Kənd turizmi niyə inkişaf etmir?

Nazirlik rəsmisi: “Kənd turizminin iqtisadi yüksəlişini təmin etmək üçün iri məbləğli maliyyə vəsaiti və xeyli zaman lazımdır”

Son illərdə Azərbaycanda turizm yüksək templə və sürətlə inkişaf edir. Ancaq turizmin bir növü sayılan kənd turizminin inkişafına dövlət tərəfindən lazımi səviyyədə xüsusi diqqət və dəstəyin ayrılmaması ölkə ictimaiyyətində narazılıqla və tənqidlə qarşılanır.

Bəs, Azərbaycanda kənd turizminin inkişafı üçün potensial imkanlar varmı? Kifayət qədər maliyyə vəsaiti tələb edən bu sektorun inkişafı ölkə iqtisadiyyatına nə verə bilər?

İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım İctimai Birliyinin sədr müavini Rövşən Ağayev deyir ki, son illərdə kənd turizmi dünyada çox inkişaf edib. Hətta turizmin ən çox inkişaf etdiyi Fransa və İtaliya kimi ölkələrdə hər 4 nəfər turistdən biri kənd turizminin payına düşür. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda kənd turizminin yaradılması və inkişaf etdirilməsi üçün bir sıra addımlar atılmalıdır. Ekspertin fikrincə, ilk öncə kəndlərin hansı potensiala malik olması araşdırılmalı, kənd turizminə cəlb edilə biləcək ərazilərlə bağlı məlumat bazası yaradılmalıdır. Sonra bu kəndlərdə turizmin inkişafı istiqamətində müxtəlif layihələr hazırlanmalı və həyata keçirilməlidir: “Məsələn, tarixi abidələr olan ərazilər kənd turizminə cəlb edilməlidir. Yaxud kənd turizminin yaradılacağı kəndlərdə ailə turizmi ilə məşğul olacaq şəxslər kulinariya, yəni milli və xarici mətbəxlərə məxsus yeməklərin hazırlanması ilə bağlı nəzəri və praktiki məlumatlandırılmalıdır. Yol infrastrukturu ilə bağlı məsələlər həllini tapmalıdır. Kəndlərdə abadlıq, ekoloji təmizlik və sanitar-epidemioloji vəziyyət məsələsinə xüsusi diqqət yetirilməlidir».

İqtisadçı qeyd edir ki, kənd turizminin inkişafı üçün yerli və xarici turistlər üçün əlverişli və normal şəraitin yaradılması da vacib şərtlərdəndir. Məsələn, turistlər üçün istirahət evləri, hamamlar və sair olmalı, onlar elektrik enerjisi, təbii qaz və içməli su ilə daim təchiz edilməlidir. Amma Rövşən Ağayevin fikrincə, bütün bunların hamısının reallaşdırılması kənd sakinlərinin şəxsi vəsaitləri hesabına mümkün deyil. Ona görə də dövlət səviyyəsində kənd turizminin inkişaf etdirilməsi üçün turizmlə məşğul olmaq istəyənlərə müəyyən məbləğdə yardımlar verilməlidir: “Həmçinin turizm informasiya mərkəzləri yaradılmalıdır ki, onlar kənd turizminin, ailə turizminin təbliğatı ilə məşğul olsunlar, kənd yerlərində lazımi səviyyədə maarifləndirmə işləri aparsınlar, kəndlilərə lazımi tövsiyələri versinlər».

Rövşən Ağayev təəssüflə qeyd edir ki, bəzi kəndlərdə mənzərəli, gəzməli-görməli ərazilər müəyyən varlı şəxslərin nəzarəti altındadır və belə ərazilərə kənar şəxslərin daxil olması qadağan edilib. Amma onun fikrincə, əslində həmin ərazilər kənd turizmin inkişafında ciddi və mühüm rol oynaya bilər.

Kənd və şəhər arasındakı iqtisadi fərqi azaltmalı?

Sabiq millət vəkili, iqtisadçı alim Əli Əlirzayev isə hesab edir ki, Azərbaycan üçün ən mühüm məqsədlərdən biri də iqtisadiyyatın neftdən asılılığını aradan qaldırmaq və iqtisadi inkişafın kənd yerlərinə daha çox yayılmasını təmin etməkdir. Onun sözlərinə görə, qeyri-neft sektorunun inkişafında turizmin özünəməxsus çəkisi var. Ona görə də kənd turizmi də inkişaf etdirilməlidir. Çünki əksər kəndlərdə turizmi inkişaf etdirmək üçün iqlim şəraiti, təbiət, təbii resurslar və digər potensiallar mövcuddur: «Kənd turizminin məqsədi kəndləri qorumaq, təbii tarazlığını nizamlayaraq təbii gözəllikləri olan yaylaqların dəyərləndirilməsini təmin etmək, işsizliyi azaltmaq, kənd qadınının və gənclərinin əməyini qiymətləndirməkdir. Bu turizmin inkişafı kənd ərazilərində orta sinfin formalaşmasına təsir göstərir. Yəni bu turizmin inkişafı nəticəsində kəndlərdə yaşayanlar əlavə gəlir əldə edər, kəndlərdəki iqtisadi və sosial problemlər azalar, sosial və iqtisadi cəhətdən zəif inkişaf etmiş ucqar kəndlərdə gənclərin başqa ərazilərə getməsinin qarşısını alar, böyük innovasiya cəlb etmədən kiçikhəcmli sahibkarlıq fəaliyyətini inkişaf etdirər. Kənd turizminin inkişafı həmçinin şəhər və kənd ərazilərində yaşayanların həyat və davranışları arasındakı fərqi əhəmiyyətli dərəcədə azaldar».

Mütəxəssis bildirir ki, xarici turistlərə kənd mədəniyyətinin və həyat tərzinin izah edilməsində kənd turizminin rolu böyükdür. Üstəlik, kənd sakinləri təbii, bölgəyə xas qidaları və əl işlərini turistlərə sata bilərlər. Kənd turizmi kənd sənayesinin inkişafına, müxtəlif qida və ərzaq məhsullarının istehsalına, onların nəinki yerli, hətta xarici ölkələrin bazarlarına çıxışına da gətirib çıxardar. Ona görə də kənd turizminin inkişafı üçün kompleks tədbirlər həyata keçirilməlidir: «Xüsusilə də təbii gözəllikləri və qədim tarixi ilə seçilən kəndlərdə yeni infrastruktur qurulmalıdır. Kəndlilərin məhsullarını sata biləcəkləri gigiyenik sahələr yaradılmalı, kəndin gənclərini xarici dil öyrənmələri mövzusunda yönləndirib, onların dil kurslarına getmələrinə köməklik göstərilməlidir. Bu yolla sakinlər kəndlərinə gələn turistlərlə tək-tək maraqlana və öz məhsullarını onlara sataraq gəlir əldə edə bilərlər. Digər tərəfdən, kənd mədəniyyəti barədə əcnəbiləri məlumatlandırarlar».

Əli Əlirzayev vurğulayır ki, Azərbaycan dünyanın qədim dövlətlərindən biri olduğu üçün təkcə ölkəmizin hər yerində, hətta kəndlərdə də tarixi abidələr var. Əksər turistlər isə tarixi abidələri görməyi, onların şəkillərini çəkməyi arzulayırlar: «Bu amil tarixi abidələr olan kəndlərdə turizmin inkişafı üçün əsas götürülə bilər. Ona görə də bu cür abidələrlə bağlı müəyyən tədbirlər həyata keçirilməlidir».

Nazirlik kənd turizmini dəstəkləyir

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin turizm şöbəsinin müdiri Aydın İsmiyev isə deyir ki, son illərdə Azərbaycanın müxtəlif regionlarında turizmin inkişafı istiqamətində, o cümlədən, memarlıq-abidə və turizm nümayiş komplekslərinin yenidən qurulmasına, turizm marşrutlarının inkişafına və sair üçün investisiyalar yatırılıb və bu işlər davam etdirilir: «Ona görə də kənd yaşıl turizm növü bizim nazirliyimiz tərəfindən həmişə dəstəklənib. Azərbaycanda bu sahədə xeyli potensial imkanlar var. Artıq bu istiqamətdə müəyyən QHT-lərlə birlikdə bir sıra layihələr həyata keçirilir və gələcəkdə də keçiriləcək. Rayonlarda bunun üçün evlər seçilib və icarəsi təşkil olunur. Bu proses bir çox məkanlarda, məsələn, Quba, Qusar, Xaçmaz və Masallı rayonlarında baş tutur. Yəni bu regionlarda lazımi evlər seçilir və onların sahibləri ilə müqavilə bağlanılır. Layihə çərçivəsində evin təmiri və digər məsələlər qaydaya salınaraq turistlərə icarəyə verilir”.

Aydın İsmiyev bildirir ki, təmsil etdiyi nazirlik öz səlahiyyətləri çərçivəsində kənd yaşıl turizminin daha da inkişaf etdirilməsinə çalışır. Ancaq onun sözlərinə görə, kənd turizminin iqtisadi yüksəlişini təmin etmək üçün iri məbləğli maliyyə vəsaiti və xeyli zaman lazımdır: “Çünki regionlarda turizm xidmətlərinin səviyyəsi elə də yüksək deyil. Biz bu istiqamətdə səylərimizi davam etdiririk. Gələn ay Türkiyənin Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi ilə birgə bölgələrdə təşkil olunacaq treninq-kurslar da bu məqsədə xidmət edir”.

Təbriz Vəfalı

Həftə içi.- 2013.- 11 aprel.- S.1; 6.