“Ədəbiyyatımızın ipi boşalıb”

Budəfəki həmsöhbətimiz ömrünün səksəninci payızını arxada qoymuş, Azərbaycan ədəbiyyatının təbiət şairi deyərkən, ilk yada düşən söz adamı – Musa Yaqubdur. Xalq şairi fəxri adını almasa da, xalqın şairi kimi sevilən, bir çox musiqilərimizin sözlərinin müəllifi olan 80 yaşlı şairi evində ziyarət etdik. Çox mehriban qarşıladı. Yazı masasının fanarına söykənib söhbətləşdi bizimlə. Olanlardan-keçənlərdən danışdıq... Musa Yaqubun hafta.az-a müsahibəsini təqdim edirik:

- Yaradıcılıqda nə yeniliklər var? Təzə yazdığınız şeirləri əvvəlki kimi çap etdirmək həvəsiniz varmı?

- Təzə yazdığım şeirlərimi “Ədəbiyyat qəzeti”nə göndərmişdim. Artıq çap olunub. “Baba dağda bir dağ kəli” və digər şeirlərim nəşr edilib.

- Yeni kitabınızı çapa hazırlayırsınızmı?

- Bu il artıq bir dəfə yeni kitabım çapdan çıxıb.

Haşiyə

Təzə nəşr olunan kitabının adını nə qədər eləsə də, yadına sala bilmir. Nəvəsindən soruşur:

- Ayxan, nə idi onun adı?

Nəvəsi də həvəslə dillənir:

- “İndi bildim nağıldı...”.

Musa müəllim də təkrarlayır:

- “İndi bildim nağıldı” adlanır. Son şeirlərim toplanıb. Məhəbbət mövzusunda qələmə aldığım şeirlərdir əksəriyyəti.

- Mətbuatı izləyirsinizmi? İndiki ədəbi məzmunlu dərgiləri, qəzetləri nəzərdə tuturam...

- Əlbəttə, izləyirəm. İzləməmək olmur. Gərək hamısını da olmasa, mütəmadi gözdən keçirəsən. O vaxt hər kəs müəyyən olunan dərgilərdə, qəzetlərdə çıxırdı. Kimin nə yazdığını bilirdik. Çünki izləyirdik. İndi hərə bir nəşriyyat açıb, qəzet-jurnal buraxır. Hər kəsi izləmək olmur. Hərə bir yerdə çıxış edir. Kefi istədiyini yazanlar, çap etdirənlər var. Senzura, qadağa da yoxdur.

- Senzura olmasının tərəfdarısınızmı?

- Vallah, senzura tərəfdarı deyiləm. Amma ölçü-biçi, qanun var. Gərək həmin qaydalara əməl olunsun. O da ki yoxdur. Məsələn, bizdə ailə qanunları var. Uşaqlara ata, ana böyüklük etməlidir. Onlar böyüklük etmirsə, bu, düzgün deyil, qanun-nizam pozulur. İstəyirəm ki, heç olmasa, şeirin orta qayda-qanunlarına riayət etsinlər. Desinlər ki, filankəs şairdir, yazıçıdır. Bunu görən adamlar da şeirin, kitabın qədrini bilsinlər. Nə gəlirsə, yazırlar. Nəşriyyatlara pul verirlər, çap olunurlar. Nəşr evləri də çap etdiyinin açıb içinə baxmır. Yayımlayır. Həmin yazıların da içərisində yüz qələt, yüz səhv olunur. Digər tərəfdən, həmin kitabların içindəki şeirlər də şeir olmur. Yayımlayırlar, pislər də gedib yaxşıların içərisinə qarışır. Sonra həmin adam da başlayır ki, mən də kitab buraxmışam. Bu mənada, qaydalar olmalıdır.

- Musa müəllim, bu il “Ulduz” jurnalının 50 illiyidir. İndi “Ulduz”u oxuyursunuzmu? Son vaxtlar bir çox gənc yazarlar “Ulduz” jurnalında gedən yazıların bayağılığından, zəifliyindən şikayətlənirlər. Bu sıraya “Ədəbiyyat qəzeti”ni də əlavə etmək olar. Yetmiş-səksəninci illərdəki ədəbi dərgilərdəki keyfiyyəti indi görmək mümkün deyil. Niyə? Bunu nə cür tənzimləmək, “Ulduz”u, “Ədəbiyyat qəzetini əvvəlki şöhrətinə necə qaytarmaq olar?

- “Ədəniyyat qəzeti” və “Ulduz”dakı yazıları ümumən zəif adlandırmazdım. Çünki onlara sözü tanıyan adamlar – birinə Qulu Ağsəs, digərinə Azər Turan başçılıq edir. Onlar da, ədəbiyyatçılardır, şairlərdir. Əgər kimi çap edib, çap etməmək öz əllərindədirsə, çox tələbkar olmalıdırlar. “Ədəbiyyat qəzeti” əvvəl çox zəif çıxırdı. İndi yaxşıdır. Mənim fikrimdir. Heç olmasa genişdir. O vaxt dörd, səkkiz səhifə çıxırdı. İndi otuz iki səhifədir. Hər halda onların içərisində də zəif yazılar olacaq. İmkanım bütün ədəbi dərgiləri oxumağa çatmır. “Ulduz”da yaxşı şeirlər də çap edilir. Bəlkə də, həmin qəzet və jurnallarda zəif yazanlar bir yol tapıb girişirlər. Demirəm ki, “Ədəbiyyat qəzeti”ndə, “Ulduz”da zəif əsərlər yayımlanmır, zəifləri də olur.

- Yetmişinci illərdə Akif Hüseynli kimi bir tənqidçi rəhbərlik edirdi “Ulduz”a. Onun vaxtında bu jurnal ən gözəl dövrünü yaşadı. Çox samballı mətnlər dərc edilirdi. İstedadlı yazarları “Ulduz” üzə çıxarırdı.İndi isə müntəzəm olaraq eyni imzalar çap edilir. Elə olur ki, iki saydan bir eyni müəllifi görürsən. İndiki “Ulduz”a Akif Hüseynli kimi bir adam lazımdırmı? Bəlkə elə əvvəlki şöhrətini həmin dərgiyə qaytarmaq üçün Akif Hüseynlinin özünü bu dərgiyə gətirmək lazımdır?

- Akif Hüseynlini çox yaxşı tanıyıram. Çox yaxşı tənqidçimizdir. Savadlı adamdır. Mənim haqqımda da yazıb. Şeirlərimi də çap edib. Bunların hamısı həqiqətdir. İndi Akif Hüseynli olmur, kim olur-olsun əvvəlki şövqlə onu edə bilməyəcək.

- Niyə?

- Çünki gənc yazıçı və şairlər oxumurlar. Hətta kompüteri ləğv ediblər. Hamı telefona aludə olub. Hər kəs telefonla, sosial şəbəkələrdə öz yazılarını yayımlayır. Bu da ədəbi zövqün formalaşmasına təsir edir. Yaxşı pisə qarışır. Akif Hüseynlinin vaxtında mənim “Quraqlığa yağış yağır” şeirim çap olunmuşdu. Onu çox diqqətlə oxuyub fikrini bildirmişdi. İndi elə oxumaq yoxdur. Hərf səhvləri gedir yazılarda. İndi ədəbiyyatda iplər də boşalıb. İndiki redaktorlar zəif və güclü şeirləri tanıyır. Eyni zamanda, kiminsə yanında pis olmaq istəmirlər. Hər dövrün öz tələbi var. Amma ədəbiyyatda güzəşt etmək olmaz. Heç olmasa, əvvəlki ənənələri saxlamaq lazımdır. Tutaq ki, Akif Hüseynli “Ulduz”a yenidən baş redaktor gəldi. O, da həmin adamların şeirlərini çap edəcək. Çünki üzdə olanlar indi çap olunanlardır.

- Musa müəllim, nə əcəb sizə də “Xalq şairi” fəxri adı vermirlər?

- Mənə elə fəxri ad lazım deyil. Çünki bir çoxları mənən sındırmaq istəyir məni. Görmürlər? İstəsələr verərlər. Adam tanıyıram ki, o adı almaqdan ötrü yaltaqlanıb. Hətta kimlərəsə şeirlər də yazıb. Mən elə ad istəmirəm. Səksənillik yubileyimdə Əbülfəs Qarayev heç kiçik zal da vermədi. Teatr evində keçirdik.

- Yazıçılar Birliyinin sizə münasibətindən razısınız?

- Mən Yazıçılar Birliyinə bütöv baxıram. Anar o birliyin sədridir. Amma Anar Yazıçılar Birliyi deyil. Yazıçılar Birliyi ocaq kimi mənə əzizdir. Tək-tək adamlara görə yox.

- Allah varmı? Yaradanın varlığına inanırsınızmı?

- Var. Yaradıcı qüvvə olub və olacaq.

- Allahın varlığını bu illər ərzində nədə görmüsünüz?

- Hər şeydə. Görk elətdirib Özünü. Onun Varlığını hər yerdə görmüşəm.

- Peyğəmbərin təlqin etdiyi Allah kimi, ya Nəsimin allahı kimi görmüsünüz?

- Nəsimi insanın Allaha qovuşmasını təlqin edirdi. Bu fikir onda əsas idi. Məhəmməd isə Allahın əmrlərini yerinə yetirirdi. Bu cəhətdən vəzifələr başqadır. Peyğəmbər insanı Allah qatında aciz, Nəsimi isə vüqarlı göstərir. Məncə, insanlığın inkişafı baxımından Nəsimi yaxşıdır.

- Dövlət nə qədər pensiya ayırır?

- Milli Məclisin pensiyasını alıram. Fərdi təqaüd almıram. 2 000 manata yaxındır. Ailəmizdə heç kim işləmir deyə hamımız ona baxırıq.

Tural Turan

Həftə içi.- 2017.- 29 noyabr.- S.7.