"Laçın dəhlizi məsələsi həllini tapa bilər"

"Biz Ermənistanla Qarabağ arasında quru əlaqəsinin erməni tərəfi üçün vacibliyini anlayırıq"

"Dağlıq Qarabağın statusu ilə bağlı heç vaxt birtərəfli qərar verilə bilməz. Azərbaycan Qarabağın hüquqi cəhətdən öz tərkibindən ayrılması mexanizmlərini təklif edən prosesləri görmür və heç zaman onlarda iştirak etməyəcək" - bu fikirləri prezident İlham Əliyev Rusiyanın "Vesti" və "İtar-Tass" informasiya agentliyinə müsahibəsində səsləndirib. Dövlət başçısı vurğulayıb ki, bu, Bakının birmənalı mövqeyidir.

Onun sözlərinə görə, münaqişənin nəticələri aradan qaldırılmalı, keçmiş Dağlıq Qarabağ muxtar vilayətinin ətrafındakı ərazilərdən erməni işğalçı qüvvələrinin çıxmasına nail olmaq lazımdır. Lakin bu, mərhələli şəkildə həyata keçirilməlidir: "Azərbaycanın Qarabağla bağlı mövqeyində orada indi və gələcəkdə yaşayacaq insanların təhlükəsizliyi, bölgənin yerli özünüidarəetmə məsələləri, ölkəmizin ərazi bütövlüyünün bərpası əksini tapıb. Məhz bu kontekstdə Dağlıq Qarabağın statusu ilə bağlı qərar müəyyənləşdirilməmiş müddətə qədər təxirə salına bilər. Bakıda hesab edirlər ki, erməni tərəfi bütün bu məsələlərə konstruktiv ruhda və beynəlxalq hüquq mövqeyindən yaxınlaşacaq. Çünki beynəlxalq hüququn çərçivəsindən kənar bu münaqişəni həll etmək mümkün olmayacaq". Dövlət başçısı vurğulayıb ki, Azərbaycan Ermənistanla Dağlıq Qarabağ arasında quru əlaqəsinin erməni tərəfi üçün vacibliyini anlayır. Bu halda Bakı heç bir problem görmür. Laçın dəhlizi ilə bağlı məsələ də həm Qarabağda bu gün yaşayan, həm də münaqişə həllini tapdıqdan sonra ora qayıdacaq azərbaycanlılarda narahatlıq yaratmamaq üçün effektli həllini tapa bilər: "Bununla yanaşı, biz anlayırıq ki, münaqişənin həlli üçün orada yaşayan insanlar özlərini təhlükəsiz hiss etməlidirlər.

Öz həyatlarını yaşamalı və özlərini idarəetmə imkanlarına malik olmalıdırlar. Bizim bu planda onların həyatına qarışmaq niyyətimiz yoxdur. Bütün bu amillərin kombinasiyası münaqişənin həllində irəliləyişə gətirib-çıxara bilər".

İ.Əliyev bölgənin inkişafı üçün zəruri olan amillərdən də danışıb. Onun sözlərinə görə, hansısa ölkənin ayrıca inkişafı əməkdaşlıq, təhlükəsizlik olmadan mümkün deyil. Ona görə də Rusiya ilə Azərbaycan arasında münasibətlər həm Cənubi, həm də Şimali Qafqazda sabitlik üçün vacibdir. Çünki Qafqaz vahid mexanizmdir. Hər iki Qafqazda yaşayan xalqlar arasında mədəni və qohumluluq əlaqələri mövcuddur. Bu bundan sonra da belə olacaq. Bu səbəbdən də Rusiya və Azərbaycan bölgədə təhlükəsizliyin təminində maraqlı olan iki Qafqaz dövləti kimi bölgə ilə bağlı işlərdə gələcəkdə də vacib rol oynamalıdırlar: "Biz regional məsələlərdə bir-birimizi çox yaxşı tamamlaya bilərik. Mən Cənubi Qafqazda genişmiqyaslı əməkdaşlıq gününü çox arzulayıram. Lakin bunun üçün Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bərpa olunmalı, qaçqın və məcburi köçkünlər öz doğma evlərinə qayıtmalıdırlar. Bu halda Qafqazda əməkdaşlıq başqa mahiyyət daşıyacaq. Bu vaxta qədər vacib layihələrə qoşulmamış dövlətlər təbii olaraq təhlükəsizlik zəmanəti və siyasi perspektivlər əldə edəcəklər. Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırmadan Ermənistanın üzləşdiyi böhrandan, siyasi, enerji və nəqliyyat təcridindən çıxması asan deyil". Dövlət başçısı Azərbaycanla Rusiya arasında qaz sahəsində əməkdaşlıq, Bakının "Nabukko"da iştirakı ilə bağlı sualları da cavablandırıb. İ.Əliyev bildirib ki, Bakı ilə Moskva arasında enerji dialoqu davam etdirilir. Lakin qaz məsələsində əməkdaşlıq iki dövlətin münasibətlərində tamamilə yeni məqamdır. Belə ki, əvvəllər Rusiya ilə Azərbaycan arasında qaz sahəsində əməkdaşlıq tamamilə başqa formatda həyata keçirilirdi. Azərbaycan alıcı, Rusiya isə satıcı idi. İndi isə rollar dəyişib: "Bu gün Azərbaycan ildə 7 milyard kubmetr qazı Türkiyə bazarına çıxarır. Bu qazın müəyyən hissəsi isə Yunanıstana ötürülür. Bununla da faktik olaraq bizim qaz Avropa Birliyi bazarlarındadır. Digər kəmərlə Gürcüstana, üçüncü marşrutla isə İrana qaz ötürürük". Dövlət başçısının sözlərinə görə, qonşulardan yalnız Rusiya ilə belə bir əməkdaşlığın praktik şəkildə olmaması təəssüf doğurur. Bu çatışmazlığı aradan qaldırmaq, həmçinin qaz nəqlində diversifikasiyanı tam təmin etmək baxımından Rusiya bazarı Azərbaycan üçün çox cəlbedici görünür. Rusiya tərəfi də bu əməkdaşlıqda maraqlıdır. İ.Əliyev hazırda şirkətlər səviyyəsində aparılan danışıqların müsbət nəticələnəcəyinə inandığını deyib. İki dövlətin qaz sahəsində əməkdaşlıqla bağlı siyasi iradəsi var. Buna görə də danışıqlar uğurla nəticələnsə, sazişin imzalanması mümkündür. Azərbaycanın "Nabucco"da iştirakına gəldikdə isə dövlət başçısı bu layihənin hələ də müzakirə edildiyini xatırladıb: "Bu layihə ilk dəfə irəli sürüləndə Azərbaycan mənbə kimi göstərilmirdi. Orada hələ də iştirakçıların qənaətincə layihə üçün vacib olan digər mənbələrin adları hallandırılır. Biz "Nabukko" ilə bağlı konsorsiumun da üzvü deyilik. İlkin mərhələdə Xəzərin şərq sahillərindən qazın Avropaya nəqli üçün tranzit ölkə kimi nəzərdən keçirilirdik. Lakin müəyyən mərhələdə bizə potensial mənbə kimi baxmağa başladılar". İ.Əliyev bildirib ki, hər bir dövlət üçün yeni bazarlara çıxış böyük maraq yaradır. Çünki nə qədər bazar çox olsa, rəqabət və qiymət daha yaxşı olur. Hansısa səbəblərə görə çatdırılmanın dayandırılmayacağına zəmanət artır. Bu baxımdan sözügedən layihə reallaşsa, Azərbaycan onda iştirak etməkdə maraqlıdır.

Azad Əliyev

Həftə içi.- 2009.- 21 aprel.- S. 1-2.