"Səməd Vurğunla gözəl münasibətlərim var idi"

Bakılı "Pokrov darvazaları"nın müəllifi nələr söylədi?

Ənənəmizə sadiq qalaraq oxucularımızı milliyyətindən asılı olmayaraq dahi, görkəmli, ya da ən azı yüksək dərəcədə peşəkar olan bakılılarla tanış etməkdəyik. Budəfəki həmyerlimiz məşhur yazıçı-dramaturq Leonid Genrixoviç Zorindir.

Zorin o yazıçı-dramaturqlardandır ki, ötən əsrin ortalarında qələmə aldığı pyeslər bu gün də yerli-yataqlı olmaqdan xali deyillər. Onun pyesi əsasında çəkilmiş "Pokrov darvazaları" televiziya filmi isə ən çox tamaşaçı toplayan filmlərdəndir. Xeyli dərəcədə avtobioqrafik film olan "Pokrov darvazaları"ndakı replikalar artıq bir neçə on ildir dillər əzbəridir. Son zamanlar isə Zorin nəsr və hətta poeziyada da özünü uğurla sınamaqdadır. Ədibin bu günlərdə "polit.ru" saytına verdiyi müsahibə zamanı jurnalist söhbətə belə başlayıb:

- Son zamanlar fikir vermişəm ki, uzun illər Moskvada fəaliyyət göstərən çox tanınmış şəxsiyyətlərin əksəriyyəti əslən bakılıdırlar. Belə bir təsəvvür yaranır ki, bu şəhər son dərəcə fəal intellektual həyatla yaşayan məkanlardan olub. Çox qabarıq Moskva səciyyəsinə malik olan "Pokrov darvazaları"nın yaradıcısı olan siz də o şəhərdən gəlmisiniz, elə ilk təhsilinizi də orda almısınız. Və yalnız sonra moskvalı olmusunuz.

- Bəli, mən bakılıyam. Həm də artıq 60 ildən çoxdur ki moskvalıyam.

- Bakı haqqındakı xatirələriniz nədən ibarətdir? Onlar həyat yolunda sizə kömək ediblərmi?

- Təbii ki. Axı bunlar uşaqlıq və gənclik dövrü ilə bağlı olan xatirələrdir. Onlar isə ömrün sonuna kimi insanın xatirəsindən silinmir, ilk təəssürat parlaqlığını itirmir. Ekzüperinin təbirincə desək, "bizim hamımızın vətəni uşaqlıq çağlarıdır". Bu, çox düzgün formuldur. Bir çox mənada məhz uşaqlıq dövrü yazıçının sonrakı mövqe və üslubunu müəyyənləşdirir.

- Ədəbi yaradıcılığa çox erkən yaşlarında başlamısınız. İlk əsərini 10 yaşında qələmə alan oğlana Qorkinin özü diqqət ayırmışdı.

- Mən heç də vunderkind olmamışam. Aleksey Maksimoviç də öz məqaləsində bunu qeyd etmişdi. Mən çox adi uşaq olmuşam. Amma yazmağa doğrudan da çox erkən başlamışam. İlk poetik misraları 4 yaşında yazmışdım.

- Özünüz yazmışdınız?

- Bəli, özüm. Əvvəlcə rəhmətlik atam yazırdı, sonra isə özüm. İlk kitabım isə 9 yaşım olanda işıq üzü görüb.

- Bəs bu necə oldu?

- Bakı - cənub şəhəri olduğu üçün izzəti-nəfsə aid məsələlər diqqətdən yayına bilməzdi. Yeniyetmə oğlanın poetik parçalar yazmağa başlamasından xəbər tutan nəşriyyat əməkdaşları kitabımı çap etdirmək qərarına gəldilər. Baxmayaraq ki, mən yazdıqlarımı heç kimə göstərməmişdim. Amma onda həyat daha evsayağı, lokal idi. Bakı böyük, əhalisi çox olan şəhər olmasına baxmayaraq, hamı bir-birini tanıyırdı. Mən artıq yaxşı xatırlamıram, haqqımda necə xəbər tutdular. Amma bir də gördüm ki, Moskvaya yollayırlar.

- Sizin atanız barədəki xatirələriniz çox təsirlidir. Görünür, bir-birinizi yaxşı anlayırdınız.

- Bəli. İş elə gətirdi ki, mən Bakını çox tez tərk etməli oldum. Əlbəttə, bu, onun həyatında dramatik məqam idi. Amma o, çox yaxşı başa düşürdü ki, Bakıda qalmağımın özümə xeyri çox az olacaq. Mənim böyük Azərbaycan şairi Səməd Vurğunla çox gözəl münasibətlərim var idi. O, yaxşı şair olmaqdan savayı, həm də çox maraqlı insan idi. Bir dəfə o, mənə çox sadə bir həqiqəti anlatdı: "Lyonya, əgər mən Yevlaxda yaşasaydım, doğrudanmı, Bakıya gəlməzdim?" O tamamilə haqlı idi. Bakıda qalsaydım, fəaliyyətim Azərbaycan şair və yazıçılarını tərcümə etmək, bir də müəllimliklə məşğul olmaqla məhdudlaşacaqdı.

- Siz Azərbaycan dilini bilirdiniz?

- Bir az. Gəncliyimdə futbolla əməlli-başlı məşğul olurdum. Bakı çoxmillətli şəhər olduğu üçün bizim futbol komandamızda beş-altı millətdən olan uşaqlar var idi. Buna görə də onların dilini öyrənməyim qaçılmaz idi. Mən Azərbaycan dilində yazıb-oxumağı, ünsiyyət qurmağı pis bacarmırdım. Bu dil mənim üçün yad deyildi. Təəssüf, onun sirlərinə mükəmməl şəkildə bələd ola bilmədim.

Moskvanın Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunun qiyabi şöbəsini Zorin hələ Bakıda yaşayarkən bitirmişdi. Onun ilk kiçikhəcmli pyesinin premyerası da Bakıda baş tutmuşdu. Zorinin "Gənclik", "Yudif", "Qonaq", "Tunc nənə", "Varşava melodiyası", "Çar ovu", "Sərgərdan", "Günün qəzəbi" və digər pyesləri rejissorların uzun illər həvəslə müraciət etdikləri dram əsərlərindəndir.

Samirə

Həftə içi.- 2009.- 12 iyun.- S. 7.