2014-cü il neft-qaz sektorunda

mühüm uğurlarla yadda qaldı

Ötən il Azərbaycan tarixinə uğurlu bir dövr kimi düşdü. Ölkə rəhbərliyi tərəfindən həyata keçirilən düzgün siyasi kurs nəticəsində Azərbaycan sürətli inkişaf tempini qoruyub saxlamağı bacardı. Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi və Yeni il bayramları münasibətilə xalqa təbrikində də Prezident İlham Əliyev bu və digər məqamlara toxundu. Dövlət başçısı qeyd etdi ki, 2014-cü il ölkəmiz üçün uğurlu oldu: “Ölkə qarşısında duran bütün vəzifələr uğurla icra edilmişdir. Ölkəmizin dinamik inkişafı təmin edilmişdir. Bizim beynəlxalq mövqelərimiz daha da möhkəmlənmişdir. Azərbaycan dünyada etibarlı tərəfdaş kimi tanınır və bizim təsir imkanlarımız da genişlənir.”

Ölkə başçısı əlavə etdi ki, 2014-cü ildə iqtisadi inkişaf təmin edilib: “Bu da çox önəmlidir, çünki bildiyiniz kimi, dünyada hələ də iqtisadi, maliyyə böhranı davam edir. Bütün bunlara baxmayaraq, Azərbaycan iqtisadiyyatı uğurla inkişaf edir və bu inkişafın təməlində islahatlarımız dayanır. Təsadüfi deyil ki, dünyanın ən mötəbər iqtisadi qurumu olan Davos Ümumdünya İqtisadi Forumu rəqabət qabiliyyətliliyinə görə Azərbaycanı 38-ci yerə layiq görmüşdür. Bu, böyük və tarixi nailiyyətdir... Qeyri-neft sektorumuzun inkişafı bizim üçün prioritet olaraq qalır. Şadam ki, bu il qeyri-neft sektorumuz təxminən 7 faiz artmışdır. Ölkə iqtisadiyyatına 27 milyard dollar sərmayə qoyulmuşdur... Makroiqtisadi vəziyyət sabitdir. Valyuta ehtiyatlarımız 50 milyard dollardan çoxdur. Manatın məzənnəsi isə sabit olaraq qalır.”

2014-cü il neft-qaz sektorunda da mühüm uğurlar əldə edildi. Ötən ilin 30 dekabrında SOCAR-ın baş ofisində 2014-cü ilin yekunları və 2015-ci ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş müşavirədə çıxış edən Dövlət Neft Şirkətinin prezidenti Rövnəq Abdullayev qeyd etdi ki, 2014-cü il dünya bazarında neftin qiymətinin ucuzlaşmasına baxmayaraq SOCAR üçün uğurlu keçib. Bildirildi ki, keçən il neftin və qazın hasilatı, neft məhsullarının istehsalı ilə əlaqədar bütün proqnozlara, eləcə də şirkətin ixrac öhdəliklərinə əməl olunub. SOCAR-ın ümumi aktivlərinin həcmi 1 iyul 2014-cü il tarixinə 2005-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 5 dəfə artaraq, 24 milyard 442 milyon manata çatıb. SOCAR 2014-cü ildə öz tarixində ilk dəfə olaraq büdcəyə rekord səviyyədə 1 milyard 825 milyon manat həcmində ödəmələr (gəlir vergisi istisna olmaqla) edib.

Doğrudan da ötən il neft-qaz sektoru üçün uğurlu oldu. Belə ki, sentyabrın 20-də “Əsrin müqaviləsi”nin 20 illiyinə və “Cənub Qaz Dəhlizi”nin təməlinin qoyulmasına həsr olunmuş təntənəli mərasim keçirildi. Tədbirdə çıxış edən Prezident İlham Əliyev 20 sentyabrı ölkəmiz üçün tarixi bir gün adlandırdı: “Azərbaycan çox böyük problemlərlə üzləşmişdi. Erməni işğalı, vətəndaş müharibəsi, iqtisadi və siyasi böhran-bütün bu amillər ölkəmizin inkişafına böyük problemlər yaradırdı, böyük maneə idi. Bu gün ulu öndər Heydər Əliyevin adını daşıyan bu Mərkəzdə Prezident Heydər Əliyevin fəaliyyətini bir daha yüksək qiymətləndiririk. Məhz onun uzaqgörənliyi, cəsarəti, müdrikliyi sayəsində “Əsrin kontraktı” imzalanmışdır. Beləliklə, Azərbaycanın inkişafı üçün yeni imkanlar yaranmışdır.”

Ötən il mayın 30-da İstanbul şəhərində “Şahdəniz-2” və Trans-Anadolu qaz kəməri (TANAP) layihələrində Türkiyənin payının artırılması ilə bağlı sənədlər imzalandı. “TPAO” (“Türkiyə Petrolleri Anonim Ortaklığı”) şirkəti ilə “Total” şirkəti arasında alqı-satqı müqaviləsi “TPAO”nun baş direktoru Besim Şişman və “Total-Azərbaycan”ın baş direktoru Kristian Qudiçelli imzaladılar. Türkiyənin “Botaş” şirkəti və SOCAR arasında TANAP-ın hissələrinin alqı-satqı müqaviləsini isə “Botaş”ın baş direktoru Mehmet Konuk və Dövlət Neft Şirkətinin prezidenti, TANAP idarə heyətinin sədri Rövnəq Abdullayev imzaladılar. İmzalanan üçüncü razılaşma sənədi isə “Botaş” və TANAP arasında qaz daşınması müqaviləsi oldu. Dördüncü sənədi-Türkiyə ilə Azərbaycan arasında TANAP ilə bağlı razılaşma protokolunu Azərbaycanın energetika naziri Natiq Əliyev və Türkiyənin enerji və təbii ehtiyatlar naziri Taner Yıldız imzaladı.

Oktyabrın 14-də isə Turkiyədə “Şahdəniz-2” sahəsındən çıxarılacaq təbii qazın Türkiyə ərazisi ilə Avropaya nəqlini nəzərdə tutan Trans Anadolu Təbii Qaz Boru Xəttinin Ana Xətt Borular və Modul Dirsəklərinin Alınması müqavilələri imzalandı. İmzalanma mərasimində Türkiyənin Baş naziri Əhməd Davudoğlu, energetika və təbii ehtiyatlar naziri Taner Yıldız, SOCAR-ın prezidenti Rövnəq Abdullayev və digər rəsmi şəxslər iştirak edirdilər. Qeyd edək ki, TANAP-da istifadə edilməsi üçün təxminən 1,2 milyon ton polad borunun üçdə birinin təmin edilməsi tenderini “Borusan Mannesmann”, “Noksel Çelik” və “Erciyas Çelik” konsorsiumu qazanıb. Polad boruların daşınmasının 24 ayda tamamlanması gözlənilir. İmzalanma mərasimində Türkiyə baş naziri Əhməd Davudoğlu çıxış edərək bildirdi ki, TANAP enerji layihəsi olmaqla yanaşı, sülh proyektidir, eyni zamanda bir sülh xəttidir. Bu gün 90-cı illərdə böhran bölgələri olaraq xatırlanan Balkan və Qafqaz arasında bir sülh körpüsü qurulur. SOCAR-ın prezidenti Rövnəq Abdullayev isə bildirdi ki, TANAP layihəsi sayəsində Türkiyə “Şərq-Qərb enerji dəhlizi” olacaq. Bu layihə 15-20 min vətəndaşa yeni iş imkanları yaradacaq və Türkiyədə boru istehsalı və boru inşaatı sektoru inkişaf edəcək.

Ötən ilin noyabr ayında həmçinin Neft Daşlarının 65 illik yubileyi qeyd edildi. 65 il əvvəl dünya neft sənayesinin tarixində ilk dəfə olaraq dəniz akvatoriyalarında neft hasilatına başlanılmasının əsası məhz Azərbaycanda-”Neft Daşları” yatağının kəşfi ilə qoyulub. Neft Daşlarının inkişafının uzun bir dövrü ümummilli lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Neft Daşlarının 25 illik yubileyində ulu öndərin neftçilər qarşısında qoyduğu vəzifələr və istiqamətlər müstəqil Azərbaycanın iqtisadi qüdrətinin möhkəmlənməsi üçün müstəsna əhəmiyyət kəsb edən “Günəşli”, “Çıraq”, “Azəri” və digər yataqların kəşfi ilə nəticələnib.

Ötən il SOCAR Türkiyədə daha bir uğurlu maliyyə əməliyyatına imza atdı. Dünyanın lider investisiya banklarından biri Goldman Sachs International, Petkim Petrokimya Holding A.Ş-nin törəmə şirkəti olan Petlim Limancılık Ticarət A.Ş-nin 30 faizlik hissəsini 250 milyon dollara satın aldı. Bununla da hissələrin Goldman Sachs-a təhvili gerçəkləşmiş və müvafiq məbləğ ödənildi. Maliyyə dünyasının nüfuzlu nümayəndələri bu sövdələşmənin SOCAR üçün uğurlu olduğunu qeyd edirlər. Dünya investisiya banklarının liderlərindən sayılan ABŞ-ın Goldman Sachs bankının “Petlim”ə verdiyi dəyər layihənin gələcəyinə göstərilən etimadın ən bariz nümunəsidir.

Nail Rəhimzadə

İki sahil.- 2015.- 7 yanvar.- S.9.