Fuad Məmmədov: İnsan ağlı və əməyi nəticəsində

yaranan hər şey mədəniyyətdir

Müsahibimiz kulturoloq, tarix elmləri dokotru, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının professoru, “Simurq” Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyasının prezidenti Fuad Məmmədovdur

- Söhbətimizə sizin son səfərinizlə bağlı sualla başlamaq istəyirəm. Bildiyimizə görə, Tatarıstan Prezidentinin şəxsi dəvəti ilə Kazan şəhərində keçirilən Beynəlxalq Forumda fəxri qonaq kimi iştirak etmisiniz. İstərdik ilk olaraq bu Forum barədə məlumat verəsiniz.

- Məmnuniyyətlə. Bizim Kazan Mədəniyyət İnstitutu və Kazan Sülh Mədəniyyəti İnstitutu ilə əlaqələrimiz var və bu görüş vasitəsilə əməkdaşlığımızı daha da genişləndirdik. Kazan Federal Universiteti ilə də əməkdaşlıq qurduq. Onların Kazanda Dirçəliş Fondu fəaliyyət göstərir. Artıq 3-cü dəfədir ki, bu Foruma dəvət alıram. Bu, mənim üçün böyük şərəfdir. Rusiya Federasiyasının Tatarıstan Respublikasının Prezidenti cənab Rüstəm Minnixanov öz rəsmi məktubu ilə məni fəxri qonaq kimi dəvət etdi. Mən orada ekspert qismində çıxış etdim. Mənim təklif etdiyim, Azərbaycan multikulturalizm dövlətinin siyasəti ilə bağlı prinsip Kazan Beynəlxalq Fedarasiyasına daxil edildi. Hətta o qədər uğurlu oldu ki, yanımda oturan bir erməni professor əlimi sıxıb, məni təbrik etdi. Ondan əlavə, mən Kazanda olarkən Kazan Dövlət Mədəniyyət İnstitutunda və Kazan İnnovasiya Universitetində çıxış etdim. Səfər zamanı Tatarıstan Respublikasının birici prezidenti cənab Şagiyevlə də tanış oldum. Hazırda o baş dövlət müşaviridir. Mən oradakı məruzəmdə nəinki elmi məsələlərdən, eyni zamanda, Azərbaycanda gedən proseslərdən, multikulturalizm siyasətindən, insan kapitalının inkişafından, Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondunun fəaliyyətindən, Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzindən və digər məsələlərdən danışdım.

- Bəs hazırda hansı yeni layihələriniz var?

- Hazırda “Terrorizmin qarşısının alınması” adı altında bir layihə hazırlayırıq. Söhbət kulturoloji üsullardan gedir. İş orasındadır ki, dünyada terrorizm çox yayılıb. Terrorizmə qarşı mübarizə məqsədilə milyardlar xərclənir. Silah və güc vasitəsilə bu ümumbəşəri bəlanın qarşısını almağa çalışır. Amma ən doğru yol təzyiq göstərmədən, zor tətbiq etmədən gedilən yoldur. Bax bu kulturalogiya yoludur və ən gözəl yoldur. Çünki biz insanların şüurunu dəyişməsək, mədəniyyətlərini inkişaf etdirməsək, başqa yolla onların davranışlarını düzəltmək qeyri-mümkündür. İnsanların davranışlarının müsbətə doğru dəyişməsini istəyiriksə, onların mədəniyyətini dəyişdirməliyik. Bunun üçün də xüsusi treynerlər keçirmək lazımdır.

- Bir çox ölkələrdə olursunuz, beynəlxalq forumlarda iştirak edirsiniz. Deyə bilərikmi ki, sizə göstərilən bu diqqət eyni zamanda Azərbaycanın bu sahədə özünü təsdiqinin əlamətidir?

- Əlbəttə. Məsələn, artıq altı ildir ki, böyük Beynəlxalq Humanitar Forum olan İxaçov elmi oxumalarının məruzəçisi və iştirakçısıyam. Hər il dəvət alıram və hətta bir-iki ildir ki, artıq beynəlxalq təşkilata üzv seçilmişəm. Bu, təkcə Fuad Məmmədova deyil, Azərbaycana göstərilən etimaddır.

- Azərbaycan Şərq və Qərb mədəniyyətlərinin qovşağında yerləşən bir ölkə kimi multikultural dəyərlərə böyük töfhələr verir. Bir kulturoloq kimi bunu necə qiymətləndirirsiniz?

- Son illər dövlətimizin başçısı cənab İlham Əliyevin həyata keçirdiyi siyasət olduqca təqdirəlayiqdir. Xüsusilə iki əsas strateji xətt var ki, onlardan biri insan kapitalı, digəri multukulturalizmdir. Bunların ikisinin də çox böyük əhəmiyyəti var. Çünki hər bir ölkənin dəyəri, qüdrəti, onun insanları ilə bağlıdır. İnsanın ağlı, hissləri və fiziki əməyi nəticəsində yaranan hər şey mədəniyyətdir. Mədəni, tolerant insan hər bir xalqın xəzinəsidir. Bu baxımdan Azərbaycan zəngin bir ölkədir. Təbii ki, ölkəmizin Şərqlə Qərbin qovşağında yerləşməsi bu zənginliyi daha da artırır.

- Azərbaycanın multikultural dəyərlərə malik olması Qərbə inteqrasiya prosesində ölkəmizə nə kimi üstünlüklər vəd edir?

- Ümumiyyətlə, hesab edirəm ki, bizim multikulturalizm dövlət siyasəti çox müdrik siyasətdir. Çünki bütün dünya multikulturaldır. Görün nə qədər xalqlar, millətlər var. Onları idarə etmək asan məsələ deyil. Qərbdə bu proses baş tutmadı. Münaqişələrə, müharibələrə, insan tələfatına gətirib çıxardı. Bu siyasəti həyata keçirmək başqa ölkələrə nisbətən bizdə daha asandır ona görə ki, multikultrualizmin əsas elementlərindən biri olan tolerantlıq bizim qanımızdadır. Əsrlər boyu azərbaycanlı, kürd, talış, rus, avar, ləzgi, tatar və s. kimi xalqların nümayəndələri Azərbaycanda bir ailə kimi mehriban şəkildə yaşayıblar. Sadəcə əvvəl “multikulturalizm” sözü işlənmirdi. Tolerantlıqdan, beynəlmiləlçilikdən danışılırdı. Bu baxımdan Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi çox böyük işlər görür. Azərbaycan özünün multikulturalizm modelini təhsil sistemi, maarifçilik vasitəsilə yayır. Bunun özü də ölkəmizin beynəlxalq nüfuzunu qaldıran bir yanaşmadır. Onu da deyim ki, ümumiyyətlə, Azərbaycan tək multikulturalizmin deyil, bütövlükdə mədəniyyətin inkişafında böyük nailiyyətlər əldə edib. Azərbaycan həqiqətən da hazırda dünyanın mədəni mərkəzlərindən birinə çevrilməkdədir.

- Bəs ölkələrarası əməkdaşlığın inkişafında gənclərin rolunu necə qiymətləndirirsiniz?

- Gənclər mənim dostlarımdır. Hətta mən dəslərimdə də onlara deyirəm ki, məni təkcə müəllim kimi yox, eyni zamanda dost kimi qəbul edin. Müəyyən ağıllı şərtlər əsasında dostluq edirik. Tələbələrimə əsas işim, əməyim, istehsalım kimi baxıram. Mühəndis, fəhlə zavodda, fabrikdə məhsul istehsal edir. Mənim də məhsulum tələbələrimdir. Gənclərimiz çox bacarıqlıdır. Çox istəyirəm ki, gənclərimiz daha da təhsilli olsunlar. Çünki dünyada bir çox bəlalar savadsızlıqdan irəli gəlir. Mədəniyyət bilikdən başlayır. Bilik inkişafdır, rifahdır. Hesab edirəm ki, bəşəriyyəti mədəniyyət xilas edəcək. Ona görə də gənclər bu sahədə daha savadlı olmalıdırlar.

- Bu yaxınlarda Bakıda V Beynəlxalq Humanitar Forum keçirildi. Belə Forumların ölkəmizdə təşkilini necə qiymətləndirirsiniz?

- Çox yüksək. Özüm də o Forumda iştirak etmişəm. Orada davamlı inkişaf seksiyasında çıxışım oldu. Hesab edirəm ki, belə forumların həm siyasi, həm də mədəni əhəmiyyəti böyükdür. Nobel mükafatları laureatları, keçmiş dövlət başçıları, tanınmış siyasətçilər, alimlər, pedaqoqlar, jurnalistlər, ictimai xadimlər, bir sözlə, bütün nüfuzlu insanlar Bakıya gəlir, paytaxtımızın yüksək mədəniyyəti ilə tanış olurlar. Bizi sevib, daha sonra o məhəbbəti yayırlar. Bu, çox önəmlidir.

Şəfiqə Dadaşova,

Röya Şahbazi

İki sahil.- 2016.- 13 oktyabr.- S.15.