İran və Azərbaycan mədəniyyətinin birləşdiyi məkan

İbrahim Nuri: «Mədəniyyət Nazirliyinin təqdim etdiyi film dünən İrana - film festivalının təşkilatçılarına göndərilib»

İranın Azərbaycandakı səfirliyinin Mədəniyyət Mərkəzi uzun illərdir fəaliyyət göstərir. Bu məkanı yaxşı tanıdığım üçün deyə bilərəm ki, oranın qapıları hər zaman insanların üzünə açıq olub. Mərkəzdə çoxları fars dilini öyrənib, zəngin kitabxanasında elmi araşdırmalar aparıb, bu idarənin yaxından köməyi ilə İranda keçirilən çox sayda tədbirlərə qatılıb və sair. Oradan reportaj hazırlamağımızın məqsədi də elə oxucularımızı sadaladığımız təsisatlarla daha yaxından tanış etməkdir…

Dost evi

Səfirliyin Mədəniyyət Mərkəzinə Bakının ilk qarlı-boranlı günündə yollandıq. Əvvəlcədən danışdığımız kimi, mərkəzin sədri cənab İbrahim Nuri qarlı çovğuna baxmayaraq, artıq bizi gözləyirdi. Böyük hörmətlə qarşılayıb, çoxsaylı suallarımızı məmnuniyyətlə cavablandırdı, hətta Mədəniyyət Mərkəzinin otaqlarını bizimlə birlikdə gəzdi. Bildirdi ki, Mədəniyyət Mərkəzi İranın Azərbaycandakı səfirliyinin tərkibində, özü də iki ölkə arasında bağlanmış müqavilələr əsasında fəaliyyət göstərir: «Fəaliyyətimiz dövründə xalqlarımız arasında mövcud olan qədim mədəni əlaqələri daha da zənginləşdirməyə çalışmışıq. Məsələn, dövlətlərimizin müvafiq qurumları arasında əldə edilən anlaşmalar əsasında qarşılıqlı olaraq 2011-ci ildə İranın Tehran və Təbriz şəhərlərində Azərbaycan, ötən il isə Azərbaycanın Bakı və Gəncə şəhərlərində İran mədəniyyət günləri keçirmişik. Həmin tədbirlər çərçivəsində sərgilər təşkil olundu, rəsm əsərləri, xəttatlıq nümunələri, taxta, şüşə üzərində əl işləri və sair sərgiləndi. Eləcə də sənət adamlarımız, müğənnilər dəvət olunmuşdu, gəlib Bakıda və Gəncədə konsert proqramları ilə çıxış etdilər. Hazırda dövlətlərimizin Mədəniyyət nazirlikləri arasında danışıqlar gedir ki, gələn il yenidən bu cür mədəniyyət həftələri və ya günləri keçirilsin».

Rəngarəng elm ocağı

Cənab Nuri bildirdi ki, hazırda mərkəzin nəzdində çox zəngin kitabxana fəaliyyət göstərir. Hansı ki, rəflərində fars və Azərbaycan dillərində kitablarla yanaşı, ərəb, ingilis və sair dillərdə əsərlər saxlanılır: «Oxucularımız da çoxdur, özü də bura əsasən universitet tələbələri, akademiyanın Şərqşünaslıq İnstitutundan elmi işçilər gəlirlər. Çünki elmi sahədə onlara lazım olan fars dilində bir çox kitabları burada asanlıqla tapıb oxuya bilirlər». O əlavə etdi ki, Mədəniyyət Mərkəzi həm də bir çox əsərləri fars dilindən azərbaycancaya və ya əksinə, Azərbaycan dilindən farscaya çevirərək çap da edir. Məsələn, iranlı alim, cənab Mollayi tərəfindən yazılan bir kitab Mədəniyyət Mərkəzi və Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin müştərək köməkliyi ilə çap olunub və Şeyx həzrətlərinin də iştirakı ilə geniş təqdimat mərasimi keçirilib. Onun fikrincə, hətta elə əsərlər var ki, onları həm İran, həm də Azərbaycan vtəndaşları oxuyub, bilməlidirlər. Ona görə də belə kitabların tərcüməsinə maddi dəstək verirlər: «Məsələn, Firdovsinin iki cilddən ibarət «Şahnamə»si rəhmətlik professor Mübariz Əlizadə tərəfindən farscadan Azərbaycan dilinə tərcümə olundu və biz səfirliyin Mədəniyyət Mərkəzi olaraq həmin əsərin çap xərcini ödədik. Həmçinin Füzulinin divanının çapına da maddi dəstək vermişik. Bundan əlavə, şair Fazilin «Səfərnamələr»ini Azərbaycan dilində çap etdirmişik. Amma istəyirik həmin kitabı fars dilinə tərcümə etdirərək yaxın gələcəkdə İranda da yayımlayaq. Yəni hər iki dildə danışan xalqlar bu əsəri oxuya bilsinlər. Düşünürük ki, Novruz Bayramına dair kitabların tərcüməsinə başlayaq. Məsələn, İranda çap olunmuş «Şəbi Çelle» kitabının Azərbaycan dilinə çevrilməsi əhəmiyyətlidir».

Bildiyimiz kimi, 100 il əvvələdək uzun müddət Azərbaycanda dədə-babalarımız ərəb əlifbasında yazıb-yaradıblar. Ona görə də hələlik, əllərdə çox sayda tədqiq olunası qədim əlyazmalar qalır. Görəsən, hansısa vətəndaş fərdi surətdə Mədəniyyət Mərkəzinə əlindəki həmin əlyazma ilə müraciət edibmi? Cənab Nuri bildirdi ki, yox, belə fakt olmayıb. Çünki Azərbaycan vətəndaşları bu cür tapıntılarını Akademiyanın Əlyazmalar İnstitutuna təqdim edirlər. Mədəniyyət Mərkəzi isə həmin elm ocağı ilə qanunlar çərçivəsində əməkdaşlıq edir.

Mərkəz rəhbəri bildirdi ki, onlar Azərbaycanda keçirilən beynəlxalq sərgi və konfranslarda İran tərəfin fəal iştirakını təmin edir. Məsələn, bu il Bakıda beynəlxalq kitab sərgisi təşkil olunmuşdu və mərkəz həmin tədbirə çox sayda kitab göndərib. Hətta sərgidən sonra göstərdikləri aktivliyə görə Azərbaycanın Mədəniyyət Nazirliyindən təşəkkür də eşidiblər.

Təmənnasız dil öyrədilir

Mədəniyyət Mərkəzinin nəzdində uzun müddətdir fars dili kursları da fəaliyyət göstərir. Maraqlıdır, kim istəsə həmin kurslara yazıla bilərmi və bunun üçün nə qədər bu dili öyrənmək istəyən istənilən şəxs gəlib kurslarda iştirak edə bilər. Onu da deyim ki, kursları bitirənlərə diplom verilir. Eləcə də bizdə Quran kursları mövcuddur. Hətta bizdə fəaliyyət göstərən kompüter kurslarına qatılmaqla müasir texnoloji biliklərə yiyələnmək də mümkündür. Yeri gəlmişkən, xatırladım ki, İran səfirliyinin nəzdində Bakıda «Şəhriyar Evi» açılıb ki, ora müraciət edən vətəndaşlar kompüter kurslarına, eləcə də toxuculuq siniflərinə yazıla, eyni zamanda, incəsənətin sirlərini öyrənə bilərlər.

Dil kurslarında fars hərfləri ilə yazıb-oxumaq, şifahi danışıq və fars ədəbiyyatı üzrə dinləyicilər təhsil alır. Fars əlifbası ərəb əlifbası ilə oxşar olduğundan Quranı oxuyub pul ödəməlidir? Cənab Nuri bildirdi ki, burada dil öyrənmə haqqı çox aşağıdır və hətta belə demək mümkündürsə, orada pul alınmır: «Onlar kurslara yazılanda cəmi 5 manat ödəyirlər. Bu isə indiki qiymətlərlə müqayisədə gözə görünmür. Çünki niyyətimiz dil kursları açmaqla pul qazanmaq yox, insanlara kömək etməkdir. Bir çox insan var ki, işləri ilə bağlı fars dilini başa düşməli və ya danışmalıdır, ona görə də çətinlik çəkir. Bu cür adamlar kurslarımızda üzləşdikləri bu cür çətinlikləri aradan qaldıra bilərlər. Amma təəssüf ki, yerimiz darısqaldır, ona görə də kurslara çox adam cəlb edə bilmirik».

Filmlər tərcümə olunur

Ekranlarda İran filmlərinə çox baxmışıq. Maraqlıdır, gələcəkdə də yeni filmləri seyr edə biləcəyikmi? Mərkəzin sədri dedi ki, geridə buraxılan illərdə bir çox İran filmi Azərbaycan dilinə tərcümə edilərək telekanallar vasitəsilə tamaşaçıların ixtiyarına təqdim olunub. Məsələn, İmam Əli filmi, imam Rzadan bəhs edən «Vilayəti eşq» serialı və sair məhz burada tərcümə edilib. Hətta hazırda Mədəniyyət Mərkəzində həmin filmlər disklərə yazılmış formada mövcuddur. Kim istəsə həmin diskləri aparıb, baxa bilər.

Maraqlıdır ki, İran və Azərbaycan xalqları minillər boyunca bir bölgədə yaşadıqları, xeyir-şərləri bir olduğu üçün iki ölkə bir-birinə qırılmaz tellərlə bağlıdır. Bu baxımdan eyni adət-ənənələrə malik xalqların əsrlərdən süzülən dostluğunu müştərək filmlərin diliylə müasir nəsillərə çatdırmaq yaxşı olmazdımı? Cənab Nuri də bu məsələdə bizimlə həmfikirdir. Onun sözlərinə əsasən, əslində ölkələrimizin kinematoqrafçıları artıq bu müstəvidə böyük layihələr həyata keçiriblər. Məsələn, «Cavad xan» filmi buna əyani sübutdur. Bundan başqa, iki ölkə kinematoqrafçıları birlikdə narkotik qaçaqmalçılığı və ona qarşı mübarizədən bəhs edən film çəkiblər. Yəqin ki, bundan sonra da birgə çəkilmiş çox sayda filmlərə baxa biləcəyik.

Xalqları birləşdirən körpü

Bildiyimiz kimi, səfirliyin Mədəniyyət Mərkəzi ölkələrimiz arasında alimlərin, mədəniyyət adamlarının birgə konfranslarını, görüşlərini də təşkil etməkdədir. Məsələn, Mərkəz İmam Rzaya həsr olunmuş şeirdemə tədbirlərinə Azərbaycandan da nümayəndələrin getməsinə yardım göstərir: «Bundan əlavə, hərtərəfli köməyimiz sayəsində Azərbaycan təmsilçiləri Urmiyada keçirilən tədbirdə də iştirak ediblər. Azərbaycanda keçirilən tədbirlərə də İrandan qonaqlar gətiririk. Başa düşürük ki, elmi-mədəni sahələrdə bu cür ünsiyyətlərin qurulması hər iki dövlətin daha da yaxınlaşmasına kömək edir. Bir məlumatı da çatdırım ki, yaxın vaxtlarda İranda beynəlxalq kino festivalı təşkil olunacaq. Ora dünyanın hər yerindən kino xadimləri çəkdikləri filmlərlə birlikdə təşrif buyuracaqlar. Biz də öz növbəmizdə Azərbaycanın Mədəniyyət Nazirliyinə müraciət ünvanlayaraq həmin festivala dəvət etdik. Nazirlik də festivalda nümayiş olunması üçün Mədəniyyət Mərkəzinə bir kino təqdim etdi və biz onu dünən İrana - film festivalının təşkilatçılarına göndərdik».

Artıq il sona yetir, növbəti ildə ölkələrimiz arasında mədəniyyət sahəsində hansı tədbirlərin keçirilməsi planlaşdırılır? Mədəniyyət Mərkəzinin sədri bildirdi ki, bu il Bakıda - İçərişəhərdə Novruz təntənəsi keçiriləcək: «Bunun üçün Novruz Bayramını keçirən ölkələrin iştirakı ilə böyük şənlik təşkil olunacaq, hər ölkə üçün çadır qurulacaq. O cümlədən İran da dəvətlidir və həmin bayramda bu ölkə milli folkloru, mədəniyyəti və incəsənəti ilə təmsil olunmaq fikrindədir».

Vüsal Tağıbəyli

Həftə içi.- 2013.- 14-16 dekabr.- S.4.