“Sabunçu rayonunun sosial-iqtisadi inkişafı:

real vəziyyət və perspektivlər“

Azərbaycanın bütün bölgələrində davamlı olaraq gedən sürətli iqtisadi-sosial inkişaf prosesi Bakının Sabunçu rayonundan da yan keçməyib. Prezident yanında KİV-in inkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu ilə Sabunçu Rayon İcra Hakimiyyətinin birgə təşkil etdiyi müsabiqənin məqsədi də bu rayonun əldə etdiyi uğurları ictimaiyyətin diqqətinə çatdırmaqdır. Beləliklə, Sabunçu rayonuna qiyabi səfər edək. Bünövrəsi 1920-ci ildə qoyulan rayon ərazisində 1940-1958-ci illərdə iki müstəqil inzibati bölgü vahidi - Maştağa və Lenin rayonları olub. Amma 1965-ci ildə Maştağa Lenin rayonuna birləşdirilib. 1992-ci il aprelin 29-da isə Lenin rayonunun adı dəyişdirilərək Sabunçu rayonu adlandırılıb. Yeri gəlmişkən, bu rayonun tabeliyində olan Razin qəsəbəsi də Bakıxanov adını alıb.

Ərazisi 244,3 kvadratkilometr, əhalisinin sayı isə təxminən 235 min nəfər olan Sabunçu rayonu paytaxtın ən iri sənaye bölgəsidir. Bu gün rayon ərazisi 10 qəsəbəni özündə birləşdirir. Bunlar Bakıxanov, Sabunçu, Ramana, Balaxanı, Zabrat, Kürdəxanı, Pirşağı, Maştağa, Nardaran və Bilgəhdir. Sabunçu rayonu müharibənin qanlı-qadalı illərində öz doğma torpaqlarını tərk etmək məcburiyyətində qalmış təxminən 30 minədək qaçqın və məcburi köçkünü öz qoynuna alıb,

paytaxtın ən böyük mədən sənayesinə malik olan Sabunçu rayonu ərazisində hasilatla yanaşı, həm də emal sənayesi inkişaf edib. 30 mindən artıq əmək fəaliyyəti ilə məşğul olan əhalinin xeyli hissəsi neft mədənlərində çalışsa da, rayon ərazisində tikilmiş nəhəng neft maşınqayırması müəssisələri, çörək zavodları, fındıq emalı müəssisəsi və sair zavod və fabriklərdə də minlərcə işçi var. Yeri gəlmişkən, təkcə rayonun Balaxanı Opereting Compani LTD-də 1400-dən artıq insan işləyir. Ümumiyyətlə, rayonda fəaliyyət göstərən ən iri müəssisələr bunlardır: “Balakhanı Operating Company” LTD, “Azgerneft” MMC, emal sənayesi ilə məşğul olan “Bakı Neft Maşınqayırma” TASC, “Bakı Fəhləsi” TASC, “Neftqazmaş” ASC, “Sərham” MMC, “Sun tea” MMC, “Şirin”MMC, “Bakı fındıq emalı”MMC və s.

Rayonda sosial infrastruktur da yetərincə inkişaf edib. Bu gün rayonda 46 məktəb, 3 internat və 24 səhiyyə müəssisəsi var. Həmçinin rayonun ərazisində müxtəlif mülkiyyət hüququna məxsus 76 sənaye, 49 tikinti, 8 nəqliyyat, 5 kənd təsərrüfatı, 317 ticarət obyekti, 10 bank filialı, 1 rabitə müəssisəsi, 2 mehmanxana və sair fəaliyyət göstəririr.

2013-cü ildə rayon müəssisələri tərəfindən istehsal edilən sənaye məhsullarının, yerinə yetirilən işlərin ümumi həcmi 396,5 milyon manat təşkil edib ki, bu da əvvəlki ildəkindən 80,3 milyon manat və ya 25,4 faiz çoxdur. Ötən il əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin həcmi 2,1 dəfə artaraq 475,6 milyon, əsas kapitala yönəldilən investisiyaların həcmi 304,7 milyon, pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin həcmi 610,6 milyon manata çatıb. 2013-cü ildə rayon üzrə bir işçiyə düşən orta aylıq əməkhaqqı əvvəlki illərlə müqayisədə 6,7 faiz artaraq 432, sənaye sahəsində çalışanların əməkhaqqı isə 7,8 faiz çoxalaraq 560,4 manat olub. Ötən il rayonda 2400-ə yaxın yeni iş yeri açılıb.

Rayon ərazisindəki sovet dövründə yaradılmış nəhəng infrastruktur sahələr müstəqillik illərində daha da inkişaf etdirilib. Əhalini fasiləsiz olaraq elektrik enerjisi ilə təmin etmək üçün rayon ərazisində 33 yarımstansiya, 861 KTM və TM fəaliyyət göstərir.

Son məlumata görə, rayonun bütün qəsəbələri fasiləsiz təbii qazla təmin edilməkdədir. Dövlət proqramı çərçivəsində rayon üzrə ümumilikdə 938 kilometr uzunluğunda qaz kəmərləri çəkilib.

Rayonun su təchizatının yaxşılaşdırılması istiqamətində də böyük işlər görülüb. Ötən ilin noyabrınadək Sabunçu rayonu ərazisində təxminən 38 kilometr uzunluğunda su xətti çəkilib, ümumi tutumu 3500 kubmetr olan 4 su anbarı tikilib. Bütün bunların nəticəsidir ki, hazırda rayon əhalisi içməli su ilə təmin olunur.

Belə bir elmi düşüncə var: xalqın inkişaf səviyyəsini bilmək istəyirsənsə, onun yollarının vəziyyəti ilə tanış ol. Bu prizmadan yanaşsaq Sabunçu rayonunu ancaq təqdir edə bilərik. Hazırda rayon ərazisində 600 kilometr uzunluğunda yol şəbəkəsi var ki, bunun da 131 kilometri mərkəzi, 468 kilometri isə yerli əhəmiyyətlidir. Ötən ilin noyabr ayınadək rayon ərazisində ümumilikdə 45 kilometr uzunluğunda mərkəzi və məhəllədaxili yolda təmir-bərpa işləri görülüb. Yeri gəlmişkən, Bakı-Sumqayıt dəmiryolunun 22 kilometri məhz Sabunçu rayonunun ərazisinə düşür.

Rayonun bütün qəsəbələrində kompleks tikinti-quruculuq işləri aparılır. İlk növbədə isə vətəndaşların təhsil alması və sağlamlıqlarını qorumaları üçün böyük layihələrə start verilib və hətta bir çoxu artıq başa çatdırılıb. Bunlar hər bir qəsəbədə məktəb və səhiyyə obyektlərinin təmiri, eləcə də yenilərinin tikilməsindən ibarətdir. Məsələn, son illər ərzində Sabunçu qəsəbəsində 12 saylı poliklinika, 3 saylı şəhər xəstəxanası yenidən qurulub; Maştağada valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqlar üçün 1 saylı internat məktəbi təmir olunub; Nardaranda Muğam Musiqi Evi tikilib; Ramanada 21 saylı şəhər xəstəxanası və 78 saylı orta məktəb əsaslı təmir edilərək istifadəyə verilib, 137 saylı orta məktəb üçün yeni bina inşa edilib; Balaxanıda 259 və 69 saylı məktəblərin əsaslı təmiri başa çatdırılıb, əlavə sinif otaqları, idman və akt zalı tikilib, eyni zamanda, 22 saylı poliklinika müasir standartlara uyğun təmir olunub, 320 saylı uşaq bağçasında təmir işləri aparılıb; Kürdəxanıda orta məktəb əsaslı təmir edilib, təcili yardım stansiyası tikilib, yeni uşaq bağçası istifadəyə verilib; Bilgəhdə 142 saylı orta məktəb təmir olunub, 128 saylı xəstəxana əsaslı təmirdən sonra sakinlərin ixtiyarına verilib və hazırda yetkinlik yaşına çatmayanlar üçün 50 yerlik ixtisaslaşdırılmış reabilitasiya mərkəzinin, uşaq bağçasının, Muğam və Gənclər evlərinin tikintisi başa çatdırılmaq üzrədir; Pirşağıda 112 saylı orta məktəb təmir olunub və sair.

Hamının bildiyi kimi, sovet dövründə neft tullantıları ilə çirkləndirilmiş rayon ərazisinin böyük qismində son illər geniş miyasda rekaltuvasiya-bərpa işləri görülməkdədir. Artıq neçə ildir ki, Sabunçu rayonunun ərazisində mütəmadi olaraq yaşıllaşdırma layihələri həyata keçirilir. Son olaraq isə bu il aprelin 5-də Balaxanı qəsəbəsində yerləşən parkda iməcilik keçirilərək ətraf ərazilər təmizlənib və xeyli sayda ağac əkilib. Onu da qeyd edək ki, iməcilikdə Sabunçu Rayon İcra Hakimiyyətinin əməkdaşları, Balaxanı qəsəbəsinin icra nümayəndəsi, eləcə də Balaxanı, Bakıxanov, Zabrat, Ramana, Maştağa bələdiyyələri iştirak ediblər.

Yeri gəlmişkən, aprelin 5-də Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın rəhbərlik etdiyi IDEA (Ətraf Mühitin Mühafizəsi Naminə Beynəlxalq Dialoq) ictimai birliyinin, “ASAN Xidmət” və “Təmiz Şəhər” ASC-nin birgə təşkilatçılığı ilə “Hər kağızı bir yarpağa dəyişək” adlı müştərək layihə başa çatıb. Fevralın 2-də icrasına start verilən layihə çərçivəsində vətəndaşlar Bakıda fəaliyyət göstərən “ASAN Xidmət” mərkəzlərinə ümumilikdə 79 tona yaxın kağız təhvil veriblər. Əvəzində isə 1576 ədəd ağac alınaraq nəzərdə tutulan ərazilərə əkilib. Onu da xatırladaq ki, layihənin yekunu olaraq aprelin 5-də İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyinin və digər təşkilatçıların, həmçinin özəl müəssisə və fiziki şəxslərin iştirakı ilə “Təmiz Şəhər” ASC-yə məxsus Balaxanı Tullantıların Zərərsizləşdirilməsi Poliqonunda ağacəkmə aksiyası keçirilib və Balaxanı poliqonunun 5 min kvadratmetr ərazisi yaşıllaşdırılıb.

Hazırda Sabunçu rayonunun gələcək inkişaf strategiyasında həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan bir çox planlar var. Bunlar məsələn, rayonun bütün qəsəbələrinin içməli su, təbii qaz və elektrik enerjisi ilə təchizatının yaxşılaşdırılması, kanalizasiya sisteminin yenidənqurulması, yeni məktəb, səhiyyə ocaqlarının inşası, 18 mövcud məktəbin həyətində yüzlərlə sinifdən ibarət yeni korpusların tikintisi, 13 məktəb və 9 uşaq bağçasında əsaslı təmiri, bütün mərkəzi və məhəllədaxili yollarının asfaltlanması, mərkəzi küçələrinin yenidənqurulması, abadlıq işlərinin intensivləşdirilməsi, yeni istirahət parklarının salınması, əhalinin sosial problemlərinin həlli istiqamətində təxirəsalınmaz tədbirlərin həyata keçirilməsi və sairdir.

Ölkə prezidenti İlham Əliyev də Sabunçu rayonunda görülən işləri həmişə diqqətdə saxlayıb. O, hətta böyük layihələrin təməlqoyma və ya açılış mərasimlərində şəxsən iştirak edir. Məsələn, dövlət başçısı son iki il ərzində Balaxanı qəsəbəsindəki Bakı Məişət Tullantılarının Çeşidlənməsi Zavodunun və Sənaye Parkının təməlqoyma mərasimində, Sabunçu-Zabrat-Maştağa-Buzovna magistral avtomobil yolunun Maştağa- Buzovna hissəsinin açılışı, Bilgəh qəsəbəsində müharibə və əmək əlilləri üçün pansionatın əsaslı təmir və yenidənqurmadan sonra istifadəyə verilməsi, Yeni Ramana qəsəbəsində Sağlamlıq İmkanları Məhdud Gənclərin Peşə Reabilitasiya Mərkəzinin yenidənqurmadan sonra açılışı, Zabrat-Kürdəxanı-Pirşağı avtomobil yolunun əsaslı təmirdən sonra istifadəyə verilməsi və sair mərasimlərdə iştirak edib.

Yeri gəlmişkən, ölkə prezidentinin təşəbbüsü ilə Sabunçu qəsəbəsinin ətrafında tikilməkdə olan olimpiya futbol stadionu da rayonda icra edilən ən böyük layihələrdən biridir.

Vüsal Tağıbəyli

Yazı Sabunçu rayon icra Hakimiyyəti və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun keçirdiyi müsabiqəyə təqdim edilir

Həftə içi.- 2014.- 11 aprel.- S.4.