Xalq artİstİ: Bizi yaşadan tamaşaçıların alqışları və diqqətidir

17-07-2017 [ 12:02 ] [ oxunub:43 ] A+ | A-

Müsahibimiz Azərbaycan Dövlət Akademk Milli Teatrının aktyoru, Xalq artisti, Prezident təqaüdçüsü Rafiq Əzimovdur

-Rafiq müəllim, bəlkə söhbətimizə bir qədər keçmişdən, sizin uşaqlıq illərinizdən başlayaq...

-Uşaqlığım elə də firavan keçməyib. Deyərdim ki, olduqca ağır və çətin uşaqlıq dövrü keçirmişəm. Çünki mən dünyaya gələndən 3 il sonra artıq müharibə başladı. Atam əsgərliyə getdi. Çarşablı, ömrü boyu işləməyən anam bizi böyütmək üçün işləməyə məcbur oldu.

- Çətin uşaqlıq dövrü keçirməyinizə baxmayaraq mədəniyyətə, incəsənətə maraq sizdə uşaqlıq illərinizdən yaranıb. 4-cü sinifdə oxuyanda xor dərnəyinə, daha sonra tar və dram dərnəyinə üzv olmusunuz...

- -Bəli, sənətə gəlməmişdən əvvəl pis uşaqlara qoşulmamaq, vaxtımı səmərəli keçirmək üçün o vaxtlar müxtəlif dərnəklərə gedirdim. Bizim məhəllədə məşhur tarzən Qurban Pirimov yaşadığı üçün atam çox istəyirdi ki, mən də tanınmış tarzən olum. Odur ki, tar dərnəyinə getməyə başladım. Mənimlə birlikdə tara gedənlər bu gün artıq məşhur tarzənlərdir. Mən də onlarla birlikdə müxtəlif mərasimlərdə ansamblda çıxış edərdim. Hər dəfə çıxışlarımız zamanı alqışları eşidəndə elə bilirdik ki, bizim üçün yeni dünya açılır. Sonra bir təsadüf nəticəsində uşaq dram dərnəyinə, daha sonra böyüklər üçün dram dərnəyinə getdim. Dram dərnəkləri xalq teatrının adını daşıyırdı. Uşaq dram teatrının rəhbəri məşhur Vidadi rolunun ifaçısı Xalq artisti Əli Qurbanov, böyüklər üçün dram dərnəyinin rəhbəri isə Lütfü Məmmədbəyov idi. Bu dərnəklər bizi məhəllədən uzaqlaşdırdı. Artıq mən aktyor olmaq arzusu ilə yaşayırdım. O zamanlar gecələr Gənc Tamaşaçılar Teatrının, gündüzlər isə Dram Teatrının tamaşalarına baxardıq. Bu bizdə aktyorluğa böyük həvəs yaradırdı.

-Sənədlərinizi teatr institutuna təqdim edəndə ailənizə heç nə deməmişdiniz. Bunun səbəbi nə idi?

- Çünki o zaman bir çox valideynlər kimi mənim də valideynlərim övladlarının artist olmasını istəmirdi. Qeyd etdiyim kimi, atam tarzən olmağımı çox istəyirdi. O zamanlar əmim oğlu Cəbrayıl Əzimov Moskvada Kinematoqrafiya İnstitutunu bitirib, “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında rəssam işləyirdi. Bir çox filmlərin, o cümlədən “Uzaq sahillərdə”, “Bəxtiyar”, “Görüş”, “Leyli və Məcnun” və s. ekran əsərlərinin baş rəssamı olub. Onun vasitəsilə aktyorluğa sənəd verdim. Ona deyirdim ki, atam, anam mənə icazə vermir bəlkə sən deyəsən. Elə bu cür də oldu. Mən məktəbi bitirən kimi sənədlərimi Mirzəağa Əliyev adına Teatr İnstitutuna verdim. Daxil oldum və 4 il orada təhsil aldım. Biz 2-ci kursda oxuyanda Moskvada incəsənət ongünlüyünə hazırlıq prosesi gedirdi, o cümlədən də Rus Dram Teatrında 4 tamaşa hazırlanırdı. Demək olar ki, bizim kursun uşaqlarının 70%-i orada epizodik rollarda iştirak edirdi. Bizim üçün qürurverici hal idi ki, Moskvada ədəbiyyat və incəsənət ongünlüyündə iştirak edirdik. İnstitutu bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrında işə düzəldim. Orada müxtəlif sənətkarlarla bir yerdə çalışdım ki, onların hərəsi ayrı-ayrılıqda bir məktəb idi. Bu günə qədər fərəh hissi keçirirəm ki, mənim əmək kitabçamda Akademik Milli Dram Teatrının adı yazılıb. Bu il artıq 55-ci ildir ki, bu teatrda fəaliyyətdəyəm, oynadığım rollar da repertuardadır. Hazırda bədii rəhbərimiz Azərpaşa Nemətovdur. Onun hazırladığı, repertuara saldığı tamaşalar tamaşaçılar tərəfindən hədsiz maraqla qarşılanır.

-Həm teatr, həm kino çəkilişləri zamanı maraqlı hadisələr baş verir və həmin hadisələr daha sonra maraqlı xatirələrə çevrilir. İstərdim maraqlı xatirələrinizi bizimlə bölüşəsiniz.

- Bəli, maraqlı xatirələrdən birincisi odur ki, gənclərin filmlərə baş rollara dəvəti çox nadir hallarda olurdu. Mən ilk dəfə “Leninqrad qrup”un istehsal etdiyi “Mənim əziz atam” filminə baş rollardan birinə dəvət almışdım. Filmin ssenari müəllifi bakılı idi. O, bakılıları çox sevirdi. 1969-cu ildə onun ssenarisinə dəvət aldım. Ssenari ilə tanış olmaq üçün məni və tərəf müqabilim Əminə Yusifqızını evinə dəvət etmişdi. Əminə xanım bildirdi ki, əliboş getməyək, o, tort alsın, mən də içki. Çaxır aldım. İçəri girəndə rejissor bizi “I əməliyyatı” filmindəki Şurik rolunun aktyoru Aleksandr Demyanenko ilə tanış etdi. Baxıram mənə baxıb gülümsəyir, öz-özlüyümdə fikirləşdim mən bunu televiziyadan tanıyıram, bəs bu məni hardan tanıyır? Sən demə əlimdəki çaxırın markasını tanıyıb, məni yox. Belə tanış olduq. Rejissor soruşdu ki, ssenari ilə tanışsan? Bildirdim ki, povesti də oxudum, ssenarini də. Povest surəti daha çox açır, ssenaridə isə çox sxematik verilib. Mən bu fikrimi ona deyəndən sonra povestdən səhnələri ssenariyə əlavə etdi. Kinoda 4 uşağım var idi. Rejissor 3-nü tapmışdı, birini yox. Mənə dedi ki, gör qonşuda uşaqlardan kim varsa mənə de. Mən də bir uşaq tapdım. Növbəti çəkilişimiz bulvarda idi. Dondurma səhnəsi çəkilirdi. Rejissor dedi ki, sən elə edə bilərsənmi gətirdiyin uşaq çəkilişdə ağlasın? Dedim ağlayar. Gənc Tamaşaçılar Teatrının gənc aktrisalarından biri dondurma satan qız rolunda idi. Həmin qıza dedim ki, uşağa dondurma verməsin. Desin ki, boğazın ağrıyar. Uşaq hamı kimi pulunu uzatdı ki, dondurma alsın, qız ona dondurma vermədi. Uşaq başladı ağlamağa. Gördüm rejissor sevincindən atılıb-düşür. Çəkilişdən sonra məni çağırıb dedi ki, sən nə etdin uşağa? Rejissora dedim ki, həmin ağlayan uşaq mənim öz oğlumdur. Demək olar ki, oğlumun qədəmləri düşərli oldu, həmin ildən başlayaraq hər il mən filmə çəkilməyə başladım. “Yeddi oğul istərəm”, “Xatirələr sahili”, “Qızılqaz”, “Ömrün ilk günü” kimi filmlərdə rol aldım.

-Rafiq Əzimov deyəndə tamaşaçıların yadına ilk növbədə “Yeddi oğul istərəm” filmi düşür. Gəlin bir az bu filmdən danışaq. Çünki bu film Azərbaycan kino sənətinin möhtəşəm nümunələrindəndir. Və siz bu filmdəki obrazla sənətə öz möhürünüzü vurmusunuz.

- Bu filmlə bağlı çox xatirələrim var. “Yeddi oğul istərəm”lə bağlı onu deyə bilərəm ki, mən heç zaman at sürməmişdim. Biz bir aydan artıq müddətdə cıdır meydanında təlimlər keçdik. Bizə orada yaxşı at sürməyi öyrədirdilər. Bizim hər birimizin atının adı var idi. Mənim atımın adı “Limon” idi. Bir dəfə Fatmaidə öz atımla deyil, Ənvərin atı ilə gəzməyə çıxdım. Təpəyə qalxdıqdan sonra aşağı düşəndə sən demə aşağıda xəndək var imiş, mənim də xəbərim yox. Atlar da çox hissiyyatlı heyvanlardır. Xəndəyi görəndə özünü saxladı. Yıxılmamaq üçün mən də tutdum atın boynundan fırlandım, ancaq tarazlığımı saxlaya bilməyərək yıxıldım xəndəyin içinə. Həmin bu məqamda o zaman kinostudiyanın direktoru olan Adil İsgəndərov yıxıldığımı görəndə dedi ki, qadam, o sənin atındı? Dedim yox, Ənvərin atıdır. Sənin atın hardadır? Dedim ağaca bağlamışam. Dedi ki, sən bilmirsən ki, özgə atına minən tez düşər? Ölərsən film yarımçıq qalar.

Bunların hamısı təkcə mənim başıma gəlməyib. Yeddimizin də çəkiliş məqamında belə xatirələri var.

-Adil İsgəndərovun timsalında, sözün əsl mənasında məşhur sənətkarlarla çiyin-çiyinə çalışmısınız. Bugünkü kino və teatr sizi qane edirmi?

- Hərdən gileylər eşidirik ki, hanı o əvvəlki filmlər? Bu bizim yaralı yerimizdir. Gileylərin yaranma səbəbi odur ki, indi o rejissorların, aktyorların çoxu haqq dünyasındadır. Onların filmləri, televiziyada oynadıqları tamaşalar çəkilib qızıl fondda qalıb. Onları mən canlı görmüşəm. Gənclər onların çoxunu bəlkə tanıyır, bəlkə tanımır. Yaxşı olardı ki, gənclər onları tanısın, onların yaradıcılıqları ilə yaxından tanış olsun. Biz onlardan çox şey öyrənmişik. Bu sənət aləmində qoca, cavan, yaş həddi məni maraqlandırmır. İstedadlı və istedadsız aktyor var. Deyirlər istedadlılara kömək etmək lazımdır, istedadsızlar özləri yol tapa bilirlər. Biz çalışırıq ki, əlimizdən gələn qədər kömək edək. Xalqımız istedadlı xalqdır. Biz istərdik ki, siz gənclər daha da yaxşı filmlər izləyəsiniz. Deyirlər su gələn arxa bir də gələr. İstedadlı gənclərimiz var. Məsələn, “Buta” filmi Avstraliyada birinci yer qazanıb.

- Rafiq müəllim, filmlərdə bəzən aktyorları gərgin, təhlükəli epizodlarda dublyorlar əvəz edirlər. Bilmək istərdik ki, sizi hər hansı bir filmdə dublyor və ya kaskadyorlar əvəz edibmi?

- “Yeddi oğul istərəm” filmində bir çox döyüş səhnələrində kaskadyorlar çəkilib. Çünki orada elə səhnələr var ki, onları oynamağa aktyorlara icazə vermirdilər. Adil İsgəndərovun sözü olmasın, “ölərsən kino yarımçıq qalar”. Ona görə də çətin məqamlar olan yerlərdə kaskadyorlar paltarlarımızı geyinib çəkilirdilər. Bu oyunları Tofiq Tağızadə elə gözəl montaj edib ki, tamaşaçılar bunu heç vaxt ayıra bilməmişdilər. Amma çox filmlərdə olub ki, özüm çəkilmişəm. Məsələn, “Arxadan vurulan zərbə” filmində arxamca bıçaq atılan səhnədə demək olar ki, mən ölümdən qurtardım. Bıçaq atanı sirkdən dəvət etmişdilər. Məşqlər prosesində bıçağı 10 dəfəyə yaxın atdı, biri də yerə düşmədi. İki dubl çəkdik, üçüncüsündə rejissor mənə “əyil” komandasını gec dedi. Bu zaman bıçaq mənim başımın üstündən keçdi. Operatorların, rəssamların vahiməsi mənim həyəcanımı daha da artırdı. Hamısı gəlib başıma baxdı. Bu hadisələr indi xatirə kimi xatırlanır. Amma hər dəfə o filmə baxanda bizə və ya haqq dünyasında olanlara rəhmət diləyirlər. Çünki bu aktyorlar Azərbaycan kinosuna qızıl hərflərlə yazılıb.

- Siz kinoda və ya teatrda ekspromt improvizasiyalardan istifadə etmisinizmi?

-Olub. Əsasən də gərginlik keçirəndə. Ulu öndər Heydər Əliyev tamaşalarımıza baxmağa gələndə inanın ki, səhərdən teatrda olurduq özümüzü kökləyirdik. Onun hər gəlişi aktyorlarda böyük bir məhəbbət, sevinc hissi yaşadırdı. Bir dəfə Dədə Qorqud rolunu ifa edirdim. Bir məqamda söz yadımdan çıxdı. Elə bir sözdür ki, o sözlə də bütün hadisə bağlıdır. İçəri girəcəyim məqamda həyəcandan söz yadıma düşdü. Çox gərgin anlar yaşadım. O zaman ulu öndər Heydər Əliyev zalda Nəbi Xəzri ilə bir sırada oturmuşdu. Tamaşa qurtarandan sonra bizi çox təriflədi. Bu tamaşa Dədə Qorqudun 1300 illik yubileyinə həsr olunmuşdu. Bütün türk dünyasından tamaşanı izləməyə gəlmişdilər. O zaman Ulu Öndər Nəbi Xəzriyə sual verdi ki, Nəbi, sənin ad günün nə vaxtdır? Dedi: bu gün. Qucaqlaşdılar. Ulu Öndər hər bir sənətçiyə qarşı çox diqqətli idi. Ümumiyyətlə, Ulu Öndər mənim ifamda olan dörd tamaşamıza baxmağa gəlib. Bilirsiniz, bu bizim ömür tariximizə qızıl hərflərlə yazılıb.

-Bəzən elə olur ki, bir çox kinolarımız epizodik rollarla da yaddaşlarda qalır. Sizin də belə rollarınız olubmu?

- Bilirisiniz, epizodik rolları həm teatrda, həm də kinoda oynamışam. Epizodik rolu ifa etmək çox çətindir. Deyirlər rolun böyüyü, kiçiyi olmur. Aktyorun böyüyü, kiçiyi olur. Mən hər hansı bir rolu canlandıranda rolun ağırlığına baxmıram. Onun məzmununa baxıram. Düşünürəm ki, mən tamaşaçının qarşısına çıxanda sözümü deyə biləcəyəm? Tamaşadan sonra tamaşaçı hansı təəssüratla gedəcək, mənim üçün o maraqlıdır.

- Nə vaxtsa demisiniz, səhnə səadətimdir... Doğrudanmı bu belədir?

- Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliyinin üzvü, teatrşünas Rafiq Rəhimli yubileyimlə bağlı “Səhnə səadətimdir” adlı kitab yazıb. Çox xoşbəxtəm ki, həm teatrda yubileyim keçirildi, həm də Azərbaycan Televiziyasında haqqımda film çəkildi. Yubileyimlə bağlı mənə, eyni zamanda, ev də bağışladılar. Ulu öndər Heydər Əliyev onun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyev diqqət və qayğılarını mədəniyyət və incəsənət işçilərindən heç vaxt əsirgəməyiblər. Səhnə mənim doğrudan da səadətimdir. Dövlətimizin başçısı İlham Əliyev ilk dəfə Prezident seçiləndə mən təbrik teleqramı vurmuşdum. Cənab Prezident də teleqramımı cavablandırmışdı. Prezidentin cavablandırdığı teleqramı hələ də saxlayıram. Övladlarıma, nəvələrimə də deyirəm ki, məndən sonra onu saxlasınlar. Bütün bunlar Rafiq Rəhimlinin yazdığı həmin kitabda qeyd olunub. Deyirlər təsir əks təsirə bərabərdir. Bizi də yaşadan tamaşaçıların alqışları və diqqətidir.

Şəmsiyyə Əliqızı.

İki sahil.- 2017.- 15 iyul.- S.21.