmədov üçün hansı anlamı daşıyır: adi iş yeri, yoxsa "Azdrama"nın qabağında quraşdırılan böyük afişada yazılan kimi "məbəd"?

- Bəli, teatr məbəddir. Amma mənim fikrimcə, teatr elitar bir yerdir. Teatra gələn tamaşaçılar seçilmişlərdir. Teatrı şou və yaxud digər əyləncələrin nümayiş etdirildiyi məkan kimi başa düşmək yanlışlıqdır. Ümumiyyətlə, teatr bir elmdir. Təkcə Stanislavskinin bu elmlə bağlı 8 cildlik kitabı var. Teatrla bağlı qalaq-qalaq kitablar yazılıb. Və indi də teatr sənətilə bağlı elmi araşdırmalar davam edir, yeni tamaşa formaları, yeni metodlar işləyirlər. Tamaşanın psixoloji, etik-estetik yönlərini, tamaşaçıya təsir formalarını arayıb-axtarırlar. Tamaşalar barəsində elmi işlər yazılır. O cümlədən, aktyorluq sənəti, rejissorluq sənəti də ayrı-ayrılıqda elmdir. Ona görə də, teatra əyləncə məkanı kimi baxmaq olmaz.

- Bəs nə üçün yüngül şoular teatr tamaşalarını qabaqlayır və daha çox tamaşaçı kütləsi cəlb edir?

- Şou çoxsaylı insan kütləsini əyləndirmək üçün nəzərdə tutulur, teatrın isə öz tamaşaçıları olur. Bayaq dedim ki, teatrın tamaşaçıları yüksək intellektə malik seçilmiş insanlardır.

- Sizcə, üç tərəfi bağlı, bir tərəfi açıq olan balaca bir məkanın- səhnənin gücü nədədir ki, insanları özünə cəlb edir?

- Səhnə tamaşadakı obrazların ruhu yaşayan bir məkandır. Hər bir pyesdə dramaturqun ruhu var, bu da rejissor və aktyorlar tərəfindən tamaşaçılara səhnə vasitəsilə ötürülür. Təsəvvür edin, tamaşaçı aktyorun yaratdığı obraza baxıb özü haqda düşünür. Xarici görünüşündən tutmuş, mənəviyyatına qədər...

- Teatrın mənəvi tərəfindən danışdıq, indi də keçək maddiyyat məsələsinə. Deyirlər, yaxşı tamaşanın hazırlanması üçün yaxşı da pul, vəsait lazımdır. Habelə aktyorun özü maddi cəhətdən təminatlı olmalıdır. Bu fikirlə razısınız?

- Əvvəla, səhnədə belə şeylər adamın yadından çıxır. Səninlə söhbətdən sonra səhnəyə çıxacağam. Bütün elədiyimiz bu söhbətlər elə burada qalacaq, səhnəyə çıxanda mən artıq Sabir Məmmədov kimi yox, "kefli İsgəndər" kimi düşünəcəyəm. İkinci də bu sənətdə maddi problem həmişə olub və olacaq da. Və bu sənəti maddiyyatla ölçmək düzgün deyil. Onu da deyim ki, istedadı olan öz maddi vəziyyətini qura bilir. Bununla bağlı yaşanan əzablar geridə qalır. Əgər aktyor bütün diqqətini sənətinə yönəldirsə, sənətdən onun əvəzini alır.

- Bəs bu gün "Azdrama"nın hansı problemi sizi daha çox narahat edir?

- Akademik Milli Dram Teatrının bu gün zəngin repertuarı var. Klassiklərdən tutmuş, müasir dramaturqlarımızın əsərləri səhnəyə qoyulur. Bu barədə heç bir narahatçılığımız yoxdur. Məni narahat edən aktyorluq və rejissorluq sənətinin inkişafıdır. Mən istərdim "Azdrama"nın kollektivi dünya səhnələrində çıxış etsin. Çox istərdim tez-tez festivallara gedək, dünyada bizi tanısınlar. Doğrudur, ildə bir dəfə də olsa, xarici festivallarda iştirak edirik, amma bu azdır.

- Sizcə Akademik Milli Dram Teatrının aktyor və rejissor bazası buna imkan verirmi?

- Əlbəttə, bizim teatrda çox istedadlı, təcrübəli aktyor və rejissorlar cəmləşib. Sadəcə olaraq elə bir təkan lazımdır ki, bu kollektivi Avropaya tullasın...

İLTİFAT

Ekspress.-2013.-17-19 avqust.- S.19.