Şairə xanımın 20 il əvvəl yazdığı "Qanlı Yanvar"

İnsan var ki, dünyaya göz açan anlardan həyat onu çətinliklərin məngənəsində sıxır. Amma Allahın ən sevimli bəndələri olan bu kəslər dözümü və iradəsi ilə çətinliklərə sinə gərir, hər əzab-əziyyətə qatlaşıb bərkiyir, polad iradəsi heç vaxt şınmır. Görünür, elə bu səbəbdəndir ki, dözümlü və iradəli insanlar Allahın ən sevimli bəndələri ola bilir. Belələrindən biri də kasıb və məşəqqətli həyat sürsə də, əyilməz iradəsi ilə tanınan şairə xanım Şərafət Dağıstanlıdır.

"Seçilənlər"rublikasından bu dəfə elə onun özülə ondan danışacağıq. İndi dillər əzbəri olan və sevilən 60-dan çox mahnının sözlərinin müəllifi olan şairə xanım.

Şərafət xanım öz keçmişini göz yaşları ilə xatırlasa da, ara-sıra adamın könlünü almağa, onu kədərindən uzaqlaşdırmağı da bacaran şərəfli insan, çox istedadlı yazarlarımızdan biridir.1939-cu ildə Dağıstan respublikası, Puti rayonunda hərbçi ailəsində dünyaya gəlib. Atası Əbdülcəlil kişi və 6 əmisi İkinci Dünya Müharibəsində həlak olub. 5 yaşında anasıni Samur çayında itirən balaca Şərafət Qax rayonunda qohumlarının himayəsində böyüyüb. 1950-ci ildə qohumları ilə birgə Bakıya köçüb. Beləliklə, valideynlərindən mərhum olan Şərafət Dağıstanlı kiçik yaşlarından zəhmətə alışıb, həyatını alın tərilə qazanıb.14 yaşından həm əmək, həm də yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayıb.

"Olmur" şeirimi ilk dəfə Xan Əmi Şuşada oxudu"

Şərafət xanım xatırlayır ki, çox erkən, uşaq yaşlarından şeirlər yazmağa başlayıb. 11 yaşı olarkən xalq şairi Səməd Vurğun Qax rayonuna ova çıxır. Əmisi ilə yaxın dostluq olduğundan ov etdikdən sonra Səməd Vurğun onlara dönür: " Məni qucağına alardı, saçlarımı tumarlayardı. Əmim Tahir müəllim şeir yazdığımı ona dedi. Səməd Vurğun yazdığım "Durnalar"şeirimə diqqətlə qulaq asdı. Söylədiyim şeir onun çox xoşuna gəlmişdi. Başımı sığallaya-sığallaya, gülə-gülə əmimə "bu qızın gözlərindən atəş yağır, onu qoru" dedi. Mənim sözlərimə yazılmış mahnıları Azərbaycanın tanınmış, korifey sənətçiləri ifa edib və bu gündə onların dillərinin əzbəri olub.

Ağbirçək şairə xanım söyləyir ki, təxminən 1965- ci ildə "Azərbaycan qadını"jurnalında çalışarkən artıq şairə kimi tanınmağa başlayıb. Həmin il Şuşa sanatoriyasında dincələrkən ilk dəfə Qarabağın, eləcə də Şuşanın ecazkar gözəlliyi onu məftun edib: "Məni məndən alaraq öz qaynar qoynuna çəkdirdi Şuşa. Onun gözəl təbiətinə, çalmalı dağlarına baxdıqca, pıçıltılı duyğularım aram-aram sözə, şeirə çevrilirdi".

Parkda oturub "Olmur" şeirini də elə o vaxt Şuşada yazıb Şərafət xanım. Həmin şeirin bir bəndi belədir:

Yayda Qarabağın seyrinə çıxsan

Bir gecə Şuşada qalmasan olmur.

Çıxıb axşamüstü "Cıdır Düzü"nə,

Vaqifin könlünü almasan olmur.

Həmsöhbətimiz söyləyir ki, o Şuşada olarkən Xan Əmi də xanımı ilə parkda istirahət edirdi: "Şeiri yazıb qurtardıqdan sonra gəlib Xan əmilə görüşdüm. Özümü təqdim edib, yazdığım şeiri ona oxudum. Xan Əmi şeirimdən çox məmun oldu və qəlyanın çəkə-çəkə "qızım, elə bu stildə şeirlər yaz" dedi. Ertəsi günü Şuşa sanotoriyasında böyük bir tədbir keçirilirdi. Həmin tədbirdə pespublikanın adlı-sanlı ziyalıları, tanınmış sənət adamları da iştirak edirdi. Xan Əmi mənim Şuşaya həsr etdiyim "Olmur" şeirimi elə ordaca muğam üstə ifa etdi. Həmin gündən şeirim tarixə düşdü. Və sənətçilərin dilindən düşmədi. Şeirim "Şuşa"qəzetində çap olundu".

"Sağ ol sözü özlərinə qalsın, amma..."

Müsahibimiz deyir ki, indiyədək onun 60-dan çox şeirinə mahnılar yazılıb. Məsələn onun müəllifi olduğu şeirin sözlərinə yazılmış məşhur "Yaralama" mahnısı. O mahnı ki, korigey sənətçilərimiz Arif Babayev, Əbülfət Əliyev, Səxavət Məmmədov,Yaqub Məmmədov, Sabir Mirzəyev və başqaları ifa edib. Bu gün də xalq artisti Mənsum İbrahimov, Könül Xasıyeva, Təyyar Bayramov, Fədai Laçınlı, Cabir Abdullayevin, Sabir Abdullayev və başqalarının ən əziz ifalarına çevrilib: "Bu və ya sözlərimə yazılmış digər mahnılar dövlətin "Qızıl Fondu"nda saxlanılır. Ehtram Hüseynov "Muğam" festivalında "Yaralama" mahnısını ifa edərək qaliblər sırasına çıxdı. Eləcə də 8 yaşlı Elməddin Musayev "Olmur" mahnısı ilə müsabiqədə 1-ci yeri tutdu. Sözləri mənim olan adını çəkdiyim hər iki mahnını Xosrov Fərəcov bəstələyib. Həmin mahnılar bu gün xalq mahnıları kimi təqdim olunur. Bu məni heç də kədərləndirmir. Çünki nə yazmışamsa xalqım üçün yazmışam. Amma insaf da yaxşı şeydir, onları dünyada məşhurlaşdıran və çörək ağacına çevrilən sənətçilərimiz bu mahnıların adını çəkəndə "sağ ol" sözü özlərinə qalsın, adımı belə, dillərinə gətirməyiblər, bu gün də gətirmirlər".

Şairə xanım son vaxtlar "Toylar kralı" verlişində mahnılarının daha çox səsləndirildiyini deyir. Bildirir ki, tanınmış müğənni Əli Mirəliyevin keçən il onu bu verlişə dəvət edib: "Aparıcı Çingiz müəllimə yaxınlaşıb vaxtilə çap olunmuş "Tək sənə görə" kitabımı açdım və həmin mahnıları ona göstərib bu barədə efir vasitəsi ilə açıqlama verməyi xahiş etdim. Çox təəssüf olsun ki, o mənim bir müəllif kimi adımı açıqlamadı. Bu, aparıcının mənə qarşı hörmətsizliyi idi. Həmin verlişdə münsiflər heyətində əyləşən xalq artisti Qəndab Quliyeva və Ceyran Haşımova aparıcıya bu haqda öz etirazlarını bildirib dedilər ki, bu çox gözəl mahnılardır və hamılıqla oxuyuruq. Həmin verlişi tərk etdim. Mənə bu günə kimi qaranlıq qalır, nəyə görə söz müəllifi kimi adım çəkilmir?

65 ildir müəlliflik hüququnun tapdandığını deyən Şərafət Dağıstanlı bu barədə bir cox sənətçilərə müraciət etdiyini söyləyir. Bir dəfə Könül Xasıyevaya telefon edib, ondan "Yaralama" mahnısını neçə ildir ifa etdiyini soruşduqda, "33 il" cavabını alıb: "Sonra Könül xanıma dedim ki, axı, bu mahnının sözləri mənimdir, nəyə görə adımı bu illər ərzində bir dəfə olsa da çəkmirsiniz? Sevimli xanəndəmiz telefonu üzümə qapadı. Eləcə də Fədaə Laçına da zəng etdim. Özümü təqdim etdim, bu haqda ona məlumat verdim. Müğənninin cavabında "Qəbələdə istrahətdəyəm, Bakıya gələn kimi sizə mütləq zəng edəcəyəm" dedi. Aradan nə qədər vaxt keçib Fədaə xanım bu günə kimi zəng etməyib. Dəfələrlə ona zəng edirəm, nömrəmi tanıyıb cavab vermir. Axır əlacım ona qalıb ki, müəlliflik hüququmun bərpa edilməsi üçün məhkəməyə müraciət edəm".

9 min şeiri qəzetlərdə çap olunub

Şairə deyir ki, heç bir yerdən ona qayğı göstərilmir. Hətta yazmadığı yer, döymədiyi qapı da qalmayıb":Məcburiyyət qarşısında qalıb şəhərin mərkəzindəki mənzilini də satıb: "Şəraitimlə bağlı Yazıçılar Birliyinə dəfələrlə müraciət etşəm. Heç bir xeyri olmayıb. Ədəbiyyatda 50-ci illərdən külünc vururam. Hətta mənim qoşmalarımı tanınmış aşıqlar Aşıq Əkbər, Aşıq İmran, Aşıq Şakir və başqaları ifa edirlər. 9000 şeirim ayrı-ayrı qəzetlərdə çap olunsa da, imkansızlıqdan onları kitabça şəklində dərc elətdirə bilmirəm. Özüm "20 Yanvar" iştrakçısıyam, o gecə saqqallı hərbçilərin avtomat gülləsindən aşılan atəşə tutulsaq da, xoşbəxtlikdən salamat qaldıq. "Qanlı Yanvar" poemanı 20 il bundan oncə yazmışam. O vaxtlar qəzetlərdə bu hissə-hissə çap olunub. Qeyrətdən, kişilikdən dəm vuranlardan biri qabağa çıxıb mənim bu poemamı dərc elətdirmirlər".

Nəğməkar şair onu da deyir ki,3 dəfə Asiya, Afrika, latın Amerikası dünya yazıçıları və şairləri konqresinin iştrakçısı olub. Dünyanın bir sıra klasik şairləri Yaşar Kamal, Orxan Kamal, Əziz Nesin, Nazinm Hikmət, Çingiz Aytımatov, Şoloxov. Yuri Ditxeo və başqaları ilə birgə şəkillər çəkdirib, konqreslərdə çıxış ediblər, eləcə də dostluqlarını davam etdiriblər: "Yadımdadır.1961-ci ilin 6 iyulda xalq şairi Səməd Vurğunun paytaxtda abidəsinin açılışında mən də iştrak edirdim. Orada Vurğunun heykəlinə həsr elədiyim şeiri oxudum".

Şeirin bir bəndində deyilir:

Yüksəlir heykəlin Günəşə sarı,

Bakının qocaman gülşənliyindən.

Baxışın andırır qəmli qartalı,

Lakin sən ağlamır, gülümsəyirsən.

Söhbətimizin sonunda Şərafət Dağıstanlı deyir ki, xalq yazıçısı Mirzə İbrahimov bütün dövlət tədbirlərinə onu da dəvət edərdi: "O dövrdə mənim yaradıcılığıma yüksək qiymət verilərdi. Amma bu gün o qiymət yoxdur, unudulmuşuq. Artıq gənc nəsil bizi tanımır".

Qələndər Xaçınçaylı

Həftə içi.- 2012.- 1 mart.- S.7.