AVTOBUSDA...
Hekayə
Bir sərnişin mənə
yaxınlaşdı, maskasını
azacıq endirib düz üzümə:
– Məəə... – dedi.
Sözün doğrusu, əvvəl
çaşdım və
təəccüblə:
– Sizi başa düşmədim, – deyə
mızıldandım. – Nə
istəyirsiniz ki?..
Sərnişin heç nə olmamış kimi növbəti dəfə mələdi. Bəli-bəli,
sözün əsl mənasında qoyun kimi, keçi kimi mələdi...
– Məə-əə...
Boğazdan gələn bu ekzotik səs, təbii ki, digər sərnişinlərin də
diqqətini cəlb elədi...
Neyləycəyimi kəsdirə bilmədiyimdən,
susub mat-məəttəl
ətrafdakılara baxdım;
sanki kimsə köməyə gələcəkdi...
...Sərnişinin budəfəki
mələrtisi daha bərk və daha amiranə tərzdə səsləndi:
–
MƏƏ-ƏƏƏ-Ə!!!
Nədənsə, özümdən asılı
olmadan, yəni qeyri-ixtiyari mən də eyni cür
“cavab” verdim:
– Məə-ə...?!
Nəhayət, sərnişin maskasını
çıxarıb, rahatca
nəfəs aldı:
– Həə, bax bu başqa məsələ,
müəllim! - dedi.- Biz hamımız qoyunuq, “nastoyaşi” qoyun!
Bəzi
sərnişinlərin qaşları,
bəzilərininsə yumruqları
düyünləndi. Ancaq
aşkar etiraz eləyən olmadı...
Qəribə sərnişin isə
sözünə davam
elədi və bu dəfə onun dedikləri daha çox monoloqu xatırlatdı:
– Qardaşlar, bacılar, gözümüz görə-görə
dənizimizi, meşələrimizi
oğurlayıb hasarlayırlar...
qoyun kimi, başımızı sallayıb
gövşəyirik... Hər
dəfə seçkilərimizə
mız qoyur, səslərimizi çırpışdırırlar,
qoyun kimi susuruq!..
Nöyüt ölkəsində
ayda, ya iki ayda bir,
benzinin, işığın
qiymətini qaldırırlar,
yenə də qoyun kimi... “səhər örüşə,
axşam yoxuşa”, məzlun-məzlum baxıb
dillənmirik... Qaz ölkəsinin qazlı adamları qazın qiymətini kəlləçarxa
qaldırıb bizi qaz kimi yolurlar...
biz yenə də özümüzü qoyun
yerinə qoyuruq və heç "mıqq" da eləmirik!
Dükan-bazarlarda qiymətlər
əqrəbə dönüb
bizi çalır... amma biz yenə də key-key donub qalır, qoyun kimi öz "tupoy" başımızı
bir-birimizin dalına soxuruq!..
Hara gedirik, hara əl uzadırıqsa, başımıza
qapaz vururlar. Bizi qoyun sanıb
yunumuzu qırxır, Nəsimi bilib dərimizi soyurlar. Uzunqulaq zənn edib şallaqlayır, təpikləyirlər... Adam yerinə
qoymurlar! Çünki
gözəlcə bilirlər
ki, ən uzağı,
yəni ən yaxşı halda, heç nə – mələşəcəyik...
Qəribə sərnişin bu
yerdə dərindən
köks ötürüb
ətrafa boylandı və...
...və çox boğuq, eyni zamanda olduqca kədərli bir səslə soruşdu:
– Düz demirəmmi, əzizlərim?..
Bax, bu məqamda, doğrudan da, tamamən gözlənilməz bir reaksiya baş verdi...
Nə üçünsə bu sadə suala sərnişinlər, mən
də daxil, xorla cavab verdik:
– Məə-əəə!
***
Avtobus tövşüyə-tövşüyə tıxacda " irəliləyirdi...
Sərnişinlərdən biri:
– …Noolsun ki, biz fil qulağında
yatmağı sevən
millətik, “zato” çörəyi qulağımıza
yemirik!..-dedi.
İkinci
sərnişin:
– Alə, “akazıvayetsa”, bunnar neçə illərdi ki, çörəyi
heyvan buğdasınnan
bişirib satıllarmış
bizə...
– Heyvan?
– Həə..
yəni mal-qara buğdasınnan...
– Ola bilməz...
– Nöşün olmur, alə?..
İnanmırsan Mameddən,
ya Əhməddən soruş.
– Mamed, ay Mamed, bu düz deyir?
Mamed:
– Mooo!..
– Əhməd, qədeş,
sən canın, bu hökumət, doğrudan, bizə mal-qara çörəyi yedirir?..
Əhməd:
– Məə-əə!
– Gördün, “vot”! “Lişni” öz qulaqlarınnan eşitdinmi?..
– Qu... quu... ququlu-quu!
***
Pırpız saqqalı bir sərnişin dönüb
məndən soruşdu:
-Müəllim, siz bilərsiniz, şəhərin
quşları niyə
azalıb belə? Sərçələr yoxa
çıxıb, qağayılar
seyrəlib, qumru quşları heç görünmür... Niyə?
Gözlənilməz sualdan çaşdım...
-Nə bilim, vallah...yəqin ekologiya...ya insanların sıxlığı-filan...
-Yox!- dedi.- Çünki camaat saxtalaşıb, riyakarlaşıb.
Yadlaşıblar. Aralarındakı
ünsiyyət bağları
çirklənib, qırılıb...çiliklənib... Çünki
ölkə müxalifəti
göyə mismar vurmaqla, iqtidarı isə buludlardan marojna düzəltməklə
məşğuldu..
-Necə yəni... anlamadım, nə dəxli...- Nə deyəcəyimi kəsdirə
bilmədim.
-Necəsi-zadı yoxdu. Göy üzünün quşları Yer üzünün insanlarından
küsüblər...uçub
gediblər...
-Necə...hara gediblər?.. - Yəqin bundan səfeh sual ola bilməzdi ki, verdim...
-Yalan olmayan məmləkətə!
...Avtobus dayanacağa çatdı, qapılar açıldı... Sərnişinlərdən
kimsə arxaya boylanıb yoldaşını
səslədi:
-Həmzə, ay Həmzə!.. Koroğludu ey, düşməyək?..
***
...Bu dəfə iki sərnişin arasındakı
"söhbəti" eşidəndə,
inanın, özümə
yer tapmadım. Onlardan bir oturacaq
qabaqda əyləşmişdim...
Birinci sərnişin:
– ...Belə əndirabadi ölkə olar?! Adambaşına bir polis, bir cüt dəyənək,
üç dənə
də qapaz düşür... Ağzını
açıb ədalətli
bir söz deyən kimi, az qala iki
gözünü bir deşikdən çıxarırlar!..
İkinci
sərnişin:
– Allahına şükür
elə ki, bizdə belə deyil!..
Birinci sərnişin:
– A kişi, hara üz tutursan, hayana gedirsən, yalan, fırıldaq, qanunsuzluq...
dərdini deməyə
bir idarədən-midarədən,
təşkilatdan-zaddan tapa bilmirsən!.. Məmurlar yayda sənin əlinə, qışda cibinə baxır!..
Nə səhiyyəsi
bir zibildi, nə də təhsili. Qiymətlər
od tutub yanır; xəstəlik çox, dərmanlar baha!.. Maaş az,
pensiya da dilənçi
payı. Vallahi-billahi,
yaşamalı ölkə
deyil... əslində,
heç ölməli
ölkə də deyil! Mədəniyyəti
mədəniyyətsiz, məhkəməsi
məzhəkə... hara gedirsən
qarşına çıxan
axmaqlar, hara baxırsan,
rəqsi təlim eləyən axsaqlar...
İkinci
sərnişin:
– Yenə də şükür elə, şükür elə ki,
bizdə belə deyil...
Birinci sərnişin:
– Əşşi bu boyda hoqqa, bu
boyda həngamə olar?! Ölkə başçısı barmağını
nə qədər stola döyəcləməli,
iribuynuzlu məmur tayfasına nə qədər deməlidir ki, adam olun,
camaatla adam balası kimi davranın, vətəndaşlar
rəiyyət deyil, siz də onun ağası deyilsiniz, atılıb başına dırmaşmayın
camaatın, heç kimi incitməyin. Siz onların qulluğunda dayanmalı, problemlərini həll etməlisiniz. Neçə
dəfə demək olar axı, bu sizin vəzifə
borcunuzdur! Rüşvətə,
oğurluğa qurşanmayın!
Əl çəkin bu əməllərdən,
ölkənin malını-pulunu
yeyib-dağıtmayın. Bax
təkrar edirəm, qulaqlarınızı yaxşıca
açıb eşidin:
belə getsə, kimliyindən asılı olmayaraq, çox sərt şəkildə cəzalandıracam!!! A kişi,
day adam bunnan artıq nə deməlidir ki?.. Şəhadət barmağını nə qədər silkələməli,
nə qədər stola vurmalıdır ki?.. Barmaq da
dəmir deyil ki, dözmür, döyənək olub. Di gəl ki,
məmur sürüsünün
heç vecinə də deyil...
İkinci sərnişin:
– Ox, ax,
vay, uyy...
Birinci sərnişin:
– Deyirəm, lappadan yapışasan o məmurların qulağından,
dartasan, dartasan... heç bilirsən o pələ qulaqların dalından nə qədər qulaqardına vurulan tapşırıqlar,
əmir, göştərişlər
tökülər?..
İkinci sərnişin:
– Allahım, deyirəm, nə yaxşı ki, bizdə belə deyil... İrağ olsun, nə yaxşı ki, belə səfehlik bizdən uzaqdı... Şükür, min şükür!..
Bu məqamda
istədim geri çevrilib bu qəribə dialoq sahiblərinin üzünə
baxım...
...amma çəkindim.
Qorxdum ki,
arxaya dönsəm, onlar gözlərimin yaşla dolduğunu görəcəklər...
Eldəniz QULİYEV
Hürriyyət.- 2025.- 15 aprel,
¹13.- S.6.