Ölkənin əsas inkişaf dinamikasını

iqtisadi güc müəyyən edir

Davos İqtisadi Forumunun 44-cü toplantısı Azərbaycanın uğurlarına bir daha işıq salacaq

Nazirlər Kabinetinin 2013-cü ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və 2014-cü ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclası ötən ilin uğurları fonunda cari ilə baxış kimi dəyərləndirildi. Dövlət başçısı İlham Əliyev əldə olunan uğurları rəqəmlər əsasında diqqətə çatdıraraq bu inamı ifadə etdi ki, 2014-cü il də ölkə iqtisadiyyatı üçün uğurlu olacaq.

Bu inamı şərtləndirən əsas amillərdən biri həyata keçirilən islahatların zamanın tələbinə uyğunlaşdırılmasıdır. Dövlət başçısı İlham Əliyevin ölkəmizin 22 illik müstəqillik tarixində əldə etdiyi uğurlara söykənərək təsdiqlədiyi “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında yeni hədəflər müəyyənləşdirilib və konkret olaraq həlli yolları açıqlanıb.

2013-cü ilin statistikasına diqqət yetirək. Ümumi daxili məhsul 6 faiz, qeyri-neft sektoru 9,8 faiz artıb. Əhalinin pul gəlirləri 8 faiz çoxalıb. İnflyasiya 2,4 faizdir. Ölkə iqtisadiyyatına 28 milyard dollar investisiya qoyulub. Valyuta ehtiyatları 50 milyard dollar səviyyəsindədir. Bu, ÜDM-nin 70 faizini təşkil edir. Təkcə ötən il 110 min yeni iş yeri açılıb ki, onlardan 80 mini daimidir. İşsizliyin səviyyəsi 5, yoxsulluğun səviyyəsi 5,3 faizə enib. Azərbaycanın xarici dövlət borcu ÜDM-nin 8 faizini təşkil edir. Əmək haqları və pensiyalar artırılıb. Reallıq bu faktı təsdiqləyir ki, iqtisadi tərəqqi güclü sosial siyasətlə tamamlanır. Dövlət başçısı İlham Əliyev 2003-cü ildə xalqın böyük əksəriyyətinin dəstəyini qazanaraq Prezident seçildiyi dövrdən bu fikri hər çıxışında bəyan edir ki, iqtisadi göstəricilər təkcə rəqəmlərdə deyil, insanların gündəlik həyatında öz əksini tapmalıdır. Buna əsas verən əsas amil isə uğurlu sosial-iqtisadi islahatlardır.

Dinamik inkişafın konturlarını müəyyənləşdirərkən regionların potensialından səmərəli istifadəni vacib şərt kimi önə çəkən dövlət başçısı İlham Əliyevin təsdiqlədiyi regional inkişaf proqramları qarşıya qoyulan məqsədlərə yüksək səviyyədə nail olmağa stimul verir. Bildirilir ki, Azərbaycanın hərtərəfli inkişafını təmin etmək üçün islahatlar regionlar üzrə, proqramlar əsasında həyata keçirilməlidir. Ən əsası gələcək planları gerçəkləşdirmək üçün ilk növbədə maliyyə intizamı olmalıdır. Neft gəlirlərinin idarə olunmasında şəffaflıq prinsipinin qorunması mühüm sosial-iqtisadi layihələrin həyata keçirilməsini daha da sürətləndirir. Məhz bu şəffaflığın, eyni zamanda kompleks tədbirlərin nəticəsidir ki, bu gün paytaxt və bölgələr arasında fərq müəyyən mənada aradan götürülmüş, bölgələr arasında sağlam rəqabət aparılaraq, quruculuq, abadlıq işlərinin geniş vüsət alıb. Dövlət başçısı İlham Əliyevin söylədiyi “Yalnız bütün əhalimiz özünün daha yaxşı yaşadığını hiss etdiyi bir vaxtda, hökumətimiz vəzifəsini yerinə yetirmiş hesab edə bilər. Budur, bizim məqsədimiz-vətəndaşlara eyni şərait yaratmaq” kimi fikirləri hər bir dövlət məmurundan məsuliyyətli olmağı, ölkənin inkişafına, xalqın problemlərinin həllinə öz töhfələrini verməyi tələb edir. Cənab İlham Əliyev “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrasının dördüncü ilinin yekunlarına həsr olunmuş konfransda əsas diqqəti məmur-vətəndaş münasibətlərinə yönəldərək bildirmişdir ki, hər bir icra başçısını vəzifəyə təyin edərkən ona bir neçə əsas istiqaməti göstərirəm: inkişaf, quruculuq, səmərəli iş, təvazökarlıq və insanlara xidmət. Məhz bu prinsiplərin vəhdətliyi fonunda ölkənin hərtərəfli inkişafında əsas amil olan regionların tərəqqisi təmin edilmiş, ötən il ikinci dövlət proqramının icrası başa çataraq, bu il üçün növbəti Proqramın qəbulu zərurətə çevrilib. Dövlət başçısı İlham Əliyev müşavirədə ötən ilin iqtisadi uğurlarının ümumiləşdirilmiş ifadəsi olaraq bildirdi ki, ölkəmizin əsas inkişaf dinamikasını iqtisadi gücümüz müəyyən edir və iqtisadi islahatların dərinləşməsində Azərbaycan böyük uğurlara imza atıb.

Dayanıqlı çoxtərəfli

əməkdaşılığın başlanğıcı

Ötən il eyni zamanda enerji sektorunda da mühüm uğurların əldə olunması ilə yadda qaldı. Bir əsas məsələni qeyd etmək istərdik ki, ölkəmizdə yaradılan əlverişli biznes mühiti dünyanın nüfuzlu maliyyə qurumlarının hesabtlarında, həmçinin mətbuat orqanlarında da geniş təhlil olunur və bu fikir xüsusi vurğulanır ki, Azərbaycan hökuməti ölkəni xarici sərmayədarlar üçün daha cəlbedici etmək istiqamətində addımlar atır. Ötən ilin mühüm uğurlarından olan, XXI əsrin müqaviləsi kimi dəyərləndirilən “Şahdəniz-2” layihəsinin perspektivlərindən bəhs edərkən ölkəyə investisiya axınını daha da sürətləndiriləcəyi daha çox önə çəkilir. “Şahdəniz-2” investisiya Sazişi tarixi nailiyyət, tarixi qələbədir” söyləyən dövlət başçısı İlham Əliyev bildirir ki, bu layihə Azərbaycana böyük dividentlər gətirəcək. Ölkəmizin nüfuzu, iqtisadi gücü artacaq, böyük həcmdə investisiyalar cəlb olunacaq. Azərbaycan “Cənub qaz dəhlizi”nin təşəbbüskarı kimi liderlik funksiyasını öz üzərinə götürdü və liderilk keyfiyyətlərini ortaya qoydu. Ən əsası Avropanın enerji təhlükəsizliyi məsələlərinin bir hissəsi Azərbaycan tərəfindən irəli sürülmüş layihələr hesabına təmin ediləcək. Gündəmə gətirilən, eyni zamanda gerçəkləşdirilən hər bir layihə yeni bazar deməkdir.

İnkişafın Azərbaycan modelinin daha da zənginləşdirilməsi üçün dünya bazarlarında yeni ünvanların əldə olunmasını vacib hesab edən Prezident İlham Əliyev ölkəmizin maraqlarına uyğun layihələrin həyata keçirilməsi istiqamətində ciddi səylər göstərir. Avropa Birliyi ölkələrinin enerji təhlükəsizliyinin təminatında böyük imkanlara malik Xəzəryanı ölkələrin karbohidrogen ehtiyatlarından istifadə məsələlərinin müzakirəsində regionda geosiyasi cəhətdən daha əlverişli məkanda yerləşən Azərbaycana üstünlük verilməsi də siyasi cəhətdən sabit, sərmayələr üçün etibarlı imkan olan ölkəmizə maraqdan irəli gəlir. Prezident İlham Əliyevin çıxışlarında xüsusi yer alan “Heç bir beynəlxalq layihənin reallaşması Azərbaycanın iştirakı olmadan mümkün deyil” fikri də Azərbaycanın artan nüfuzuna və çəkisinə inamdan qaynaqlanır. Ölkəmiz tərəfindən irəli sürülən layihələrin heç birinin iflasa uğramadığını, hər birinin gözəl nəticələrlə sonuclandığını bildirən dövlət başçısı İlham Əliyev TANAP, TAP layihələrinin də əhəmiyyətini xüsusi olaraq diqqətə çatdırır: “”Şahdəniz-2”, TANAP, TAP- yəni, bu məsələ ilə bağlı olan layihələrin icrası ancaq ilkin hesablamalara görə 45 milyard dollar investisiyanın cəlb edilməsinə xidmət göstərəcəkdir. Nəzərə alsaq ki, artıq Azərbaycanda tikinti sektorunda, infrastruktur layihələrinin icrasında, neft-qaz əməliyyatlarının aparılmasında böyük təcrübə toplamış həm dövlət, həm özəl qurumlar, şirkətlər vardır, əlbəttə, bu şirkətlərə böyük sifarişlər veriləcəkdir. Beləliklə, bizim biznesimizdə qeyri-neft sektorumuz yeni imkanlara çatacaqdır. Əlbəttə, biz çalışacağıq və bunu artıq demişik ki, harada mümkündür, harada bizdə standartlara uyğun işlər görülür bütün kontraktlar Azərbaycan şirkətlərinə verilsin və onlara şərait yaradılsın.” Ölkə Prezidentinin qeyd etdiyi kimi, dünyada böyük şirkətlər sırasında tanınan ARDNŞ-in son illərdə apardığı investisiya siyasəti ölkə iqtisadiyyatının davamlı inkişafını təmin edir, qurumun beynəlxalq nüfuzunu artırır. Şirkətin imza atdığı biri-birindən əhəmiyyətli uğurların fonunda beynəlxalq qurumların, dövlətlərin təmsilçiləri bildirirlər ki, ARDNŞ-i hər zaman uğur izləyir.

Dövlət başçısı İlham Əliyev müşavirədə bu əminliyi ifadə etdi ki, iqtisadi inkişaf gələcək illərdə də təmin ediləcək: “Hesab edirəm ki, əvvəlki illərdə qəbul edilmiş qərarlar və 2014-cü ildə görüləcək işlər imkan verəcək ki, biz cari ili də uğurla başa vuraq.”

2014: Sənaye ili

Dünya İqtisadi Forumunun, Dünya Bankının hesabatlarında islahatçı respublika kimi təcrübəsi təbliğ olunan, MDB ölkələri üzrə lider dövlət statusunu, nüfuzunu qoruyan ölkəmizdə sənaye potensialı gücləndirilmiş, yeni istehsal sahələri yaradılmış, minlərlə yeni obyekt, bir milyondan artıq iş yeri açılmış, sahibkarlığın inkişafına dövlət dəstəyi daha geniş şəkildə davam etdirilib. Hər il sahibkarlara həm siyasi, həm də iqtisadi dəstək verilir və Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun xətti ilə yüz milyonlarla ölçülən kreditlər verilir. Azərbaycanın investisiya paketində daxili investisiyaların üstünlük təşkil etməsi də bu diqqət və qayğının bariz nümunəsidir. Dövlət başçısı İlham Əliyevin sərəncamı ilə 2014-cü ilin “Sənaye ili” elan edilməsinin əsaslandıran amillər var ki, müşavirədə açıqlandı: “Hesab edirəm ki, bu il ölkəmizin gələcək inkişaf dinamikasını müəyyən edən sənaye sahəsinə daha da böyük diqqət verilməlidir. Texnoparklar, yeni sənaye müəssisələri, ixrac yönümlü sənaye məhsullarının istehsalı, emal müəssisələrinin, böyük sənaye komplekslərinin yaranması- bütün bu işlər ölkəmizin gələcək inkişafını təmin edəcək, neft-qaz amilindən asılılığı daha da azaldacaq və ölkə iqtisadiyyatının dayanıqlı şəkildə inkişafını müəyyən edəcəkdir.” Bir sözlə, sənayenin innnovasiyalar əsasında inkişafını təmin edəcək imkanların formalaşdırılması zərurətdir.

Beynəlxalq baxış:

Ölkəmiz haqqında təsəvvürlər

Cənubi Qafqaz regionunun iqtisadiyyatının 85 faizinə sahiblik edən Azərbaycanın uğurları beynəlxalq maliyyə qurumları tərəfindən də yüksək dəyərləndirilir. Ümumdünya İqtisadi Forumunun “Qlobal Rəqabət Qabiliyyəti İndeksi 2013-2014” hesabatında Azərbaycan 7 pillə irəliləyərək 39-cu yerə layiq görüldü. Bu bir tərəfdən ölkənin iqtisadi inkişafının düzgün istiqamətdə aparıldığının təsdiqi, digər tərəfdən xarici sərmayədarlar üçün bir fəaliyyət istiqaməti göstəricisi oldu. Belə ki, Avropada iqtisadi böhran fonunda Azərbaycan kimi ölkə investisiyalar üçün yüksək gəlir vəd edən bir iqtisadi məkan kimi təqdim olundu. Sərmayəlar isə yüksək rəqabətqabiliyyətlilik məkanlarına istiqamətləndirilir. Ona görə ki, yüksək rəqabətqabiliyyətlilik yüksək gəlir vəd edən amildir. Eyni zamanda bu bütövlükdə Azərbaycan iqtisadiyyatında olduğu kimi, o cümlədən Azərbaycanın özəl sektorundakı şirkətlərin qiymətləndirilməsi və beynəlxalq reytinqidir. Belə qiymətləndirmə isə onlara olan beynəlxalq marağı artıra bilən amillərdəndir. Prezident İlham Əliyev iqtisadiyyatın modernləşdirilməsini, bütün istiqamətlər üzrə yeni texnologiyaların tətbiqini iqtisadi siyasətin prioritetlərindən biri kimi elan edib. Artıq bu siyasət real nəticələrini verir. Sözügedən hesabatda texnoloji səviyyə üzrə indeks bu istiqamət üzrə Azərbaycanın durumunun beynəlxalq səviyyədə etirafıdır. Belə ki, hesabatda texnoloji səviyyə parmetri üzrə Azərbaycanın 148 ölkə sirasında 11 pillə yüksəlməsi ölkə iqtisadiyyatına yeni texnologiyaların cəlbi siyasətinin artıq müsbət nəticələr verməsinin sübutudur. Bir əsas məqamı da qeyd edək ki, ötən il ölkəmizdə “İKT ili” elan edilmişdir. İlin bü sahədə mühüm uğurlarından biri məhz Azərbaycanın ilk süni peykinin orbitə çıxarılması oldu.

Ölkəmizin uğurları digər maliyyə qurumlarının hesabatlarında da xüsusi yer tutur. Belə ki, “Moodys”, “Fitch Raitings”, “Standard and Poors” kimi aparıcı reytinq agentlikləri hətta inkişaf etmiş ölkələrin maliyyə reytinqini aşağı saldıqları halda, Azərbaycanın maliyyə reytinqini ardıcıl olaraq yüksəldirlər. Azərbaycan BMT-nin İnkişaf Proqramının insan inkişafı ilə bağlı hesabatına əsasən də yüksək insan inkişafı ölkələri qrupuna yüksəlib. Bu günlərdə ABŞ-ın “Heritage” Fondu və “Wall Street Journal” qəzetinin birgə hazırladığı “İqtisadi Azadlıq İndeksi-2014” adlı hesabatda Azərbaycan 186 ölkə arasında 81-ci yeri tutaraq iqtisadi cəhətdən azad ölkələr sırasına daxil olub.

Ölkədə həyata keçirilən uğurlu sosial-iqtisadi islahatların nəticəsi kimi ötən il Dünya İqtisadi Forumunun Azərbaycanda keçirilməsini də qeyd edə bilərik. Hər il ənənəvi olaraq İsveçrənin Davos şəhərində keçirilən və dünyanı maraqlandıran qlobal problemlərin müzakirəsinə həsr olunan Dünya İqtisadi Forumunun ötən ilin yanvarında keçirilən topantısında Forumun həmin ilin aprelində ölkəmizdə keçirilməsi barədə qəbul olunan qərar bir daha Azərbaycanın artan nüfuzunun, siyasi çəkisinin təsdiqi kimi dəyərləndirildi. Ümumdünya İqtisadi Forumunun Bakıda keçirilməsinin perspektivləri və nəticələri nəinki ölkə, dünya mətbuatında geniş şərh olundu. Forum çərçivəsində keçirilən müzakirələrdə inkişafın Azərbaycan modelinin mövcudluğunun yüksək səviyyədə qeyd olunması, dünyanı bürüyən maliyyə və iqtisadi böhrandan ölkəmizin uğurla çıxmasının təqdir edilməsi bir daha bu gerçəkliyi ortaya qoydu ki, düşünülmüş və məqsədyönlü siyasət ölkəni inkişafa, tərəqqiyə aparır, beynəlxalq nüfuzunu artırır. Azərbaycan iqtisadiyyatının möhkəm təməl üzərində qurulması hər bir problemdən uğurla çıxmasına stimul verir. Bu gün dövlətimizin uğurla həyata keçirdiyi iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi siyasəti beynəlxalq tədbirlərdə əsas müzakirə mövzusu olmaqla yanaşı, dövlətin siyasətinin əsasında hərtərəfli inkişafın əsas vəzifə kimi dayandığını ortaya qoyur. Dünya İqtisadi Forumunun Bakıda keçirilməsi Azərbaycan reallıqlarına, eyni zamanda dünya ölkələrinə bir baxış oldu. Azərbaycanın əldə etdiyi uğurlara real baxış Davos İqtisadi Forumunun hesabatında üstünlüyü qazanması ilə nəticələndi.

Davos İqtisadi Forumunun keçdiyi yola

nəzər Azərbaycanın dünya birliyində

bugünkü yeri və roluna işıq salır

Davos İqtisadi Forumu isveçrəli professor Klaus Şvebsin təşəbbüsü ilə 1971-ci ildə yaradılıb. K. Şvebs 1971-ci ildə İçveçrənin Davos şəhərində Avropanın aparıcı 450 şirkətinin rəhbərlərini toplayaraq dünya iqtisadiyyatının perspektivlərini müzakirə etmək və ümumi strategiya hazırlamaq məqsədilə birinci simpoziumu keçirib. 70-ci illərin ortalarından forumun iclaslarına müxtəlif ölkələrin hakimiyyət nümayəndələri və iş dünyasının liderləri olan sahibkarlar dəvət olunub. 1987-ci ildən etibarən DİF Dünya İqtisadi Forumu adlandırılmağa başlanıb. Davos forumu üçün ənənəvi şəkildə illik keçirilən görüşlər xarakterikdir. Dünya İqtisadi Forumunun keçirilməsində məqsəd dövlət və hökumət başçılarını, beynəlxalq təşkilatları, elm adamlarını, nüfuzlu siyasətçiləri, iqtisadçıların, biznesmenlərin iştirakı ilə yeni beynəlxalq iqtisadi layihələrin həyata keçirilməsini müzakirə və təşkil etməkdir. Ulu öndər Heydər Əliyev ilk dəfə olaraq 1995-ci ildə Ümumdünya İqtisadi Forumunda iştirak etmişdir. Bu iştirak Azərbaycanın malik olduğu imkanların dünyaya təqdimatında əhəmiyytli addım oldu. Ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycanın karbohidrogen ehtiyatları ilə zəngin olduğunu və bu resurslardan dünyanın gələcək inkişafı naminə istənilən ölkə ilə qarşılıqlı maraqlar əsasında istifadə etmək prinsiplərini özündə əks etdirən xarici iqtisadi siyasət xətti tutduğunu bəyan etmişdir. Azərbaycanın bu forumda iştirakı bir sıra mühüm görüşlərin keçirilməsi, gündəmdə olan məsələlərlə bağlı konkret rəylərin bildirilməsi ilə yadda qalmışdır.

Prezident İlham Əliyevin Davos İqtisadi Forumunda ilk iştirakı isə 2007-ci ildə olub. “Güclərin qlobal balansının yerdəyişməsi” devizi altında keçirilən toplantıda enerji təhlükəsizliyi məsələsində Azərbaycanın artan rolu yüksək dəyərləndirilmişdir. Ənənəvi olaraq keçirilən toplantılar aktual məsələlər ətrafında fikir mübadiləsinin aparılması, səylərin birləşdirilməsi baxımından əhəmiyyətli olmaqla yanaşı, hər bir ölkənin malik olduğu potensialın təqdimatında da mühüm rol oynayır. Davos Ümumdünya İqtisadi Forumunun iqtisadi mövzularda müzakirələr üçün dünyanın əsas meydanlarından biri kimi dəyərləndirilməsi də səbəbsiz deyil. Forumlar üçün seçilən devizlərə diqqət yetirdikdə dövrün çağırışlarına istinad edildiyi aydın görünür. Məlum olduğu kimi, yanvarın 22-dən İsveçrənin Davos şəhərində ənənəvi İqtisadi Forum öz işinə başlayıb. Sayca 44-cü olan, 100-dən çox ölkədən təxminən 2500 nümayəndənin, o cümlədən dövlət və hökumət başçılarının, eləcə də tanınmış şirkətlərin təmsilçilərinin, iqtisadçıların, alimlərin, ekspertlərin, beynəlxalq təşkilatların və KİV nümayəndələrinin iştirak etdiyi builki forumda daha qlobal məsələlər müzakirə olunacaq. Hər bir forumun özəlliyi iştirakçıların say tərkibində, ən əsası seçilən devizdə və müzakirəsi nəzərdə tutulan məsələlərdə olsa da, əsas məsələ səylərin birləşdirilməsi nəticəsində qarşıya qoyulan məqsədlərə nail olmaqdır. Azərbaycanın yerləşdiyi coğrafi məkana, eyni zamanda təşəbbüsçüsü və iştrakçısı olduğu layihələrə görə ölkələr, xalqlar arasında körpü rolu bütün forumlarda önə çəkilir və dəyərləndirilir. Düşünürük ki, Davos İqtisadi Forumunun builki toplantısı əlaqələrin inkişafa daha böyük töhfə olacaq. Azərbaycanın ötən toplantıdan keçən dövr ərzində imza atdığı uğurlar onun Forumda yeri və rolunu daha da möhkəmləndirəcək, əlaqələrin inkişafında yeni istiqamətlərin müəyyənləşdirilməsinə öz müsbət təsirini göstərəcək.

“İki sahil”in Analitik Qrupu

İki sahil.- 2014.- 23 yanvar.- S.8-9.