Muğam İlahi bir qüvvədir

Firuz Səxavət: “Heç bir xanəndə özünü muğam bilicisi saya bilməz”

Qarabağ çox sənətkarlar yetişdirib. O sənətkarlar ki, məlahətli, yanğılı səsi ilə ürəklərə yol tapıb. Milli musiqimizi, muğamatımızı yaşadıb, dünya ictimaiyyətinə çatdırıb. Bu cür sənətçilərimizdən biri də ölməz mərhum xanəndəmiz Səxavət Məmmədovun qardaşı Əməkdar artist, muğam ifaçısı Firuz Səxavətdir. Xatırladaq ki, Firiz Səxavət 1972-ci ildə Ağdam rayonun Abdal Gülablı kəndində doğulub. 1979-90-cı illərdə doğulduğu Gülablı kənd orta məktəbini bitirib, 1985-90-cı illərdə ilk musiqi təhsilini Xan Şuşinskinin adını daşıyan Ağdam musiqi məktəbində alıb. İlk müəllimi, Qarabağ xanəndəlik məktəbinin ənənələrini qoruyub yaşadan, zənginləşdirən və bu gün də yeni gələn xanəndələr nəslinin təlim – tərbiyəsində əməyini əsirgəməyən Əlisafa Hüseynov olub. 1984-1985-ci illərdə illərdə ”Qarabağ bülbülləri” ansamblında fəaliyyət göstərib.

1994-98--ci illərdə Azərbaycan Milli Konservatoriyasında professor Arif Babayevin sinfində ali təhsil alıb. 2000-ci ildən Xətai rayonu 25 saylı musiqi məktəbində pedaqoji fəaliyyətə başlayıb. 2000-ci ildən bu günə kimi Azərbaycan Milli Konservatoriyasında xanəndəlik üzrə dərs deyir.

Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, 2008-ci ildən Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə işıq üzü görən "Qarabağ xanəndələri" adlanan, özündə 24 xanəndənin yaradıcılığını əhatə edən fono və foto materialları cəmləşdirən nəşrdə Firuz Səxavətin də ifası daxil edilmişdir. Əməkdar artist söhbətə sənətlə başladı:

- Hər bir sənətkarın öz dəsti-xətti, özünün yolu var, səsləri və ifa tərzləri bənzərsizdir. Bizim sənətimiz xalq muğamı, milli kökdən gələn sənətdir. Muğam fədəkar insanların çiynində yaşayır. Sənətkarlar ruhən muğam aləmində olurlar. Muğam bizim qəlbimizə, ürəyimizə Allah tərəfindən salınıb. Biz sənətçilər onu gözəlliklə yaşadırıq. Amma bu gün “şou-biznes”lə məşğul olanlar biz sənətçilərdən qat-qat yaxşı yaşayır.

-Firuz müəllim, sizcə muğam nədir?

-Muğam İlahi bir qüvvə, İlahi bir sirdir. Onun dərinliyini, kökünü heç kəs aşkar edə bilmir. Yeri gəlmişkən deyim ki, Şərqdə də muğam var. Amma Azərbaycan muğamları onlardan fərqlənir. Sözün düzünü desək, bizim muğamlarımız daha da püxtələşib, o qədər ürəyə yatandır ki, heç bir ölkədə yoxdur, bütün dünya xalqlarını heyrətə gətirir. Muğam dildən-dilə keçən bir janrdır. Bu gün muğamlarımıza və milli musiqimizə dövlət tərəfindən böyük qayğı göstərilir. Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə muğam Avropada və YUNESKO-da təsdiqləndi. Ona dəstək bu qədər olmamışdır. Açığını deyək ki, muğamı hər adam qəbul etmir. Həmişə o zamanın ixtiyarında olub. Gənclərimiz başqa musiqilərə daha çox meyilidir. Amma bu da müvvəffəqəti bir haldır. Ona görə ki, insan yaşa dolduqca öz milli kökünə, muğamına qayıdır. Nəzərdən qaçlırmayaq ki, son vaxtlar gənclərimiz muğamı daha çox sevirlər. Onu da vurğulayım ki, muğam ifaçılarından çox şey asılıdır. Muğamı gənclərə sevdirmək üçün onların üzərinə böyük yük, məsuliyyət düşür. Muğamı insanlara sevdirə biləcək ifaçılar oxumalıdır. Muğam heç vaxt gözdən düşməyib. Amma bəzi üzdəniraq gənc ifaçılar var ki, özlərinin cılız səsləri ilə onu gözdən salmağa çalışırlar.

-Əksər xanəndəni dindirirsən özünü muğam bilicisi sayır. Sizcə bu gün muğam bilicisi varmı?

-Bu yanlışdır. Heç bir xanəndə özünü muğam bilicisi saya bilməz. Ona görə ki, muğam elə bir janrdır ki, gənc bir xanəndə onu elə gözəl ifa edir ki, boğaz səsi ilə, vurduğu xalları ilə professional xanəndə ona həsəd aparır. Gözəl muğam ifaçıları var. Muğam bilicisi anlamı isə düzgün deyil. Əgər muğamın bilicisi olarsa, onda muğam da bitər.

-Bu gün sənətçilərimiz retro mahnılara daha çox üstünlük verirlər. Köhnə xalq və bəstəkar mahnılarını ifa edirlər. Yəni, yeni bəstələr görünmür. Sizcə, yazar yoxdur, yoxsa, bəstəkar?

-Bir-neçəsini istisna etməklə doxsan faiz bəstəkarlarımızla razılaşmırıq. Ona görə ki, indiki bəstəkarlar ancaq mahnıları dınqıltı üstündə yazırlar. Ancaq belə deyil. Bəstəkar mütləq mahnıları muğamın şöbələri üzərində bəstələməlidir. Bir sözlə mahnı səni düşündürməlidir, ruhunu yerindən oynatmalıdır, onun sehri illərlə sənin qulaqlarından getməməlidir, yaddaşına həkk olmalıdır.

- Sizi qane edən istedadlı gənclər varmı?

- Bu gün milli musiqimizin inkişafında və onun təbliğində, eləcə də istedadlı gənclərimizin üzə çıxmasında Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, millət vəkili, Azərbaycanın 1-ci xanımı Mehriban Əliyevanın xidmətləri əvəzsizdir. Heydər Əliyev fondunun dəstəyi ilə Muğam Misabiqələri keçirilir. Həmin müsabiqədə iştirak edən gənclərdən 2- 3 xanəndə çıxarsa, bu bizim qələbəmizdir. İki-üç xanəndənin yetişməsi üçün on illərlə vaxt lazımdır. Açığını deyim ki, o dövrün istedadlı gəncləri bu gün yoxdur. Bu təbii haldır. Azərbaycanın bütün bölgələrində istedadlı uşaqlar var. Ancaq onu unutmayaq ki, səs Qarabağ bölgəsindədir.Səsi mühit yetişdirir. Qarabağın təmiz havası, saf suları, gözəl təbiəti dünyanın heç bir yerində yoxdur. Bu gün Qarabağımız, doğma Ağdamımız, Şuşamız işğal altındadır. Xalq artisti Mənsum İbrahimov demişkən “səs baza”mız Qarabağda, Ağdamda qalıb. Boğaz səsi olan ifaçıları da Allah yetirir. İnşallah torpaqlarımız tezliklə işğaldan azad olacaq, o yurd yerlərinə qayıdacağıq, bir-birinə oxşamayan, bənzərsiz səslər yenə də o torpaqlarda yaranacaq.

-Nə əcəb kliplərə çəkilmirsiniz?

-Klipə müsbət yanaşıram. Senarisi olan klipləri alqışlayıram. Yaxşı klipi çəkdirmək üçün 10-20 min manata başa gəlir, buna da sponsor lazımdır. kifayyət qədər yetirmələrim var. Bir tələbəm Məməd Nəcəfov IV Muğam Müsabiqəsinin qaliblərindən biri olub. Xarici ölkələrə isə dəvət alanda gedirəm. Respublika tədbirlərində, el şənliklərində yaxından iştirak edirəm.

-İndiki toylara necə münasibət bəsləyirsiniz? Bir müğənni, xanəndə kimi sizi toylara dəvət edirlərmi?

-Muğamı sevərlərin toylarına gedirəm. Çünki orda muğam var, onu dinləyən, ona qulaq asan insanlar var. Ürək ağrısı ilə demək istəyirəm ki, İndiki toylar çox cılızlaşıb. Toylarımız diskotekalara bənzəyir. Fanaqramanı yalnız efirdə, tamaşaçı olmayan yerdə oxumaq olar.Tamaşaçı qarşısında fanaqrama oxumaq qəbul edilməzdir. Baxır yerinə, bİr də görürsən ki, özündən asılı olmayaraq fanaqrama ilə oxumağa məcbur olursan. Mən fanaqrama oxuyanda utanıram, xəcalət çəkirəm.

Qələndər Xaçınçaylı

Həftə içi.- 2016.- 4 may.- S.4.