Bakıda «Wi-Fi» şəbəkəsi genişlənir

2015-ci ilədək marşrut avtobusları dayanacaqlarında da “Wi-Fi” zonası yaradılacaq

Hazırda dünyanın bir çox iri şəhərlərində azad «Wi-Fi» şəbəkəsi mövcuddur. Azərbaycanda isə bu sistemi bəzi mobil operatorla, istirahət iaşə obyektləri yaradıblar. Yeri gəlmişkən, bu yaxınlarda Çinin "Huawei" şirkəti Barselonada keçirilən "Mobile World Congress" (MWC 2014) mobil sənaye sərgisində "LTE Cat6" rabitə standartını dəstəkləyən yeni "Wi-Fi" marşrutlayıcısını təqdim edib. "Huawei E5786" qurğusu məlumatların 300 Mbit/saniyə sürətində ötürülməsini təmin edir.

Yeni qurğuya eyni anda onadək "Wi-Fi" qurğusunu qoşmaq mümkündür və 300 milliamper/saat tutumlu quraşdırılmış akkumulyator batareyası "LTE" şəbəkəsindən istifadə rejimində 10 saat, gözləmə rejimində 500 saatadək işi təmin edir. Marşrutlayıcı smartfon və digər mobil qurğular üçün adapter rolunda da çıxış edə bilər. Çin istehsalçısı "E5786" modelini dünyanın ilk "Wi-Fi 802.11ac 2x2 MIMO" və ikidiapazonlu (2.4G/5G) cüt antenanı dəstəkləyən "Mobile Wi-Fi" marşrutlayıcısı kimi qələmə verir.

Marşrutlayıcı bircə toxunuşla aktivləşmə funksiyasına və SMS-bildirişlərə, məlumatların ötürülmə statistikasına baxmağa, batareyanın vəziyyətini izləməyə imkan verən interfeysə, eləcə də akkumulyatorun enerjisini saxlamaq üçün avtomatik ayrılma parametrlərinə malikdir. Bütün bu funksiyaları smartfonda quraşdırılan "Huawei Mobile Wi-Fi" əlavəsinin köməyi ilə idarə etmək olar. Bundan başqa, qurğu möhkəm ekranla təchiz edilib, "microUSB 3.0" çıxışını dəstəkləyir, üç saat ərzində enerji toplayır və 5 saniyəyə yüklənir.

Bəs, görəsən, paytaxtda konkret hansı istiqamətlərdə «Wi-Fi» zonası mövcuddur? Ümumiyyətlə, «Wi-Fi» nə deməkdir?

Qeyd edək ki, “Wi-Fi” kompüterlərin lokal şəbəkəyə birləşdirilməsi və onların internetə qoşulmasının müasir simsiz texnologiyasıdır. Məhz bu texnologiya sayəsində internet daha mobil olur və istifadəçiyə nəinki bir otaq daxilində, həmçinin bütün dünya üzrə sərbəst yerdəyişmə edə bilməyə imkan verir.

Mobil istifadəçilərin sayı artdıqca isə onlar arasında operativ kommunikasiya yaradılması, verilənlər mübadiləsi, informasiyanın daha cəld əldə edilməsi məsələləri ciddi surətdə meydana gəlir. Buna görə də, təbii olaraq, simsiz kommunikasiyalar texnologiyasının intensiv inkişafı baş verir. Bu, xüsusilə simsiz şəbəkələr və ya “WLAN-şəbəkələrdə (Wireless Local Area Network-Simsiz lokal şəbəkələr) daha aktualdır. “Wireless LAN” şəbəkələri – bu simsiz şəbəkələrdir (orada adi məftillər əvəzinə radiodalğalardan istifadə edilir). Bu cür şəbəkələrin quraşdırılması yalnız o yerlərdə tövsiyə olunur ki, orada kabel sisteminin quraşdırılması ya mümkün olmur, ya da ki, iqtisadi cəhətdən məqsədəuyğun deyildir.

Simsiz şəbəkələr harada effektiv olur?

Ekspertlərin fikrincə, simsiz şəbəkələr xüsusilə müəssisələrdə effektiv olur ki, orada işçilər iş günü ərzində müştəriləri yola salmaq və ya informasiya toplamaq üçün müəssisə ərazisi daxilində (iri anbarlar, agentliklər, satış ofisləri, səhiyyə idarələri və s.) aktiv yerdəyişmə edirlər. Daxil olma nöqtələri arasındakı rouminq sayəsində istifadəçilər birləşməni qırmadan, “Wi-Fi” şəbəkə təsiri altında olan ərazi boyunca yerdəyişmə edə bilirlər.

“WLAN-şəbəkələri” adi kabel şəbəkələri ilə müqayisədə bir sıra üstünlüklərə malikdir. Məsələn, “WLAN-şəbəkəni” çox tez bir zamanda quraşdırmaq mümkün olur ki, bu da prezentasiya aparılmasında və ya ofisdən kənar iş şəraitində çox rahatdır. Mobil qurğular istifadəçiləri simsiz lokal şəbəkələrə qoşulduqda, şəbəkənin təsir etdiyi zona çərçivəsində çox yüngül bir şəkildə yerdəyişmə edə bilirlər. Digər tərəfdən müasir şəbəkələrin sürəti kifayət qədər yüksək olur (108 Mbit/san) ki, bu da onlardan geniş spektrli məsələlərin həllində istifadə etməyə imkan verir. Əgər adi şəbəkə üçün kabelin quraşdırılması mümkün deyilsə, o zaman “WLAN-şəbəkədən” istifadə edilməsi yeganə çıxış yolu olacaq.

Bununla bərabər simsiz şəbəkələrin qoyduğu məhdudiyyətlər də mövcuddur. Bir qayda olaraq, burada sürət az olur, əngəllərin təsiri daha çox olur və ötürülən informasiyanın təhlükəsizliyinin təminatı üçün daha mürəkkəb sxemdən istifadə olunur. “Wi-Fi-şəbəkənin” seqmenti ya müstəqil şəbəkə kimi, ya da ki, həm simsiz, həm də adi simli seqmentlər tərkibində istifadə edilə bilər. “Wi-Fi-şəbəkə” istifadəçilərin şəbəkəyə simsiz qoşulması üçün, altşəbəkələrin kabellə birləşdirilməsi mümkün olmadıqda və ya arzu olunmadıqda, məsafə cəhətcə bir-birindən ayrı olan altşəbəkələrin bir ümumi şəbəkə şəklində birləşdirilməsi üçün,

ayrıca ayrılmış xətdən və ya adi modem birləşməsindən istifadə etmək əvəzinə, şəbəkəyə İnternet-xidməti göstərən provayderin şəbəkəyə qoşulması üçün istifadə oluna bilər.

Bulvarda «Wi-Fi» təkmilləşdirilir

Hazırda paytaxtda əsas «Wi-Fi» zonaları Dənizkənarı Milli Parkda və İçərişəhər Dövlət Qoruğunun ərazisindədir. Artıq Azərbaycanın hər üç mobil rabitə operatoru ("Bakcell", "Azercell" və "Azerfon") Dənizkənarı Milli Park İdarəsinə bulvar ərazisində «Wi-Fi» çıxış nöqtələrinin quraşdırılması üzrə təkliflərini təqdim ediblər. İdarədən verilən məlumata görə, mobil rabitə operatorları internet şəbəkəsinə pulsuz giriş xidməti üçün öz şəbəkə infrastrukturlarını təqdim etməyə hazırdırlar.

Hazırda Bakı bulvarı tamamilə simsiz Wi-Fi şəbəkəsi ilə əhatə olunub. Dənizkənarı Milli Parkda quraşdırılan Wi-Fi nöqtələrinin sayı 30 ədədi keçir.

İdarədən “Həftə içi”nə bildiriblər ki, mövcud şəbəkə infrastrukturunun 10 minədək istifadəçinin internet şəbəkəsinə qoşulmasını təmin etməyə gücü çatır. Amma bayram və istirahət günlərində bu göstərici xeyli artır ki, nəticədə internetə çıxışın keyfiyyətinə mənfi təsir edir: “Bununla əlaqədar olaraq, şəbəkə, eyni zamanda, maksimum sayda qoşulmaları təmin edə bildikdən sonra istismara verilə bilər. Buna görə də şəbəkənin davamlılığını təmin etmək üçün layihəyə bir neçə internet xidməti tədarükçüsünü cəlb etmək planlaşdırılır. Bu barədə qərar İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi səviyyəsində qəbul ediləcək".

Simsiz şəbəkə bulvarın ziyarətçilərinə bəzi internet resurslarına (sosial şəbəkə, bəzi dövlət strukturlarının saytları və digərləri) pulsuz çıxış əldə etməyə imkan verəcək. Şəbəkənin bütün üstünlüklərindən istifadə etmək arzusunda olan istifadəçilərə kommersiya paketlərinin təklif edilməsi istisna edilmir.

Yeri gəlmişkən, yaxın vaxtlarda marşrut avtobusları dayanacaqlarında “Wi-Fi” şəbəkəsi yaradılacaq. Nəqliyyat Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Namiq Həsənov bildirib ki, 2015-ci il Avropa Olimpiya Oyunlarının keçirilməsinə kimi bütün dayanacaqlarda bu sistem quraşdırılacaq. Onun sözlərinə görə, yeni quraşdırılacaq sistem Nəqliyyatın İntellektual İdarəetmə Mərkəzi tərəfindən idarə olunacaq: “Əsas məqsəd Avropa Olimpiya Oyunlarında əhaliyə və turistlərə xidmət etməkdir. Artıq turistlər istənilən vaxt dayanacaqda sərbəst şəkildə internetə qoşula biləcək və məlumatları asanlıqla əldə edib ötürə biləcəklər”.

Namiq Həsənov deyir ki, “Wi-Fi” şəbəkəsinin eyni zamanda avtobuslarda da tətbiq edilməsi nəzərdə tutulur. Artıq bir sıra avtobuslarda quraşdırılan monitorlarda “Wi-Fi” işarəsini görmək mümkündür. Onun sözlərinə görə, Bakıda fəaliyyət göstərən “London” taksiləri və “189 qaynar xətt”i ilə fəaliyyət göstərən taksilər artıq pulsuz “Wi-Fi” internet sistemi ilə təmin olunub. Bundan başqa hazırda ölkədə fəaliyyət göstərən kitabxanalarda da «Wi-Fi”şəbəkəsinin yaradılması üzərində iş gedir”.

Mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev isə mətbuata açıqlamasında deyib ki, regionlardakı mövcud imkanlar bu tədbirləri həyata keçirməyə əsas verir: “Bizim regionlarımızdakı kitabxana-informasiya mərkəzlərində bu imkanlar mövcuddur. Artıq Bakının bir neçə kitabxanasında bu işə başlamışıq və bunu genişləndirəcəyik. Nəinki kitabxanalar internetlə təmin olunmalıdırlar, biz hesab edirik ki, onlar yalnız kitabxana funksiyasını daşımamalıdırlar. Kitabxanalar eyni zamanda kitab klubları olmalıdır, insanlar həmin məkanlarda görüşüb fikir mübadiləsi aparmalıdırlar”.

Əbülfəz Qarayev əlavə edib ki, parklarda «Wi-Fi» şəbəkəsinin quraşdırılması da gündəmdədir. Onun sözlərinə görə, “Wi-Fi” şəbəkəsi insanların gündəlik yığışdıqları yerlərdə olmalıdırlar: “Bizim nəzərimizdə olan bəzi istirahət məkanları var, amma onların adını sizə konkret olaraq deyə bilmərəm. Çünki bu iş yalnız proqram şəklindədir. Layihə təsdiq olunandan sonra məsələni bütün parametrlər üzrə danışa bilərik”.

Sevinc

Bu yazı Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyi əsasında hazırlanıb.

Həftə içi.- 2014.- 27 fevral.- S.6.