İLAHİNİN SEÇİMİ

Fitri istedadla doğulanlar birbaşa İLAHİnin seçdikləri olduqları üçün Allahın bu istedad sahiblərinə açdığı yolla bağlı bir qaydası pozulmazdır: seçdiklərini özünün yazdığı möhtəşəmliyə apardığı yolda onları müxtəlif labirintlərdən - hadisələrdən keçirir. O yollar nahamar, ağrılı- acılı, məşəqqətli və s. ola bilir. Maraqlı burasıdır ki, o çətinliklərdən keçirərkən seçdiklərinə əzm də, iradə də, mətanət də verir. Dözməyə ürəyi, daşımağa çiyni də əsirgəmir. Çünki sonunda işığa, nura qovuşdurur. Sonradan dərk olunur bu, üstündən çox illər keçdikdən, yaşandıqdan sonra...

Yeniyetmə vaxtı günlərin birində dizindən ağır bir zədə alarkən hamı - özü, anası, yaxınları çox üzülmüşdülər. O zaman həmin ağrı onları üzəndə kimsənin ağlına da gəlməmişdi ki, bu hadisə əslində böyük bir möhtəşəmliyə gedən ilk yoldu, zədə timsalında açılıb yeniyetmə Səməndərin qarşısında və bu yıxılmaq əslində qalxmaq üçün bir səbəbdi. Belə olmalıymış: dizindən aldığı zədə səbəbindən müalicə almalı, heç yerə çıxa bilməməli, uzun- uzun yay günlərini, qara- qara qış gecələrini ötürmək və darıxmaq hissini dəf etmək üçün radio onun dadına çatmalıymış. Radioda qulaq asdığı ədəbi - bədii verilişlər onun ruhuna axmalı, onu qidalandırmalı, qanadlandırmalı və bir az sonra isə həyat yönünü, istiqamətini dəyişdirməli imiş.

Aktyorluq inandırıcı şəkildə başqalaşa bilmək bacarığıdır. Bu bacarıqsa hər bir aktyorda ayrı- ayrılıqda müəyyən formada özünü büruzə vermiş olur. Kimi gözəl plastikası, kimi gözəl səs tembri, kimi gözəl fakturası, kimi gözəl səhnə nitqi bacarığı və s. ilə bu sənətə gələ və işləyə bilir. Amma bir şəxsdə saydığımız və saymadığımız bütün xüsusiyyətlərin olması nadir hallarda olur. Olursa, bu artıq çoxluqdan fərqlənmək deməkdir. Olursa, bu, artıq aktyorluq sənətinin zirvəsi deməkdir. Olursa, bu, artıq İLAHİnin seçimi deməkdir.

Səməndər Rzayevdən bəhs edirik, aktyor ömrü cəmi 20 illə məhdudlaşan, fəqət sonrakı əsrdaşlarına səsi-sədası yetən nəhayətsiz möhtəşəmlik mücəssəməsindən - parlaq istedad sahibindən! Onun fakturası, plastikası, gözəl səs tembri, səhnə nitqi bacarığı, aktyor səmimiyyəti, bədən dili və s. hər biri ayrı- ayrılıqda bir aktyor idi. Onun yaratdığı obrazlara baxanda bir daha əmin olursan ki, oynadığı obrazları heç kim onun qədər cazibədar oynaya bilməzdi. Elə bircə yaratdığı obrazlarda gözləri və qaşları vasitəsilə ifadə etdiyi mənalar kifayətdir ki, onun aktyor oyununa heyran olasan. Bircə səsi kifayətdir ki, bu ecazdan qurtulmayasan, qulaq asmaqdan yorulmaya, doymayasan. Obrazın duyğularını, yaşantılarını tamaşaçıya olduğu kimi çatdırmaq üçün təkcə plastikası kifayət edir ki, bu aktyor oyunu qarşısında təzim edəsən.

Varlığında qərarlaşan, bulaq kimi qaynayan istedadından danışmağa hünərim çatmaz. Amma bir reallıq ortadadır: Azərbaycan teatr və kino səhnəsində, demək olar ki, istedadın beləsi görünməyib. Düşünəndə ki, ömrünün cəmi 41- ci baharında həyatla vidalaşıb, amma yaratdığı obrazlardan boylanansa qocaman biridir, yenə heyrətdən diksinirsən. Bu, qrimlə formalaşdırılmış obraz deyildi, içindəki səssiz fəryadlardan formalaşmış vücud idi, beləcə görünürdü. Həyatında yaşadığı ədalətsizliklərdən dolayı bezmiş bir ürəyin vaxtsız yaşa dolmasıydı, qocaman bir şəkildə boylanırdı...

Yoxluğundan sonra təəssüflər heç nəyi qaytarmasa da, bu il böyük sənətkarın 80 illik yubileyidir. Verilməyən haqların az da olsa, qaytarılması üçün gözəl fürsətdir. Bu fürsəti dəyərləndirərək 80 illik yubileyinin layiqli keçirilməsinə ümid etmək və inanmaq istərdik.

Yəqin ki...

ŞAİQƏ HƏMZƏQIZI

Hürriyyət.- 2025.- 6 may, №16.- S.13.