Əzabkeş yəhudi - Kafka

"Ədəbiyyata daxil olmayan nə varsa, məndə ikrah hissi oyadır"

Alman yazıçısı, Avstriya məmuru, yəhudi əzabkeşi, Çexoslovakiya vətəndaşı. Çox utancaq, adamayovuşmaz və özünəinamsız biri idi- Frans Kafka. Boyu uca olsa da, xeyli arıq idi və buna görə sıxılırdı: 1.81 metrlik boyun qarşılığında çəkisi cəmi 55 kq idi. Lakin qadınlar onu belə görmürdülər. O, qadınları cəlb etməyi bacarırdı. Təkcə görünüşü ilə deyil, xarizması, danışıq tərzi və başqa daha nələrlə...

Məktublaşdığı qadınlardan biri onun haqda "Kafka şəxsi həyatda xoşbəxt olmayıb. Bir neçə dəfə sevsə də, sevdiklərinə qovuşa bilməyib" yazırdı. Ancaq Kafka qəlbində bəslədiyi bətheybətləri kiməsə etibar edə bilməzdi. Bircə yol vardı-düşüncəsində bəslədiklərini, həmin o bətheybətləri kağıza köçürmək.

"Mənim bircə yaxşı cəhətim varsa, o da səni sevməyimdi"

Kafkanın həyatında qadınlar bir-birini əvəz edirdi. Lakin o birində qərar tuta bilmirdi. Kafka Felisa Bauer adlı qadınla tanış olur və bir müddət onunla yazışmağa başlayır. Felisa onun məktublarını həvəslə cavablandırırdı. Əslində Kafkaya ömrünü həsr edəcəyi bir sevgili yox, uzun-uzadı epistolyar monoloqlarını oxuyacaq rəfiqə lazım idi. Felisa isə ədəbiyyata biganə olsa da, Frans öz təxəyyülündə başqa bir Felisa yaratmışdı. Bu qız qorxaq və vasvası Kafkanı getdikcə özünə cəlb edirdi. Nəhayət, Kafka onu görüşə dəvət edir. Görüşdən sonra ədib ona yazırdı: "Səni o qədər sevirəm ki, yanımda olsan əbədi dirilik qazanacağımı düşünürəm". Nəhayət Kafka Felisaya evlənmək təklif edir və müsbət cavab gözləmədiyi halda Felisanın razılığını alır. Bu hadisə Fransı silkələyir. Çünki o, hər zaman evlilik haqda fikirləşəndə canına üşütmə düşürdü.

Demək, yazmağa, xəyalındakı bədheybətlərə əlvida deməlidir? Qətiyyən yox. Kafka tələsik sevgilisinə məktub yazaraq izah edir ki, bütün bunları hissə qapılaraq edib. O, mövqeyindən geri çəkilməyə başlayır. İndi hər gün Felisaya məktub yazır və özünün pis xasiyyətlərini sadalayır: "Məni yaxşı tanımırsan. Təsəvvür elə ki, bu izdivac baş tutsa, zəif, xəstə, qeyri-ünsiyyətcil, qaradinməz, kədərli, inadkar bir adama sahib olacaqsan. Mənim bircə yaxşı cəhətim varsa, o da səni sevməyimdi". Amma Felisanı bu etiraflarla özündən soyutmaq mümkün deyildi. Bu dəfə Kafka bir az da irəli gedib məktubda "Mənim bərbad bədənim özümə ancaq yetir. Ailə, ələlxüsus da atalıq üçün çətin ki, kifayət edə" yazır. Ancaq bu məktubda yazıçının canını evlənməkdən xilas edə bilmir. Ziddiyyətli yazıçı bir qədər sonra sonuncu olacağı ümid etdiyi məktubu yazır: "Biz ayrılmalıyıq". Lakin bundan sonra münasibətlər soyusa da, çox keçmir ki, Frans ona yenə hərarətli məktublar yazmağa başlayır, hətta evlənmək təklif edir.

Kafkanı Felisadan ilahi qüvvə xilas edir

Kafka öz dostu Maks Broda bu hərəkətini belə izah edirdi: "Onunla birgə yaşaya bilmərəm, onsuz da yaşaya bilmərəm". Bir gün Felisa - bu sadəlövh qız gələcək həyat yoldaşı haqda məlumat gətirmək üçün rəfiqəsi Qretanı Praqaya göndərir. Lakin o, ağlına da gətirməzdi ki, məktublarından cəfakeş bir aşiq kimi tanıdığı Frans dostluğuna güvənib onun yanına göndərdiyi Qreta Blox ilə ona xəyanət edəcəklər. Kafka hər iki rəfiqəylə məktublaşır və görüşür. Günlərin bir günü Qreta Kafkaya ondan hamilə olduğunu deyir. Lakin bunu vecinə almayan yazıçı indi də nişanlısı Felisanı evlənmək fikrindən daşındırmaq barədə baş sındırır. Kafka Felisayla nişanı pozmaq üçün toya bir qədər qalmış Qreta ilə arasında olanları danışır. Belə bir addımı Felisa həzm edə bilməzdi. Toy ləğv olunur və Kafka "xilas" olur. Fəqət bu da son deyildi. Kafka Felisadan nə birdəfəlik əl çəkir, nə də onunla ailə qurur. 3 il keçir və Frans yenə Felisaya evlənmə təklif edir, üstəlik razılıq da alır. Nişanlanırlar, amma Kafka yenə ayrılmaq yolları axtarır. Təsadüfən Kafkanın ciyərindən qan açılır. Bunu göylərdən gələn işarə kimi qəbul edən Frans Felisa ilə evlənməyin mümkün olmayacağı qənaətinə gəlir və onlar birdəfəlik ayrılırlar.

Kafka xəyalı üçün enerji mənbəyi -Milena

Bu Kafkanın son eşq macərası deyildi. Bir müddət sonra o 23 yaşlı evli jurnalist, bədxərc, psixi problemi olan, kokain düşkünü Milena Esenska ilə tanış olur (Kafkanın əsərlərini çex dilinə məhz o qadın tərcümə edib). Fransın nəzərində reallıqla mif bir-birinə yetərincə qarışmışdı. O hesab edirdi ki, xəyalı üçün enerji qaynağı tapıb. Amma nə qədər çalışsa da, Milenaya qovuşa bilmədi. Kafka Praqada, o isə Vyanada yaşadığı üçün bir müddət yazışdılar. Bu sevgi də nəticəsiz qaldı. Milenaya Kafka lazım deyildi. Kafka olmasaydı da olardı. Bu möhtəşəm sevgi də üç ay sonra Dora Dimant adlı bir xanımla əvəzləndi. Onlar da bir aydan artıq yaşamadılar. Lakin maraqlıdır ki, rəsmi nikahsız bir aylıq münasibətdən sonra qadın özünü Dora Kafka adlandırdı. Kafkaya artıq heç kəs lazım deyildi. Ona lazım olan adam isə çoxdan getmişdi.

Nigar İxtiyarqızı

Həftə içi.- 2011.- 20-22 avqust.- S. 16.