Qədir Rüstəmovun “Sarı gəlin” möhürü

Aydın Mehralıyev: ”Bülbül olmasaydı, “Koroğlu” operası da bu qədər məşhurlaşmazdı”

Hamı onu sənətinə görə tanıyır və sevir. Bəstələri də Azərbaycanın ən tanınmış sənətçiləri tərəfindən sevilə-sevilə oxunur. Belələri ilə söhbət etmək, ifalarına qulaq asmaq Allaha hörmət deməkdir. Biz də milyonların içərisindən sayılıb-seçilən tanınmış tarzənlə söhbət edib onun sənət yoluna işıq salmaq qərarına gəldik.

Beləliklə, “Seçilənlər” rubrikasının budəfəki qonağı tanınmış tarzən Aydın Mehralıyevdir. Onun fikrincə, sənət çətin yoldur və hansı müğənni 5-6 yaşlarından sənətə gəldiyini söyləyirsə, yalandır. Çünki ən istedadlı şəxslər belə, 7-9 yaşlarında musiqi məktəblərində sənətin əlifbasını öyrənməyə başlayır. Bu məktəblərdə isə təhsil alan 500 nəfərdən 1-2-də fitri istedad ola, ya olmaya. Onların gələcəkdə gerçəkdən musiqiçi olub-olmaması isə müəllimləri və valideynlərdən asılıdır: “Gərək müəllimləri və valideynləri həmin uşaqların üstündə dursun ki, onları musiqi sənətinə yönəldə bilsin. Çünki fitri istedadı olan uşaqlar da ifa etdikləri əsərləri yaş hədlərinə görə o dərəcədə, yüksək səviyyədə başa düşə bilmədiklərindən əzbərçi olurlar. Onların fitri istedadları təxminən 20 yaşlarından sonra üzə çıxmağa başlayır ki, onlardan da faydalı bəstəkarlar, musiqiçilər, ifaçılar yaranır”.

Tanınmış tarzən hesab edir ki, bu sənətdə uğur qazanmaq üçün başlıca meyar musiqini duymaq, muğamatı dərk edə bilməkdir. Amma onun sözlərinə görə, bəziləri bu yolun bir hissəsində sənətini dəyişmək məcburiyyətində qalır, bəziləri müşayiətçi, bir başqası isə müəllim kimi çalışmağı üstün tutur: “Uşaq yaşlarından musiqiyə, muğama meyil göstərənlərin çox az hissəsi bu sənətdə püxtələşərək daimi yaradıcılıqla məşğul ola bilir. Lakin bunlar heç də son hədd deyil”.

“Sənətçini xalq tanımalıdır”

Aydın Mehralıyevin fikrincə, yaxşı ifa və bəstələr təbliğ edilməlidir ki, xalq bu sənətkarları tanıyıb duya bilsin. Çünki sənətkarlar bundan ruhlanaraq öz üzərində daha çox məsuliyyət hiss edir. Bu isə çalışqanlıq üçün əsas şərtdir. Özünün də bir musiqiçi kimi Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının tar ixtisasını bitirəndən sonra tanındığını söyləyən müsahibimiz deyir ki, o vaxtadək ustadlara qulaq asmağa, sənətkarlardan öyrənməyə meyilli olub: “Bir sənətçi kimi özümü dərk edəndən sonra musiqinin asan janrlarında, mahnı, rəqs, marş, vals yazmaqla özümü sınadım. İfa və bəstələrim xalq tərəfindən qəbul olundu. Hazırda bəstələrim kitab şəklində Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının tələbələri, musiqi məktəblərində tədris vəsaiti kimi çapa hazırlanır. Bu günə kimi 45 rəng, 4 muğamın ritmik gəzişmələrini, 3 marş, 3 vals,1 variasia,12 mahnı, 5 rəqs bətələmişəm. Bunlardan başqa “Azərbaycan muğam rəngləri” kitabım dərs vəsaiti kimi musiqi təhsil ocaqlarında istifadə olunur”.

“Mahnılarımızı ucuzlaşdırırlar”

Aydın Mehralıyev deyir ki, bəstəkar musiqini yazanda ilk növbədə fikrində tutduğu müğənninin səs tembrini və səs diapazonu nəzərə almalıdır. Onun fikrincə, bəzən elə müğənnilərlə rastlaşır ki, onlar mahnını ifa etmək xətrinə oxuyurlar. Lakin mahnı hər müğənninin, hər xanəndənin səsinə düşmür: “Ölməz sənətkarımız Üzeyir Hacıbəyli “Koroğlu” operasını yazarkən Koroğlunun ariyasını oxumaq üçün öz vokalçılarımızdan dahi Bülbülü nəzərdə tutmuşdu. Əgər Bülbül olmasaydı, onda “Koroğlu” operası da bu qədər məşhurlaşmazdı. Bu operanı Bülbül oxuyandan sonra o, bir müğənni və vokalçı kimi nəinki Azərbaycanda, bütün dünyada tanındı. Eyni zamanda, o, öz ifası ilə Üzeyir bəyi tanıtdı. İndinin özündə də “Koroğlu” operası dünya operaları içində ən yüksək pillədə yer alıb”.

Aydın Mehralıyev xalq mahnısı ”Sarı gəlin”i də bu sıraya daxil edir. Bu mahnının özünün də zövqünə uyğun gəldiyini deyən müsahibimizin fikrincə, “Sarı gəlin” möhürünü mərhum Qədir Rüstəmov və Akif İslamzadə vurub: “Bu xalq mahnısını yerindən duran oxumağa çalışır. Bəzilərində alınır, bəzilərində alınmayaraq, özləri kimi mahnı da dəyərdən düşür. Halbuki bu günədək dəyərli və qiymətli olan xalq mahnılarımız qorunub saxlanılıb. Məni ağrıdan da odur ki, nəzarət olmadığından özünə müğənni deyib efirə çıxanlar xalq mahılarımızı ucuzlaşdırır”.

İfaçılıq sənətindən söz açan tarzən deyir ki, vaxtilə bir çox korifey sənətçiləri, o cümlədən, Seyid Şuşinskini, Məşədi Bahaduru, Şövkət Ələkbərovanı, Qədir Rüstəmovu, Şahmalı Kürdoğlunu, Aydın Məmmədovu və başqalarını tarda müşayiət edib. Ansambllarda və orkestrlərdə böyük sənətkarlarımızın çox olduğunu deyən Aydın Mehralıyev bildirir ki, musiqiçi müəllimlər 65 yaşı tamam olan kimi məktəblərdən uzaqlaşır. Onun sözlərinə görə, 65 yaşından musiqini tədris edən müəllimləri uşaq musiqi məktəblərindən uzaqlaşdırmaq düzgün deyil: “”Ona görə ki, musiqi çətin sahədir, ona 40-50 yaşlarında yiyələnmək olur. Gənc müəllimlər qocaman və təcrübəli mütəxəssislər kimi şagirdlərə bilik verə bilmir. Ona görə də təcrübəli müəllimlər heç olmasa, 70 yaşına qədər işləməlidir”.

Qələndər Xaçınçaylı

Həftə içi.- 2013.- 9 yanvar.- S.7.