"Mən GÖYÇƏli, sən də BOYAT elindən"...

("Əli Vəkil- 75" silsiləsindən)

"Beşguşə" - Güney Azərbaycan, Quzey Azərbaycan, Dəmir qapı Dərbənd, Borçalı-Qaraçöp mahalları, Qərbi Azərbaycan (hələ əcəmi demirəm) - yurdumuzun harasına baxsan, sənət adamı dəyir gözünə, bu torpaqların hansı daşını qaldırırsan, sənət nümunəsinə rast gəlirsən, hansına əl atırsan, sözdən, sənətdən xəbər verir sənə.

Ərazi etibarilə "guşə"lərin hər birinin özünəməxsus xüsusiyyətləri, spesifik sənət sahələri olduğu kimi, Qərbi Azərbaycan, Göyçə deyəndə də, digər sənət xiridarları ilə yanaşı, ilk növbədə, söz və saz sənəti, Azərbaycan aşıq sənətinin peyğəmbəri, ozanlar ozanı, aşıqlar aşığı, şairlər şairi Dədə Ələsgərin uşaqdan-böyüyə dillər əzbəri olan sənət dünyası gəlir gözümüzün önünə.

Göyçənin başı buludlara dirənən - qarı bəzən yayda da əriməyən əzəmətli dağlarından, ucu-bucağı görünməyən yamyaşıl meşələrindən, hərəsinin öz tarixçəsi olan buz bulaqlarından, dərədibi qıvrıla-qıvrıla "şütüyən" gur çaylarından, al-əlvan bəzənmiş çəmənlərindən, dünyanın ən nadir balıqlarına qoynunda yer eləmiş və onlara həsrətli gözlərinin yaşından su verən Göyçə gölündən, daha nələrdən, nələrdən... mənəvi və ruhi qida almamaq, bütövlükdə bu əsrarəngiz gözəlliyin heyranı olmamaq olarmı?!

Bu yerlərdə doğulasan, ana laylan saz üstündə söz ola, bu yerlərin suyu damarlarında qana çevrilə, bu torpağın yetirdiyi nemətlərlə böyüyəsən, bu yerlərin havası ilə ruhunu doydurasan... şair olmayasan - özü də şeirləri adamın canına məlhəm kimi yayılan Əli Vəkil kimi - bu mümkün deyil!

Dönüb baxdı o qız bir də,

Dindi könlüm pərdə-pərdə.

Demə, nazlı gözəllərdə,

Gözündən gülmək var imiş...

...Ömür keçir güllü yazda,

Min məna var hər avazda.

Nə yaxşı ki, dünyamızda,

Sevib-sevilmək var imiş...

Bu o Əli Vəkildi ki, ömrünün pirani çağlarında yaradıcılığının ən mükəmməl nümunələrini yaratmaqla məşğuldur.

Bu o Əli Vəkildi ki, doğulub, boya-başa çatdığı torpağın həsrət iyi gəlir hər misrasından.

Bu o Əli Vəkildi ki, böyük bir obanın, köklü-kökməlli bir nəslin məsləhət yeri, umacaq yeridir.

Bu o Əli Vəkildi ki, sevimli nəvələrinə nəvaziş göstərməklə yanaşı, 50 ildən artıq bir zaman kəsiyində ömür-gün yoldaşı və təkcə ömür-gün yoldaşı yox, həm də sevgi şeirlərinin mənbəyi, şeirlərinin ilk oxucusu və tənqidçisi olan, hələ İrəvan radiosunda fəaliyyət göstərdiyi dövrdə izdivaca girdiyi, İrəvanlı türk qızı, dəyərli Göyərçin xanımın tükənməz sevgilərini hər an yaşatmaqdadır...

Onu mütamadi olaraq mətbuat səhifəsində nəşr olunan şeirlərindən tanısam da, şəxsi tanışlığımız yox idi, nədənsə rast düşməmişdik bir-birimizə. Yəqin ki, hələ görüş qismətini qazanmadığımızdan idi bu görüşməmək.

2005-ci ilin son ayı, daha dəqiq desəm, Şərq təqviminə görə qışın girən günü, 22 dekabr idi. Ömrünün 50 ilinə yaxın bir dövrünü Azərbaycan səhiyyəsinin inkişafına sərf etmiş, gözəl səhiyyə təşkilatçısı, tanınmış həkim, el dili ilə desək, mənə bacanaq düşən, ən başlıcası isə qeyri-adi mehribanlığı, şirin danışığı, səmimi münasibəti ilə başqalarından seçilən, əslən Qəbələ şəhərindən olan mərhum Xalid Qasımovun 70 illik yubiley gecəsi idi. Bakının "8-ci kilometr" deyilən ərazisində yerləşən, "Maşın bazarı" kimi tanınan yerin yaxınlığındakı "Qarabağlar" restoranında xudmani bir məclis idi.

Xalid müəllim məni bir masanın arxasında əyləşdirərək, süfrə arxasında məndən əvvəl əyləşmiş üç nəfər şəxslə tanış etdi. Üzdən onlardan birini - Azərbaycanın fəlsəfə elminə böyük töhfələr vermiş, uzun illər rəhbər vəzifələrdə çalışmış professor İzzət Rüstəmovu tanısam da, digər iki nəfəri tanıya bimədim.

Xalid müəllim məni onlara şair kimi təqdim etdi və "İzzət müəllim, Yaşar müəllim və Əli Vəkil", - deyərək onlarla məni də tanış etdi.

Deməli, onlardan biri tanınmış iş adamı, xalqına-millətinə dərin məhəbbəti ilə həmişə qürur verən və azərbaycançılığa əsl nümunə olan Yaşar Əliyev, ikincisi isə şeirlərini həmişə həvəslə oxuduğum şair Əli Vəkil idi.

...Şərtləşdiyimizə görə Əli müəllimlə görüşümüz olmalı idi. Özü də Əli müəllim söz vermişdi ki, mənim iş yerimə, o dövrdə çalışdığım Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna gələcək və şeirdən, sənətdən söhbət açıb, dərdləşəcəyik. Amma Əli müəllimdən səs-soraq gəlmirdi ki, gəlmirdi. Dəqiqliyi xoşladığımdan Əli müəllimin bu "gecikməsini" nəzmə çəkməyə bilməzdim, çəkdim də, yanvarın qarlı-məşəqqətli bir günündə:

Müddətdir sorağın, səsin gəlməyir,

Bir atım barıtın var, Əli Vəkil.

Sızaqdan burnumun ucu göynəyir,

Yağıbdır Bakıya qar, Əli Vəkil!..

Əli müəllim cavabını çox gözlətmədi və yazdı:

Heç yarım atımlıq barıtım yoxdur,

Deyiləsi sözüm var, ay Fəxrəddin!

Görüşmək istəyim, həvəsim çoxdur,

Yollara yağmasın qar, ay Fəxrəddin!..

Hər ikimizin 12 bənddən ibarət olan deyişməmizin axırı belə qurtarır:

...Ay şair qardaşım - Göyçə elindən,

Eşidim dastanı sənin dilindən.

Fəxrəddin Meydanlı BOYAT elindən,

Qoy çəksin aləmə car, Əli Vəkil!

...Əli Vəkil doymaz Göyçə gölündən,

"GÖYÇƏ dastanı"nı eşit dilindən.

Mən GÖYÇƏli, sən də BOYAT elindən,

Eyləyək aləmə car, ay Fəxrəddin!

Bax beləcə yaxınlaşdıq, dostlaşdıq, sirdaşlaşdıq Əli Vəkillə. Qısa bir zaman kəsiyində məndə elə bir təəssürat yarandı ki, elə bil Əli Vəkillə bir kənddə, bir obada doğulmuş, bir arxın suyundan su içmiş, eyni bir mühitdə böyüyüb, boya-başa çatmışıq. Hətta aramızda fərq yaradan 16 yaş da "bir iş" görə bilmədi.

Əli müəllim əsrlərdən bəri yüzlərlə şairin ana haqqında yazdığı şeir nümunələrini bir yerə, üçrəngli bayrağımızın rəngləri ilə boyanmış "ANA, ANA, ANA" toplusuna cəm edəndə, mənim də iki şeirimi bu topluya daxil etdi.

Onunla daha yaxından tanış olduqca, Əli müəllimin həyatını əsasən beş gərəkli işə - radio jurnalistikasına, tərcümə işinə, müxtəlif mövzulu, müxtəlif çalarlı ədəbi topluların nəşrinə, şəxsi ədəbi yaradıcılığına və təbii ki, ailəsinə və üç övladının təlim-tərbiyəsinə sərf etdiyini başa düşdüm.

Əli Vəkil oğlu Səfiyev yuxarıda bədii portretini çəkməyə çalışdığım əzəli-əbədi türk torpağı olan Göyçənin Basarkeçər bölgəsinin Yuxarı Şorca obasında sadə bir kəndli ailəsində göz açıb dünyaya, özü də 1938-ci ilin yazının yayına qovuşa-qovuş bir vədəsində - 10 iyun tarixində.

Öz kəndlərində məktəbə ayaq açsa da, Yuxarı Şorcada orta məktəb olmadığından Şişqaya kənd orta məktəbini bitirib Əli Səfiyev.

O, İrəvanda Pedaqoji İnstitutun fizika-riyaziyyat fakültəsinin azərbaycan bölməsində təhsil aldığı vaxtlardan (1955-1960) bədii yaradıcılığa meyl göstərmiş və eyni zamanda tərcümə ilə də məşğul olmuşdur. Ədəbiyyata olan marağı və hər iki dili sərbəst bilməsi onu Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsinin Azərbaycan dilində verilişlər redaksiyasına gətirmiş və o burada uzun illər (1960-1972) diktor-redaktor vəzifəsində çalışmışdır.

Hər canlı efirə Azərbaycan dilində "Danışır İrəvan" cümləsi ilə başlayan Əli Səfiyev verilişlərin birini bilməyərəkdən (bəlkə də bilərəkdən) "Danışır Bakı" ifadəsi ilə başlamışdı. Verilişi başa çatdırandan sonra rəhbərlik ondan "Danışır İrəvan" demək əvəzinə "Danışır Bakı" dediyinə görə dinləyicilərdən üzr istəməsini tələb etsə də, o bu hərəkəti etməkdən türk oğlu türk olaraq imtina etmiş və bu addımı atmamışdır...

O, istehsalatdan ayrılmadan M.A.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun (indiki Azərbaycan Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti) teatrşünaslıq fakültəsinin qiyabi şöbəsini də bitirmişdir (1970).

Ötən əsrin 70-ci illərində ailəsi ilə Bakıya köçən Əli müəllim Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsinin "Xəbərlər" Baş Redaksiyasında redaktor (1972-1975), Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının orqanı olan "Qrakan Adrbecan" ("Ədəbi Azərbaycan") jurnalının redaksiyasında əvvəlcə şöbə müdiri (1977-1988), sonradan isə məsul katib (1988-1990), son vaxtlar isə "Azərnəşr"də "Göy qurşağı" redaksiyasının müdiri vəzifələrində çalışmışdır (1990-1999).

Əli Vəkilin "Sona bulağı" adlandırdığı ilk şeirlər kitabı hələ 1963-cü ildə, şair 25 yaşında ikən İrəvanda işıq üzü görmüşdür. Onun bu qədim türk şəhərində daha sonralar "Zəfər çələngi" (1967), "İki günəş" (1971), "Əli Şahsabahlı" (1973) adlı kitabları da həyata vəsiqə ala bilmişdir.

1968-ci ildən Azərbaycan Jurnalistlər İttifaqının, 1972-ci ildən isə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, "Araz" Ali Ədəbi Mükafatı laureatı (1998) olan şair Prezident mükafatçısı, çoxsaylı kitablar müəllifidir: Bakı həyatından pərvazlanan "Ana həsrəti" (1979), "Göyərçinlər" (1983), "Yeddi dağ" (1984), "Şəlalə" (şeirlər və poemalar, 1988), "Ana qayğısı" (1991), "Ellərin İsgəndəri", "Əbədi dünya" (poema), "Doğma yollar", "Ömür karvanı", "Kişi ömrü", 1990-cı ilin qanlı "20 yanvar"ının məhəbbət mücahidləri "Fərizə-İlham dastanı", "Cərrah Vaqif möcüzəsi", "Ramiz sənətinin sehri" və "Çal, ay ustad", "Aqillər, ariflər, alicənablar"... və bu kimi neçə-neçə kitablar, kitabçalar...

Əli Vəkil Azərbaycan şeirinin bütün janrlarında qələmini sınayan şairlərimizdəndir. Onun qoşmaları, gəraylıları, müxəmməsləri, təcnisləri aşıqlarımızın repertuarından düşmür.

Əli Vəkil geniş spektrli şair olmaqla, onun Vətən, torpaq, sevgi şeirləri ilə yanaşı, müşahidə etdiyi elə bir hadisə yoxdur ki, bu onun qələminin məhsuluna çevrilməmiş olsun.

Elə Azərbaycan şairi tapılmaz ki, onun bu doğma diyara həsr etdiyi heç olmasa bir şeiri olmamış olsun, təbii ki, hərənin özünün çalarında. Bu mənada, Əli Vəkilin "Nəğmə borcu" adlı şeiri də başqa bir çalarda, başqa bir rəngdədir.

Canım, ciyərimsən, Azərbaycanım,

Bir nəğmə borcluyam haçandan sənə.

Şöhrətim, vüqarım, dinim, imanım,

Kimlər söz qoşmayıb gözəl hüsnünə...

...Mən sənə bir nəğmə borcluyam axı,

Övladlıq borcu da çiynimdə yükdür.

Arxada qalıbdır ömrümün çoxu,

Anatək xidmətin, qayğın böyükdür...

Fəxrəddin MEYDANLI

Ekspress.-2013.- 26-28 oktyabr.- S.21