Erməni yalanı

Türklər ermənilərə qarşı düşmənçilik siyasəti yürütsəydi, indi nəinki erməni adlı etnik qrup olmazdı, hətta onların izi tarixdən tamamilə silinərdi

Bu gün ermənilər Ermənistan adlı dövlətdə yaşayırlarsa və dünyanın müxtəlif yerlərində “soyqırım” iddialarıyla çıxış edirlərsə, deməli türklərin onları fiziki cəhətdən məhv etmək hədəfi heç bir zaman olmayıb

(Əvvəli ötən sayımızda)

Dəfələrlə Qars və Bəyazid uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmanlıq göstərib rusları geri oturdan türk ordusu, nəhayət, 1878-ci ildə bu şəhərləri müharibəsiz tərk edib Ərzuruma çəkilmişdi. Məqsəd döyüşlərdə taqətdən düşən ordu hissələrini tamamilə məhv olmaqdan qorumaq idi. Tarixə 1877-1878-ci illər Rus-Osmanlı müharibəsi kimi düşən bu döyüşlər Osmanlıların ağır məğlubiyyəti ilə nəticələnmişdi. Bütün Balkanları və Şimali Anadolunun bəzi vilayətlərini itirən Osmanlı Berlin sülh müqaviləsinə qol çəkmək məcburiyyətində qalmışdı. Həmin müqavilənin 61-ci bəndində ermənilərin qorunması və onların milli-mədəni haqlarının tanınması kimi olduqca ağır şərtlər yer almışdı. Tarixdə ilk dəfə Ermənistanın qurulması öhdəliyi gündəmə gəlmiş və Osmanlı dövləti də bununla razılaşmışdı. Ən ağır şərt isə ermənilərin hüququnun qorunmasında xarici dövlətlərin qarantorluğunun qəbul olunması idi ki, bu öhdəliklə faktiki olaraq Osmanlı dövləti öz daxili siyasətinin müəyyənləşməsində suverenlik haqqını itirmişdi.

Bu sülh müqaviləsi şəraitində 40 il rus işğalında qalan Qarsda ermənilər türk xalqına qarşı qətliam törədir, onları öz torpaqlarından çıxmağa məcbur edirdilər. Tarixi məlumatlara görə yalnız 1878-1881 illərdə 82.000 türk Qarsı tərk edib Ərzurum çevrəsinə yerləşmişdilər. Qətliamdan qaçıb Naxçıvana sığınanların sayı isə 10 minlərlə ölçülürdü. Rus-erməni hərbi birləşmələri bununla kifayətlənmir, yaxın bölgələrdə yaşayan erməniləri də üsyana təşviq edirdilər. Bir tərəfdən xarici basqılar, bir tərəfdən isə daxildəki ermənilərin özbaşınalığı baş alıb gedirdi. Qətliamların ardı-arası kəsilmirdi.

Ermənilərin dəstəkçisi yalnız ruslar da deyildi. Tarixi şəraitdən istifadə edən Fransa, İngiltərə, ABŞ da Osmanlı torpaqlarında seperatçı erməni təşkilatları yaradır, onları ticari əlaqələrə cəlb edərək həm iqtisadi cəhətdən Osmanlını ələ keçirmək imkanına sahib vəziyyətə gətirir, həm dini, həm də siyasi təşkilatlar adı altında birləşdirirdilər. Təbii sərvətləriylə seçilən, strateji əhəmiyyətə malik olan Yaxın Şərqi Osmanlıların tam nəzarətindən çıxarmaq üçün onun daxilən parçalanmasını arzulayan bütün imperialist güclərin əlində ermənilər əsas strateji silaha çevrilmişdilər.

Bu, o zamana təsadüf edirdi ki, Osmanlının digər xristian təbəələri faktiki olaraq ondan ayrılmışdılar. Heç olmasa əlində qalan torpaqları qorumaq istəyən Osmanlı da artıq yarandığı ilk dövründəki kosmopolit xarakterindən geri çəkilmişdi. Onun siyasi təfəkkürünə Pan-islamçı ideologiya hakim olmuşdu. Bununla belə, xarici havadarları tərəfindən dəstəklənən ermənilərin hüquqları digər müsəlman xalqlarla müqayisədə daha artıqdı, amma yenə də dövlətin siyasi ideologiya olaraq Pan-islamizmə yönəlməsi erməni millətçilərinin əlində növbəti bəhanə olaraq istifadə olunmağa başlanmışdı. Baxmayaraq ki, ermənilər hətta bu gün belə bir sıra ölkələrdə keçirilməsi xəyal kimi görünən siyasi aksiyalar təşkil edir, yürüşlər keçirir, 1908-ci ildə qurulan Osmanlıların parlamentində 14 millət vəkili ilə təmsil olunurdular.

Xaricdə yaradılan təşkilatları Türkiyənin bir sıra vilayətində erməni dövlətinin qurulduğunu elan edir və onların təşviqi ilə həmin vilayətlərdə üsyanlar baş qaldırırdı. 1890-1904-cü illərdə bu üsyanlar Van, Bitlis, Samsun, Trabzon, Harput, Muş və Birecik ellərində xüsusilə geniş vüsət alırdı. Getdikcə dağılmağa doğru üz tutan Osmanlının I Dünya Müharibəsinə girməsinin əsas səbəblərindən biri yaranmış bu siyasi böhranı aradan qaldırmaq idi.

Həmin müharibədə tale onu yenə Rusiya ilə üz-üzə gətirmişdi. Sərhədlərini qorumaq üçün isə, çarəni ruslarla əməkdaşlıq edən erməni əhalisini həmin ərazidən uzaqlaşdırmaqda görürdü. Osmanlı dövləti bu ağır şəraitdə belə siyasi təmkinini itirmir, çıxartdığı təchir (köçürülmə) fərmanı ilə ermənilərin evində məskunlaşacaq əhalidən ev sahiblərinə kirayə haqqı verilməsini və müharibədən sonra mülkləri sahiblərinə qaytarmağı tələb edirdi. Üstəlik, erməniləri köç sırasında kürdlərdən və çərkəzlərdən qorumağı rəsmi fərmana salır və bunu öz ordu mənsublarına tapşırırdı.

Təhcir fərmanındakı bu detala nəzər salanda o dövrdə ermənilərə qarşı vuruşanların belə türklər deyil, kürd və çərkəzlər olduğunu görə bilərik. Fərmandakı bu məqamı 1877-78 illərdə baş vermiş Rus-Osmanlı müharibəsindən sonra bağlanan Berlin və Ayastefanos müqavilələri də təsdiqləyir və Osmanlı dövlətinin erməniləri o dövrdə belə öz himayəsi altına aldığını sübut edir. Ayastefanos müqaviləsində eynilə belə deyilirdi:

“Ermenistan’dan Rusya askerinin istilası altında bulunup Osmanlı Devleti’ne verilmesi gereken yerlerin boşaltılması oralarda iki devletin dostane ilişkilerinde zararlı karışıklıklara yol açabileceğinden, Osmanlı Devleti Ermenilerin barındığı eyaletlerde mahalli menfaatlerin gerektirdiği ıslahat ve düzenlemeyi vakit kaybetmeksizin yapmayı ve Ermenilerin Kürtlere ve Çerkezlere karşı güvenliklerini sağlamayı garanti eder”.

Nə yazıq ki, sonrakı dövrlərdə imperialist qüvvələrin təhriki ilə kürd millətçiləri də erməni seperatistlərinə qoşulacaq, yaşadığı coğrafiyada sülhün və əmin-amanlığın qarantoru kimi çıxış edən türklərə qarşı birləşəcəkdilər.

Bir sıra əcnəbi tarixçilər də “soyqırım” iddialarını inkar edir və iddia olunduğu kimi həmin hadisə zamanı 1,5 milyon erməninin ölmədiyini, bu itkinin sadəcə 200 min olduğunu bildirirlər. Onların da əksəriyyətinin xəstəlikdən və qida çatışmazlığından həyatını itirdiyi söylənir. Qeyd edək ki, I Dünya Müharibəsi zamanı bu səbəblərdən ölüm olduqca təbii hal sayılırdı. Həmin illərdə eyni səbəblərdən ölən müsəlmanların sayı 1 milyonu keçirdi. Bütün bunlar “erməni soyqırımı”nın yalandan ibarət olduğunu və Osmanlını parçalamaq istəyən güclər tərəfindən uydurulduğunu sübut edir. Necə ki, Osmanlı dövlətinə məhəbbəti olmayan və onun bütün ənənələrini inkar edən Atatürk də hadisəni belə qiymətləndirmişdi: “Ermeni meselesi Ermeni milletinin gerçek çıkarlarından ziyade, dünya kapitalistlerinin ekonomik çıkarlarına göre halletmek isteyen meseledir”.

Atatürkün dünya kapitalistlərinin iqtisadi maraqlarının təzahürü kimi qiymətləndirdiyi erməni problemi Rusiya başda olmaqla, Fransa, İngiltərə imperializminin əlində yalnız Türkiyəyə deyil, həm də Azərbaycan türklüyünə qarşı ən önəmli silaha çevrilmişdi və eyni siyasət bu gün də davam edir. Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra bölgə üzərində istədiyi siyasəti yerinə yetirmək imkanı qazanan ruslar xüsusilə İrəvan xanlığı ərazisində etnik təmizləmə siyasəti yürüdərək azərbaycanlıları zorla deportasiyaya məcbur etdi və həmin torpaqlarda erməni dövlətinin möhkəmlənməsinə şərait yaratdı. Stalin dövründə nəinki İrəvan xanlığının tarixi ərazilərini, hətta bütün Azərbaycanı azərbaycansızlaşdırmaq siyasəti yürüdülmək istənmişdi ki, bu məkrli siyasətin qabağını II Dünya Müharibəsi almışdı. Müharibədən sonra yenidən quruculuq işlərinə başı qarışan SSRİ-nin səhv təməllər üzərində qurulan iqtisadi siyasəti və geosiyasi rəqabətlərə aludəçiliyi planlaşdırılan bu deportasiya siyasətini yenidən həyata keçirməyə imkan verməmiş və bu siyasət onun tamamilə çökməsiylə nəticələnmişdi ki, bütün bunlar ilahi ədalətin Azərbaycan xalqının üzünə gülməsindən başqa bir şey deyildi.

SSRİ-nin dağılmasıyla yenidən erməni məsələsi bölgə üzərində ağalıq etmək istəyən dünya imperialist qüvvələrinin bir daha əsas silahına çevrilmiş və yenə onların təhrikiylə Qarabağ problemi ortaya çıxmışdı. Bu ədalətsiz müharibədə hardasa dünyanın bütün böyük güclərinin dəstəyini alan ermənilər Qarabağı işğal etməyi bacarmışdır. Yenə beynəlxalq güc mərkəzlərinin yönləndirməsiylə başı daxili siyasi münaqişələrə qarışan, zamanında daha yaxşı silahlanıb problemi böyümədən həll etmək imkanı məhdudlaşdırılan Azərbaycan isə məsələni beynəlmiləlləşdirmək məcburiyyətində qalmışdır. Beynəlmiləlləşmiş bu problemin həlli isə ATƏT-in Minsk qrupuna həvalə edilmişdir. Həmin qrupda isə başından bəri erməni probleminin yaranmasında maraqlı olan və hadisələri öz istədikləri məcraya yönəltmək istəyən qüvvələr – Rusiya, Fransa və faktiki İngiltərənin geopolotik varisi kimi çıxış edən ABŞ təmsil olunur. Bu tərkibdə bir beynəlxalq missiyayla isə problemi nəinki həll etmək mümkün deyil, əksinə, daha da dərinləşdirmək olar.

Erməni probleminin yaradılmasının başlıca məqsədi isə yalnız Azərbaycanı və Türkiyəni nəzarətdə saxlamaq, onlara qarşı bu kartdan istifadə edib müxtəlif güzəştlər qopartmaq da deyil. Əsl məqsəd böyük bir coğrafiyaya yayılan Türklərin bir araya gəlməsinə imkan verməmək, onların qarşılıqlı əlaqələrlə iqtisadi potensialını artırıb siyasi güc mərkəzinə çevrilməsinin qarşısını almaqdır.

Heydər OĞUZ

Hürriyyət.- 2013.- 26-28 aprel.- S.9.