Soçi görüşü dünya mətbuatında

Martın 5-də Soçidə Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya prezidentlərinin Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həlli istiqamətində üçtərəfli görüşü keçirilib. Qeyd edək ki, bu görüş də əvvəlkilər kimi böyük səbirsizliklə gözlənilirdi və ondan konkret nəticələrin ortaya çıxacağı proqnozlaşdırılırdı. Bu gözləntilər özünü nə dərəcədə doğrultdu? Hansı konkret nəticələr var? Beynəlxalq ekspertlər və mətbuat bu suallara cavab tapmağa çalışıb. Qeyd edək ki, Soçi görüşü dünyanın bir çox aparıcı KİV orqanları tərəfindən də böyük diqqətlə izlənilib.

"Trud" qəzeti

Qəzetdə yer alan məqalədə vurğulanır ki, bu, belə formatda Rusiya prezidentinin təşkil etdiyi 8-ci görüşdür. Bu görüşlərdə məqsəd isə Dağlıq Qarabağdakı gərginliyi azaltmaqdır. MDB ölkələri İnstitutunun Cənubi Qafqaz bölməsinin rəhbəri politoloq Feliks Stanevski qəzetə açıqlamasında vurğulayıb ki, martın 5-də təşkil olunan görüşün əsas məqsədi dialoq atmosferi yaratmaq idi: "Əgər biz Azərbaycan və Ermənistan arasında müharibənin olmasını istəmiriksə, bu cür görüşlər qaçılmazdır. Dövlətlər ərazi münaqişəsinin həllini müxtəlif cür görürlər. Sarkisyan Dağlıq Qarabağda referendum tələb edir. Bu təbiidir, çünki orada yaşayanların əksəriyyəti hazırda ermənidir. Əliyev isə ərazi bütövlüyünü tələb edir. Lakin Rusiya olmadan danışıqlar aparmaq mümkün deyil". Məqalədə Madrid prinsipləri, bu müddətə qədər aparılan danışıqlar barədə də məlumat verilir. Vurğulanır ki, tərəflərdən heç biri güzəştə getmək istəmir. Qəzet bir daha iddia edir ki, Medvedevin görüşü təşkil etməsində əsas məqsəd məhz Soçi olimpiadası ərəfəsində Cənubi Qafqazda vəziyyətin gərginləşməsinin qarşısını almaqdır.

Strateji Proqnozlaşdırma Mərkəzinin direktoru Anatoli Siqanok: "Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı danışıqlar, sadəcə, danışıqlar xatirinə aparılır. Bu problemlə bağlı ilk olaraq erməni və azərbaycanlı qaçqınların məsələsi öz həllini tapmalıdır. 2-ci Dünya müharibəsindən sonra Avropada 50 milyon qaçqın var idi. Onların hamısı ilə bağlı ümumi qaydalar qəbul edildi. Bu qaçqınlar yaşadıqları yerlərdə mənzil və işlə təmin olundular. Avropa Birliyi Dağlıq Qarabağa münasibətdə də bu təcrübədən istifadə etməlidir. Qurum qaçqınlara olduqları yerlərdə yardımlar göstərməlidir.

Rusiyalı politoloq Sergey Markedonov: "Soçi görüşündə Ermənistan, Rusiya və Azərbaycan prezidentləri Həştərxandakı nöqtəyə qayıtmaq barədə razılaşıblar. Bu səbəbdən münaqişənin həlli ilə bağlı aparılan danışıqlarda hansısa irəliləyiş yoxdur. Bir müddət keçəndən sonra tərəflər yarım il əvvəl razılaşdıqları məqama qayıtmaqla kifayətləniblər. Lakin ümidləri kəsmək lazım deyil. Bu gün danışıqlar formatının saxlanılmasına nail olunması öz-özlüyündə pis nəticə deyil. Bu həm müharibə ehtimalına görə cəmiyyətində narahatlıq yaşanan Azərbaycan, həm də mövcud vəziyyətdə 90-cı illərin əvvəllərində əldə etdiklərini itirmək qorxusu ilə yaşayan Ermənistan, həm də tanınmamış Dağlıq Qarabağ rejiminə sərfəlidir. Bu cür vəziyyət Rusiyaya da sərf edir. Çünki müharibə başlayacağı təqdirdə Moskva Bakı və İrəvan arasında seçim etməli olacaq ki, bu da Rusiyanın Cənubi Qafqazda mövqelərini təhlükə altında qoyar. Vaşinqtona da bölgədə müharibə əlverişli deyil. Çünki Cənubi Qafqaz ABŞ üçün həm Əfqanıstan, həm də Yaxın Şərqlə bağlı çox vacib ölkə sayılır".

"Deutsche Welle" qəzeti

Almaniyanın tanınmış qəzetində də Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həllində Soçidə keçirilən görüşlə bağlı geniş material dərc edilib. Məqalədə vurğulanır ki, Azərbaycan və Ermənistan qısa müddətdə bütün hərbi əsirlərin mübadiləsini başa çatdıracaqlar.

Qəzet üç ölkə prezidentinin görüşünün yekun bəyanatının müddəalarını açıqlayır. Daha sonra yerli ekspertlərin bu görüşlə bağlı fikirlərinə yer ayırır. Erməni politoloq Aleksandr İskəndəryan Soçi bəyannaməsini ciddi irəliləyiş adlandırır. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan prezidentlərinin bəyanatı faktiki olaraq hücum etməmək öhdəliyi deməkdir: "Ona necə əməl ediləcəyi və gələcəkdə cəbhə xəttindəki durumun necə olacağı ayrı məsələdir. Lakin Azərbaycan prezidentinin bəyanatında verdiyi söz də uğur sayılmalıdır". Politoloq Rasim Musabəyov isə sənədin elə bir əhəmiyyət daşımadığını söyləyib. Onun sözlərinə görə, bu sənədin cəbhə xəttində atəşkəs rejiminə ciddi əməl olunmasına təsir edəcəyinə də tam əmin deyil.

"Mediafaks" agentliyi

Soçi görüşü ilə bağlı bu saytdakı məqalədə isə bildirilir ki, danışıqlar prosesinin dalana dirənməsi Rusiya prezidenti Dmitri Medvedevi heç də narahat etmir. "Belə bir təəssürat oyanır ki, Kremlin başlıca vəzifəsi münaqişə bölgəsində mövcud status-kvonu saxlamaqdır. Yəni Ermənistana heç bir halda Azərbaycanın 20 faiz ərazisini boşaltmağa imkan verməmək, Azərbaycanın isə öz rayonlarını azad etmək üçün hərbi əməliyyatlara başlamasının qarşısını almaq. Soçidəki son sammit bir daha Rusiyanın həmsədr kimi bu fəlsəfəsini ortaya qoydu" - məqalədə belə vurğulanır. Birgə bəyanata gəldikdə isə vurğulanır ki, orada Azərbaycan və Ermənistanın üzərinə düşən, sadəcə, iki öhdəlik var. Hərbi əsirləri tez dəyişmək və bütün mübahisəli məsələləri dinc yolla həll etmək.

Fransanın "AFP" agentliyi

Soçi görüşü ilə bağlı məlumatda vurğulanır ki, bu sammit bir neçə ay davam edən gərginlikdən sonra tərəflərin Dağlıq Qarabağ münaqişəsini dinc yolla həll etməyə meyilli olduqlarını göstərir: "Soçi bəyanatı Azərbaycanın müharibə hədələri, Ermənistanın isə adekvat cavab verəcəyi ilə bağlı fikirlərinin fonunda imzalanıb". Məlumatda daha sonra Azərbaycanın müdafiə nazirinin son bəyanatları xatırladılır, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin yaranma səbəbləri sadalanır. Tarixi xronikaya da yer verilir.

Azad Əliyev

Həftə içi.- 2011- 8-9 mart.- S. 1, 3.