Dünyada internet istifadəçilərinin

sayı 3 milyarda çatacaq

Proqnozlarına görə, 2014-cü ilin sonunadək inkişaf etməkdə olan

ölkələrdə ev təsərrüfatının 31 faizi internetə çıxışa malik olacaq

Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqının (BTİ) hesabatına əsasən, 2014-cü ilin sonunadək dünyada internet istifadəçilərinin sayı 3 milyarda çatacağı gözlənilir ki, onların da 66 faizi inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yaşayacaq. Bununla belə, hələ ki planetimizdə internetin nüfuzetmə səviyyəsi inkişaf etmiş dövlətlərdə daha yüksəkdir. 2014-cü ilin dekabrınadək inkişaf etmiş ölkələrdə bu göstərici 78 faiz, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə yalnız 32 faiz təşkil edəcək.

“Həftə içi” itar-tass.com saytına istinadən bildirir ki, bu sahədə birincilik Avropa ölkələrinə məxsusdur, orada ilin sonunadək dörd insandan üçü internetə çıxışa malik olacaq. Həmçinin internetə yüksək qoşulma tempi Şimali və Cənubi Amerikada müşahidə edilməkdədir. Orada ilin sonunadək üç insandan ikisi “Ümumdünya Hörümçək Toru”nun üstünlüklərindən istifadə etmək imkanına malik olacaq. 2014-cü ilin sonunadək Asiya-Sakit okean regionunda əhalinin üçdə biri internetə qoşulacaq. Nəhayət, Afrikada bu ilin sonunadək əhalinin 20 faizi internetə çıxışa malik olacaq. Müqayisə üçün qeyd edək ki, 2010-cu ildə bu göstərici 10 faiz təşkil edib. Paralel olaraq mobil rabitə şəbəkəsinin populyarlığı artır. İlin sonunadək bu sahədə müqavilələrin sayı təxminən 7 milyarda çatacaq ki, onların da 3,6 milyardı Asiya-Sakit okean region ölkələrinin payına düşəcək.

BTİ-dən bildirilib ki, 2014-cü ilin sonunadək inkişaf etmiş ölkələrdə ev təsərrüfatının 78 faizi, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə 31 faizi internetə çıxışa malik olacaq. MDB ölkələri üçün bu göstərici təxminən 50 faiz təşkil edəcək.

Yeri gəlmişkən, hazırda Azərbaycanda İKT, poçt və informasiya sektoru üzrə əldə olunan gəlirlərin ümumi daxili məhsulda payı 1,9 faiz təşkil edir. Ölkədə hər 100 nəfərə düşən mobil abonentlərin sayı 110-a bərabərdir. Eyni zamanda hər 100 nəfərə düşən internet istifadəçilərinin sayı 73-ə, genişzolaqlı internet istifadəçilərinin sayı isə 55-ə çatıb. Amma bununla bərabər ölkədə internetin keyfiyyəti ilə bağlı problemlər mövcuddur və istifadəçiləri internetin keyfiyyəti heç də qane etmir.

Bəs, görəsən, Azərbaycanda internetin keyfiyyətinin artırılması üçün hansısa addımlar atılırmı? Ümumiyyətlə, ölkədə internetin keyfiyyəti niyə aşağı səviyyədədir?

Məsələyə münasibət açıqlayan rabitə və yüksək texnologiyalar naziri Əli Abbasov jurnalistlərə açıqlamasında deyib ki, ölkədə internetin keyfiyyəti o qədər də aşağı deyil: «Bu yaxınlarda Dünya İqtisadi Forumunun qlobal texnoloji hesabatında internetin keyfiyyəti ilə bağlı Azərbaycan 7 pillə irəliləyərək dünya ölkələri içərisində 49-cu yeri tutub. 20-dən çox göstərici üzrə MDB ölkələri arasında Azərbaycan lider mövqe tutub. Mobil telefon xidmətinin əlçatanlığı göstəricisinə görə dünya ölkələri arasında Azərbaycan birinci yeri tutub”.

İstifadəçiyə istəyinə uyğun internet

provayderi seçmək imkanı yaradılır

Nazir deyib ki, artıq Azərbaycanın internet servis provayderləri öz istifadəçiləri üçün genişzolaqlı portların daşınması xidmətini işə salıblar. Yeni servis Azərbaycanın mobil rabitə operatorlarının şəbəkələrindəki mobil nömrələrin daşınması xidmətinin analoqudur. Amma mobil şəbəkələrdən fərqli olaraq servisin bütün internet provayderləri tərəfindən eyni vaxtda işə salınması böyük səy tələb edir, çünki internet bazarında oyunçuların sayı xeyli çoxdur. Yəni, 40-dan artıq internet provayder var: «Bu gün xidmət aparıcı internet xidmətlərinin tədarükçülərinin şəbəkələrində əlçatandır. Xidmətin internet provayderlərin şəbəkələrində tətbiqi davam edəcək. Onun tətbiqi bazarda sağlam rəqabət mühiti yaradacaq ki, bu da öz növbəsində göstərilən internet xidmətlərinin keyfiyyətinə, eləcə də tariflərə təsir göstərəcək".

Qazaxıstanla dənizaltı kabel magistralının çəkilməsi ilə bağlı sualı cavablandıran nazir bildirib ki, bu yaxınlarda BMT Baş Assambleyasının 67-ci sessiyasında Azərbaycanın koordinatorluğu ilə Avroasiya xüsusi rabitə alyansı yaradılıb: “Artıq bu alyansın fəaliyyətinə başlayacağıq. Bu layihələrindən biri də TASİM layihəsidir. Həmin istiqamətdə artıq müəyyən hazırlıq işləri görülməkdədir. Biznes layihəsi böyük operatorlar tərəfindən hazırlanır və həyata keçiriləcək. Azərbaycanın koordinatoru olduğu bu alyansda belə layihələri sayı çox olacaq”.

Xatırladaq ki, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin Bakı Telefon Rabitəsi İstehsalat Birliyi (BTRİB) internet xidmətlərinin keyfiyyətini artırmaq məqsədi ilə tədbirlərə başlayıb. BTRİB-dən “”Həftə içi”nə verilən məlumata əsasən, qeyd edilən tədbirlər çərçivəsində abunəçilərin toplaşdığı ərazilərə yaxın yerlərdə telekommunikasiya şkafları quraşdırılacaq. Optik kabellər son istifadəçiyə yaxın yerdə quraşdırılacaq telekommunikasiya şkaflarında toplanılacaq. Bu, optik kabellər üzərindən ötürülən trafikinmarşrutlanmasınavə kommutasiyasının həyata keçirilməsinə imkan verəcək. Artıq ilkin olaraq bu işlər ATS 493 ərazisində başlanılıb. Gələcəkdə bütün20-30 minlik iri ATS-lərdə, o cümlədən ATS 566,ATS 561-də bu işlərin aparılması nəzərdə tutulub. Eyni zamanda, böyük həcmli telekommunikasiya şkaflarının əsasında mini-ATS-lərin yaradılması nəzərdə tutulur, bu son istifadəçilərə göstərilən internet xidmətlərinin keyfiyyətini artırmağa imkan verəcək.

İnternet niyə keyfiyyətsizdir?

Mövzu ilə bağlı fikirlərini «Həftə içi» ilə bölüşən Azərbaycan İnternet Forumunun prezidenti Osman Gündüz deyib ki, provayderlər internetin qiymətini toplam internet sürətinə uyğun olaraq müəyyən edirlər: «Yəni, kim çox alırsa ona daha ucuz verilir. Bu isə, bildirildiyinə görə 1 Mb/s üçn 20 - 40 manat arasında, bəziləri üçün isə 10 manat civarındadır. Provayderlər bu təmiz 1 Mb/s-nı adətən 4 -5 müştəri arasında bölə bilirlər və bu normal hesab olunur. Amma təəssüf ki, bizim provayderlər bu təmiz 1Mb/s-i onlarla, bəzən isə 20 - 30 müştəri arasında bölürlər və nəticədə də istifadəçi müqavilədəki sürəti son nöqtədə əldə edə bilmir. Anlaşıqlı desək istifadəçi çəkidə aldadılır. Provayderin aldığı toplam İnternet tutumu müştərilərin sayına uyğun olmur. Provayderlər aldıqları toplam internet üçün Delta Telecom-a ödənilən xərclərin və internetin müştərilərə çatdırılması üçün ATS-lərə ödənilən xərclərin (hər müştəriyə görə, portlara görə, ATS-dən , kanalizasiyadan və s istifadəyə görə ödənilən xərclər ) xeyli çox olduğunu bildirirlər. Bunun da nəticəsi olaraq interneti baha qiymətə təklif etmək məcburiyyətində qaldıqlarını söyləyirlər».

Ekspert bu prosesin gedişində uduzanların müştəri, udanların isə provayderlər olduğunu vurğulayıb. Osman Gündüz bildirir ki, bu hal müştəri üçün aldadılmadır, istehlakçı hüquqların tapdanmasıdır: “Təəssüf ki bu az qala kütləvi olaraq baş verir. Delta Telecom topdansatış olaraq qazanır və qiyməti diktə edir. Eyni zamanda bu sadalanan proses Delta Telecom üçün həm də o deməkdir ki, ehtiyac olduğu halda o ölkəyə gətirdiyi İnterneti son müştəriyə tam olaraq sata bilmir. Çünki provayderlər müştərilərə “yalançı” trafik satır. Güman ki, provayderlərin nə qədər qazanc əldə etdiyini də təxminən hesablayan Delta Telecom topdan satdığı internet qiymətlərini endirməkdə maraqlı deyil. Beləliklə nəticə ondan ibarət olur ki əslində bu prosesdə iştirak edən bütün tərəflər az-çox qazanırlar və itirən yalnız müştəridir».

Sevinc

Bu yazı Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyi əsasında hazırlanıb.

Həftə içi.- 2014.- 7 may.- S.6.