Muğam bizim həyat tərzimiz, düşüncə formamızdır

Müsahibimiz Əməkdar artist, Azərbaycan Milli Konservatoriyasının müəllimi, Opera və Balet Teatrının solisti Gülüstan Əliyevadır

-Muğam fakültəsinin ilk tələbəsi olmusunuz, professor, Xalq artisti Arif Babayevdən dərs almısınız. Bugün özünüz də müəllimsiniz. Sizcə, öyrətmək asandır, ya öyrənmək?

- Hər tələbəmlə dil tapmağa çalışıram. Bir-birimizi başa düşə bilirik. Kiçikyaşlı uşaqlarla isə bir qədər çətin olur, hər uşaq özünə fərdi yanaşma tələb edir. Şagirdin psixologiyasını bilmək də müəllim üçün vacib şərtlərdən biridir. Ona görə də məncə, öyrəndiklərini kiməsə öyrətmək daha çətindir. Əgər bir şeyi öyrənmək istəyirsənsə daima çalışırsan, can atırsan ki, onu öyrənəsən. Amma öyrəndiyini üçüncü şəxsə çatdırmaq daha çətindir və eyni zamanda da məsuliyyətlidir.

- Siz də müsabiqə yolu ilə “kəşf” olunan xanəndəsiniz, 1980-ci ilin əvvəllərində keçirilən muğam müsabiqələri ilə bugünkü müsabiqələr arasında hansı fərqlər var?

- 80-ci illərin əvvəllərində keçirilən muğam müsabiqələrinə ulu öndər Heydər Əliyev xüsusi dəyər verərək, şəxsən nəzarət edirdi. Bu dövrdə maestro Niyazinin rəhbərliyi ilə dahi sənətkarlarımız Şövkət Ələkbərova, Sara Qədimova, Arif Babayev, İslam Rzayevdən ibarət münsiflər heyəti bölgələri qarış-qarış gəzir, istedadlı uşaqları üzə çıxarmaqdan ötrü böyük zəhmət çəkirdilər. Bu gün sevilən, muğama dəyər verən sənətçilər - Könül Xasıyeva, Könül Kərimova, Nuriyyə Hüseynova, Zakir Əliyev, Rəhilə Quliyeva, Aybəniz Haşımova, rəhmətliklər Elçin Cəlilov, Xeyransa Məmmədova və başqaları həmin münsiflərin “kəşfidir”.

O ki qaldı müsabiqələr arasındakı fərqə... Çox böyük fərq var. Müstəqillik dövründə keçirilən müsabiqələrdə fərq ondadır ki, hazırda efirlər müsabiqə iştirakçıları üçün çox böyük imkanlar yaradır. Bizim illərlə qazandığımızı onlar üç-dörd ay ərzində qazanırlar.

- Bu sənətə gəlməyinizdə ən böyük dəstəkçiniz kim oldu?

- Mən bəxti gətirən qızlardan olmuşam. Baxmayaraq ki, atam çox konservativ insan idi, amma ailəmiz qapalı olmayıb. O həmişə çalışırdı ki, birinci növbədə biz dil öyrənək, musiqi savadımız olsun. Hətta atam özü məni də, bacımı da musiqi məktəbinə, pionerlər evinə aparırdı. Elə bu dəstəyin nəticəsi idi ki, mən 1981-ci ildə keçirilən Gənc İstedadların Respublika Müsabiqəsində üç turun üçündən də əla qiymət alıb müsabiqənin qalibi oldum. 1982-ci ildə isə artıq Yevlaxdan Bakıya - Bülbül adına musiqi məktəbinə təhsil almağa göndərildim. Sonra isə Canəli Əkbərov, Arif Babayev kimi böyük sənətkarların dəstəyini - “5”-ni alıb sənətdə ürəklə addımlamağa başladım.

- Sənətdə uğur qazanaraq səhnəmizin Leylisi oldunuz. Səhnədə Məcnununu tapan Gülüstan xanım həyatda buna nail oldumu?

-Əlbəttə, Məcnunumu tapmışdım. Konservatoriyanı bitirəndən sonra biz Zahidlə ailə qurduq. 1990-cı ilin sentyabrında böyük nişan oldu. Oktyabrın 18-də də qız toyum çalındı. Elə həmin gün Yevlaxdan Beyləqana gəlin köçdüm. Bilirsiz, həyatda hər şey nisbidir. Bu həyat içərisində təbii ki, mən də öz xoşbəxtliyimi tapmışdım. Hərənin bir qisməti, alınyazısı var və onu yaşayır. Sən neyləsən də, alınyazısından qaça bilməzsən. Bu da mənim alınyazımdı. Həyat yoldaşım torpaqlarımızın azadlığı uğrunda şəhid oldu. İndi isə yoldaşıma olan o məhəbbətimi, hisslərimi sevdiyim övladım və sənətim arasında bölmüşəm.

- Tamaşaçılar səhnədə dinamika və hərəkət görmək istəyir. Bir pedaqoq, Opera və Balet Teatrının solisti kimi bu gün xanəndələrin səhnə davranışından razısınızmı?

- Müəyyən qədər razıyam. Sözsüz 20-30 il bundan əvvəlki səhnə dinamikası indiki dövrlə ayaqlaşmır. Ona görə də rejissorlarımız oynanılan, repertuarda olan tamaşalara yeni quruluş verirlər. “Leyli və Məcnun”u da hazırda biz yeni quruluşda ifa edirik. Çünki bu gün tamaşaçılara o qədər informasiya axını var ki, onlar zamanın durğunluğunu qəbul edə bilmirlər. İndi bizim başlıca məqsədimiz tamaşalarda olan lazımsız mizanları, durğunluğu aradan qaldırmaqdır. Və bütün bunlar səhnədə dinamikanı artırmağa xidmət edir. Bizim teatrda da buna əməl olunur. Nəzərə alınmalıdı ki, səhnədə nə qədər lüzumsuz hərəkətlər, sönüklük olursa, zalda olan tamaşaçı səbr edib tamaşanın sonunu gözləyə bilmir.

- Tələbələrinizin səviyyəsi sizi qane edirmi?

- Artıq 10 ilə yaxındır həm Milli Konservatoriyada, həm də İncəsənət Universitetində “Muğam” kafedrasında çalışıram. Bəli, bizi qane edən, gözəl, məlahətli səsə malik tələbələrimiz çoxdur. Əlbəttə ki, bu ixtisas üzrə qəbul olunan tələbələr hamısı eyni səviyyədə deyillər, ola da bilməz. Birinin səsi istədiyimiz kimi ola bilər, digərininki bir az orta tembrdədi, başqa biri çox savadlı tələbədi, test imtahanlarından yüksək bal yığıb, lakin ifası “5”-lik deyil. Bu gənclərin hər birini nəzərə almalıyıq. Çünki təhsil alanların hamısı ifaçı olmaya bilərlər. Onlar gələcəkdə bir pedaqoq kimi də öz fəaliyyətlərini davam etdirə bilərlər. Məsələn, Nəriman Əliyev, Qəzənfər Abbasov kimi hazırda bizim elə savadlı müəllimlərimiz var ki, heç onlar ifaçılıqla məşğul olmurlar. Çox böyük sənətkarlar yetişdirərək öz fəaliyyətlərini yalnız pedaqoq kimi davam etdiriblər və etdirirlər.

- Xanəndəlik sizin üçün sənət, hobbi, yoxsa qazanc mənbəyidir?

- Biz sənətə gələndə inanın ki, heç pul haqqında düşünmürdük. Mən sənətimi sevdiyim üçün indi səhnədəyəm. Bilirsiz, elə insanlar var onlar sənəti seçirlər, amma məni və bayaq adlarını sadaladığım insanları sənət seçib. O zamanlar konservatoriyada dərslərimiz saat 3-də başlayırdı. Axşam saat 8-9-a qədər Arif Babayev bizimlə məşğul olurdu. Dərs bitdikdən sonra da əksəriyyətimiz qız olduğundan “QAZ-24” ilə aparıb hərəmizi öz evində düşürürdü. Biz ancaq öyrənməyə çalışırdıq. Amma təbii müəyyən bir mərhələyə çatdıqdan sonra sənətdən pul qazanmaq da olar. Toylara da, pullu konsertlərə də getmişik, solo konsertlər də vermişik. Bütün bunlar hansısa nailiyyətləri qazanandan sonra olub. İndi isə tələblər başqadı. Hazırda pul xətrinə oxumaq eşqinə düşənlərin sayı daha çoxdu. Onlar əslində o qədər də böyük səs imkanlarına malik olmayan şəxslərdir. Sənət naminə çalışan, tarixdə iz qoymaq istəyən insanlarla, pul qazanmaq üçün səhnəyə gələnlər başqa-başqa kateqoriyada dayanırlar.

- Vaxt insanın ən dəyərli sərvətidir. Siz bu sərvəti necə xərcləyirsiniz?

- Həmişə dostlarıma da deyirəm ki, mən 24 saata 48 saatın işini görürəm. Baxmayaraq yatmağı sevmirəm, çox erkən oyanıram, amma yenə də çox işlərimi görməyə vaxt çatmır. İnsan üçün ən qiymətli, geri qaytarılması mümkün olmayan şey vaxtdır. Lakin yenə də çalışıram ki, bütün lazımi işlərimi vaxtında çatdırım. Mənim bütün işlərimin başında teatr durur. Qalan işlər mənim üçün ikinci dərəcəlidir. Artıq neçə illərdir teatrda çalışıram, gündəlik məşqlərdə iştirak edirəm. Hazırda da ciddi məşqlərimiz gedir. Şübhəsiz, pedaqoji fəaliyyət də vacibdir. Eyni zamanda həm də anayam. Bu işlərin hamısının öhdəsindən gəlmək, heç birini axsatmamaq şərti ilə idarə etmək və uğur qazanmaq çox çətindir.

- Yəqin ki, qastrol səfərləri ilə gəzib dolaşdığınız ölkələrin sayı çoxdur...

- Hazırda Azərbaycan özünü dünyaya çox uğurla təqdim edir. İllərdir Azərbaycan gəncliyinə, incəsənətinə, musiqisinə dövlət səviyyəsində göstərilən mütəmadi qayğı, ayrılan investisiya və yönəldilən diqqət öz müsbət nəticələrini verir. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın bilavasitə diqqəti sayəsində Azərbaycanın mədəni zənginlikləri bu gün bütün dünyaya təqdim olunur. Azərbaycan dünyada yeganə ölkədir ki, mədəniyyəti, təhsili, incəsənəti bu qədər diqqət mərkəzində saxlanılır. Biz sənət adamları da Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin xətti ilə mədəniyyətimizin inkişafı, çiçəklənməsi naminə çox ölkələrdə səfərlərdə olmuşuq. Digər sənət dostlarımla İranda, Almaniyada, Avstriyada, Belçikada, İsveçdə, İsveçrədə, Hollandiyada, Türkiyədə, Rusiyada, Moldovada yaddaqalan, anşlaqla keçən konsertlərimiz olub.

- Xeyli müddətdir yeni layihələrlə pərəstişkarlarınızın görüşünə gəlmirsiniz. Sevənləriniz sizdən hansı yenilikləri gözləsinlər?

- Uzun müddətdir ki, yeni mahnılar üzərində işləyirəm və bir neçəsi artıq hazırdı. Rübabə Muradovanın repertuarından “Alagöz”, “Qəşəngsən”, Şəfiqə Axundovanın Bəxtiyar Vahabzadənin sözlərinə bəstələdiyi “Yağış döyür pəncərəmi”, Elmira Rəhimovanın repertuarına da müraciət etmişəm. Bütün bu sadaladığım mahnıların hamısını yeni formada, tempdə işləmişəm. Bir muğam layihəsi üzərində də işləyirik. Yaxın günlərdə geniş muğam dəsgahını artıq tamaşaçılarımıza təqdim edəcəyik. Akademik Opera və Balet Teatrında “Leyli və Məcnun”u təqdim etdim. Planlarımız və hələ görüləsi işlərimiz çoxdur.

- Son olaraq, muğama necə tərif verərdiniz?

- Muğam bizim həyat tərzimiz, düşüncə formamızdır.

Günel Eyyubova

İki sahil.- 2012.-11 yanvar.-S.14.