Gənclər dövlət quruculuğu və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafında vacib qüvvədir

Hüquqi dövlət quruculuğu cəmiyyət və dövlət işlərinin idarə olunmasına, qərarların hazırlanması, müzakirəsi, qəbulu, icrası və qiymətləndirilməsi prosesinə gənclərin daha geniş hissəsinin cəlb olunmasını, vətəndaş fəallığının və təşəbbüskarlığının artırılmasını zəruri edir. Danılmaz faktdır ki, Azərbaycanda gənclər siyasəti dövlət siyasətinin mühüm tərkib hissəsidir.

Azərbaycan gəncliyi ictimai həyatın bütün sferalarında aktiv fəaliyyəti ilə seçilir və siyasi, iqtisadi, humanitar, sosial tədbirlərin həyata keçirilməsində mühüm rol oynayır. Dövlətin gənclərin fəaliyyəti üçün yaratdığı geniş imkanlar nəticəsində bu təbəqə cəmiyyətin avanqard qüvvəsinə çevrilib.

Dövlət gənclər siyasəti - gənclərin öz bilik və bacarıqlarını, təbii potensialını effektli reallaşdırmasını, cəmiyyətdə layiqli yer tutmasını təmin edən şəraitin yaradılması məqsədilə dövlət tərəfindən müəyyən edilmiş prioritetlər və həyata keçirilən tədbirlər sistemidir. Dövlət gənclər siyasəti müvafiq hüquqi sənədlərdə öz əksini taparaq hökumət qurumları tərəfindən həyata keçirilir.

Ümumiyyətlə, gənclər həmişə dövlətin və cəmiyyətin idarə olunmasında əsas hərəkətverici qüvvə olaraq qərarların qəbul olunmasına mühüm təsir göstəriblər. Müasir dövrdə dünyada bu istiqamətdə gedən proseslər Azərbaycanın da ictimai-siyasi həyatına öz təsirini göstərir. Bütün bunların məntiqi nəticəsi olaraq, ölkəmizdə də gənclər dövlət quruculuğu və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafında ölkənin vacib qüvvələrindən biridir.

Bu gün Azərbaycanda idarəetmə bacarığı ilə seçilən intellektual, dünyagörüşlü yeni nəsil yetişməkdədir. Ekspetlər hesab edirlər ki, belə şəraitdə dövlət idarəçiliyinə gənclərin cəlb olunması və gənclər təşkilatları ilə sıx əməkdaşlıq vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı, demokratiyanın dərinləşməsi, qanunvericiliyin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması və milli maraqların qorunması üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Ümummilli lider Heydər Əliyev ölkə rəhbəri olduğu ilk dövrlərdən gənclərin himayədarı olaraq sağlam düşüncəli yeni nəslin yetişdirilməsini dövlət və cəmiyyətin mühüm vəzifəsi hesab edib. O, gənclərin dövlətin və cəmiyyətin sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi və mədəni həyatında iştirakının təmin edilməsini vacib məsələlərdən biri kimi elan etmişdi. Bu məqsədlə Heydər Əliyevin fərmanı ilə 1994-cü il iyulun 26-da Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyi yaradılıb. 1995-ci ildə isə o, Azərbaycan gənclərinin forumunun keçirilməsi təşəbbüsünü irəli sürüb. 2 fevral 1996-cı ildə müstəqil Azərbaycan gənclərinin ilk forumu keçirilib.

1997-ci il fevralın 1-də “2 fevral” - Azərbaycan gəncləri gününün elan edilməsi haqqında Sərəncam imzalanıb. Həmin vaxtdan etibarən ənənəvi olaraq hər il 2 fevral günü Azərbaycan gənclərinin bayramı kimi təntənəli şəkildə qeyd olunur. 1999-cu ildə Heydər Əliyev tərəfindən imzalanan “Dövlət Gənclər Siyasəti haqqında” fərman çox geniş spektri - gənclərin təhsili, tərbiyəsi, sağlamlığı, intellektual və mənəvi inkişafı, asudə vaxtın təşkili problemlərinin həlli, hüquqların müdafiəsi, respublikanın ictimai-siyasi və mədəni həyatında iştirakı ilə bağlı məsələləri əhatə edir. Fərmana müvafiq olaraq “Gənclər siyasəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edilib və 9 aprel 2002-ci il tarixdə Heydər Əliyev tərəfindən imzalanıb. Gənclər siyasətinin həyata keçirilməsi əsas cavabdeh dövlət qurumu kimi Gənclər və İdman Nazirliyinə tapşırılıb.

Bu siyasət indi də davam etdirilir. Belə ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin gənclərin potensialından ölkənin mənafeyi naminə tam və düzgün istifadə olunması, onların faydalı məşğulluğunun təmin edilməsi, dövlət idarəçiliyi sistemində iştirakının gerçəkləşdirilməsi məqsədilə 2005-ci il avqustun 30-da imzaladığı “Azərbaycan Gəncliyi Dövlət Proqramının (2005-2009-cu illər) təsdiq edilməsi haqqında” sərəncamı da gənclərə dövlət qayğısının artırılması məqsədinə xidmət edir. Sərəncamda ölkəmizdə gənclərlə bağlı dövlət siyasətinin əsas istiqamətləri açıqlanıb. Proqrama uyğun olaraq gənclərin sosial müdafiəsi, məşğulluğunun təmin edilməsi, yaradıcılıq axtarışlarının stimullaşdırılması, milli ruhda təlim-tərbiyəsi, hərbi-vətənpərvərlik tərbiyəsinin gücləndirilməsi, sağlam həyat tərzinin təbliği istiqamətində tədbirlər həyata keçirilib. 2005-2009-cu illərdə gənclər siyasəti üzrə Dövlət Proqramı reallaşdırılmış və bu proqramın 100-dən çox bəndi həyata keçirilib.

Dövlət başçısının fərmanı ilə Gənclər və İdman Nazirliyi 2006-cı ildə yenidən təşkil edilmiş, gənclər siyasətinin əsas icra orqanı qarşısında yeni vəzifələr qoyulub. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev tərəfindən 2007-ci il ölkədə “Gənclər ili” elan edilib.

“Xüsusi istedada malik olan uşaqların (gənclərin) yaradıcılıq potensialının inkişafı üzrə Dövlət Proqramı” (2006-2010-cu illər), “Azərbaycan Respublikasında texniki-peşə təhsilinin inkişafı üzrə Dövlət Proqramı” (2007-2012-ci illər) gənclər siyasətinin daha da təkmilləşdirilməsini təmin edir, gənclərin yaradıcılıq potensialının aşkara çıxarılmasına, yaradıcılıq potensialının reallaşdırılması üçün lazımi şəraitin yaradılmasına, yaradıcılıq potensialının səmərəli idarə edilməsinə, gənclərin intellektual səviyyəsinin yüksəldilməsinə, xüsusi istedadlı gənclərin seçilməsinə və onlarla müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsinə, gənclərin sosial problemlərinin həllinə böyük zəmin yaradır.

Ölkəmizdə gənclərin qərar qəbuletmə prosesində iştirakının başlıca yönlərindən biri gənclərin qərar qəbul edən dövlət orqanlarında bilavasitə rəsmən təmsil olunmasıdır. Gənclər bu gün dövlət orqanlarında, parlamentdə, bələdiyyələrdə, biznes strukturlarında və s. sahələrdə təmsil olunur və cəmiyyətin inkişafına öz töhfələrini verirlər.

Hazırda ölkədə 200-ə yaxın gənclər təşkilatı, 20-dən artıq ali məktəbdə fəaliyyət göstərən tələbə gənclər təşkilatları var. Onların əhatə etdikləri məsələlər də kifayət qədər genişdir: gənclərin vətənpərvər ruhda tərbiyəsi, məlumatlandırılması, işsizliyin azaldılması, gənclərin sağlamlığı, təhsili, fəal vətəndaş mövqeyi, mədəniyyətin geniş kütlələr arasında təbliği və s. məsələlər kifayət qədər aktualdır.

Son illər Bakıda Gənclər Mərkəzinin, regionlarda isə “Gənclər Evi”nin inşa edilməsi üçün müvafiq addımlar atılıb. Artıq 30-dan çox rayonda gənclər evləri fəaliyyət göstərir.

Qeyd edək ki, “Gənclər evləri” - 14-29 yaş arasında olan gəncləri cəlb edən, onların təhsil almaları və asudə vaxtlarının səmərəli keçirilməsi üçün rahat şərait yaradan, onların digər ehtiyaclarını ödəyən, öz siyasətlərinə, proqramlarına və müvafiq atributlarına malik olan gənclərin dostluq mərkəzləridir.

Gənclər, tələbatlarını və gözlədiklərinə müvafiq olaraq həyat vərdişlərini və asudə vaxtlarının keçirilməsi üzrə istəklərini ödəməkdən ötrü informasiya və xidmətləri almaq üçün bu mərkəzlərə gəlirlər.

Mərkəzlərdə yerinə yetirilən proqramlar üçün vahid standartlar hazırlanmaqdadır. Proqramlar gənclərin iştirakı ilə tərtib edilir, onların təlabatlarını əks etdirir və gənclərin bilavasitə iştirakı ilə həyata keçirilir. Proqramlar ölkənin gənc vətənpərvərlərinin formalaşmasına yönəldiləcəkdir. Həmin anlayışın əsas komponentlərinə cəmiyyətin inkişafına öz töhvəsini vermək bacarığına malik olan, özünə inamlı şəxsiyyətlərin formalaşdırması daxildir.

Gənclər mərkəzlərinin təklif etdikləri bütün xidmətlər sağlamlıq imkanları məhdud olan bütün gənclər üçün əlverişlidir. Gender bərabərliyi məsələləri bütün gənclər mərkəzləri bazasında işlərin planlaşdırılmasında və həyata keçirilməsində nəzərə alınır.

Gənclər mərkəzləri bazasında görülən işlərdən əlavə məktəblərdə, poliklinikalarda və gənclərin daha çox getdikləri yerlərdə aktiv iş aparılmalıdır. Gənclər mərkəzinin təklif etmədiyi xidmətlər üçün (gənclər üçün tibbi xidmətlər və s.) Gənclər mərkəzləri istiqamətləndirici bənddir.

Gənclər mərkəzlərinin əsas məqsədi gənclərin təşəbbüslərinin dəstəklənməsi və inkişaf etdirilməsi üçün şəraitin yaradılması, gənclərin özlərini bir şəxs kimi müəyyən etməsi və özünü reallaşdırılması, həmçinin, müvafiq rayonun ərazisində dövlətin gənclər siyasətinin reallaşdırılmasında gənclər və idman idarəsinin fəaliyyətinə yardım göstərilməsindən ibarətdir.

Gənclər mərkəzlərinin qarşısında duran vəzifələr aşağıdılardır: gənclərin tələbatlarına və gözlədiklərinə müvafiq olan informasiya və xidmətlərin təqdim edilməsi; respublikanın ictimai-siyasi və sosial-iqtisadi həyatında gənclərin aktiv iştirakının təmin edilməsi; gənclərin təşəbbüslərini, gənclərin könüllülük hərəkatı və gənclərin özünü idarəsinin dəstəklənməsi; uğur qazanan azərbaycanlı gənc obrazının formalaşdırılması və irəli çəkilməsi.

Gənclər mərkəzlərinin fəaliyyət növləri: qeyri-formal təhsil fəaliyyəti; könüllülük hərəkatı; sağlam həyat tərzi; informasiya-məsləhət fəaliyyəti; asudə vaxtın təşkili; gənclərin layihələrinin və proqramlarının inkişafı.

Sonda onu deyək ki, ölkədə həyata keçirilən tədbirlər gənclərin hərtərəfli inkişafının təmin olunması üçün siyasi, sosial-iqtisadi, təşkilati - hüquqi şərait və təminatların yaradılmasını sürətləndirir, onların ictimai-siyasi fəallığının artmasına, hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafında rolunun genişlənməsinə kömək edir.

Murad MƏMMƏDLİ

Ekspress.-2016.-1 noyabr.-S.10.