İnsanın yaşaması üçün ona stimul verən o qədər gözəl dəyərlər var ki...

Müsahibimiz Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyinin Qədim musiqi alətləri ansamblının solisti, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin müəllimi, Əməkdar Artist Nuriyyə Hüseynovadır

- Qarşıdan xalqımızın ən gözəl bayramlarından biri olan Novruz gəlir. Novruz gecə ilə gündüzün tarazlaşdığı günə təsadüf etməklə, baharın başlanğıcı, bahar bayramı sayılır. Sizin ailə bu bayrama necə hazırlaşır?

-Bəli, yurdumuza bahar gəlir. Biz baharın gəlişini qeyd edirik. Şərq aləmində, türk dünyasında bir çox ölkələr bu bayramı qeyd etsə də, ancaq bu şöləni ən mükəmməl şəkildə keçirən bizik, bizim məmləkətin insanlarıdır. Bu münasibətlə mən hər insanın qəlbinə əbədi bahar arzulayıram.

Bizim ailəmizdə də ənənələrə, adətlərimizə sadiq qalaraq bu möhtəşəm bayramımızı qeyd edəcəyik. Bizim zona, Naxçıvan yeddiləvini son dərəcə yüksək səviyyədə keçirir. Bu bayramı səbirsizliklə gözləyib, böyük sevinclə qeyd edirik. Bu il də ənənəni pozmayacayıq. Bayram axşamı dadlı təamlar bişirəcəyəm, yumurta bəzəyəcəyəm. Çünki qapı pusub, qurşaq atanlara mütləq nemətlərimizdən pay qoymalıyıq. Gözəl ənənələrdir. İnsanın yaşaması üçün ona stimul verən o qədər gözəl amillər, dəyərlər var ki, onların da elə ən gözəli, ən yaddaqalanı Novruz bayramıdır.

- Tolstoyun fikridir, deyir, musiqi hisslərin stenoqrafiyasıdır. Bəs, Nuriyyə xanım üçün musiqi nədir?

-Musiqi mənim hisslərimin qabarıq şəkildə görünməsidir. Əgər ifaçı, musiqiçi yaratdığı musiqiyə ürəyini, sevgisini qoyursa demək o, əsl sənətkardır. İnsan öz-özlüyündə fikirləşir ki, bu qədər böyük sənətin sahibi yəqin ki, bir o qədər də böyük ürəyin sahibidir. Lakin bəzən də görürsən gözəl sənəti var. Amma danışanda bəlli olur ki, daxili dünyası, şəxsiyyəti, mənəviyyatı ilə heç o sənətin uyğunluğu yoxdur. Yəni belə halda harmoniya itir. Ruhuma, könlümə yaxın olan musiqilərə daha çox üstünlük verirəm. Əgər o musiqidə özümü tapa bilmirəmsə, o musiqini də ifa edə bilmirəm. Ona görə hansısa bir əsəri ifa etməzdən əvvəl seçim edirəm və seçimlərimdə də heç zaman yanılmıram. Çünki bütün ruhumu, duyğularımı o musiqiyə hopdura bilirəm. Əgər bir sənətkar, musiqiçi o musiqidə özünü tapa bilmirsə, öncə musiqini özü sevmirsə, təsirlənmirsə, tamaşaçıya da onu heç vaxt ötürə bilməz. Musiqi həm də ruhun qidasıdır. Hər bir insan düşündüyü qədər, “çəkisinə uyğun”, ruhunun, beyninin qaldıra biləcəyi tərzdə musiqiləri dinləməlidir. Hamı hər musiqini dinləyib, ondan zövq ala bilməz.

- İrs folklor ansamblının bədii rəhbərisiniz və bu yaxınlarda Beynəlxalq Muğam Mərkəzində ansamblın möhtəşəm konserti baş tutdu. İstərdik konsertlə bağlı fikirlərinizi öyrənək...

-Konsertimiz çox uğurla keçdi. Biz bu konsertə iki aydan artıq müddət idi ki, hazırlaşırdıq. Konsert Novruz çərşənbələrinin birinə təsadüf etdi. İstədik ki, millətimizə bizim də faydamız olsun. Konsert yüksək səviyyədə keçdi. İnsanların milli mənəvi dəyərlərimizə nə qədər hörmətlə yanaşdıqlarının şahidi olduq. Konsertdə çox dəyərli insanların, məsələn, Məhəmməd Hüseyn Şəhriyarın “Heydərbabaya salam” poemasından Novruzu əhatə edən hissə, Yunus Əmrənin, Əliağa Vahidin qəzəlləri səsləndi. Məncə, düşünən, təfəkkürlü insanlar bu konsertdən çox şey əldə etdilər.

- İlk uğurunuza nə zaman imza atıbsınız və ilk səhnə ilə “qarşılaşmağınızı” necə xatırlayırsınız?

-Orta məktəbdə oxuyarkən Naxçıvan şəhərində keçirilən müsabiqədə birinci yer tutdum. O vaxtdan sonra həmişə məni dövlət əhəmiyyətli bütün tədbirlərə dəvət edirdilər. 1980-ci ildə artıq 5-ci sinifdə oxuyurdum. Dedilər ki, Bakıda gənc ifaçıların mahnı-muğam müsabiqəsi başlayıb. Həmin müsabiqə də ümummilli lider Heydər Əliyevin qərarı ilə baş tuturdu. Bu da təbii ki, Ulu Öndərin gənclərə olan qayğsının bir nümunəsi idi. Müsabiqəyə bütün rayonlardan gənc ifaçılar seçildi və mən də Naxçıvan şəhərindən sözügedən yarışmaya qatıldım. Münsiflər heyətində maestro Niyazi, Şövkət Ələkbərova, İslam Rzayev, Vasif Adıgözəlov kimi görkəmli simalar əyləşmişdilər. Müsabiqə iştirakçılarının çıxışından sonra münsiflər ifaları iki hissəyə böldülər. Birinci hissəyə filormoniyadakı konsertdə çıxış etmək üçün ifaçılar seçildi. İkinci hissəyə daxil olan gənclər isə indiki Heydər Əliyev Sarayında çıxış edəcəkdilər. Mən saraydakı konsertə vəsiqə aldım. Bizi İslam Rzayevin ansamblı müşayiət edəcəkdi. Çox həyəcanlı idim. Çünki hələ beşinci sinifdə oxuyurdum və o yaşda Heydər Əliyev kimi dahi şəxsiyyətin, liderin qarşısında ifa etməli idim. Onu da qeyd edim ki, konsert birbaşa Azərbaycan televiziyası ilə yayımlanacaqdı. Və o gün gəldi. Mən səhnəyə çıxdım və uğurla çıxış etdim. Ulu öndər Heydər Əliyev ifamdan sonra alnımdan öpdü. Mən isə Ulu Öndərə ən gözəl gül dəstələrindən birini bağışladım. O konsert mənim yaddaşımda çox böyük iz buraxdı.

- İfaçılıq xüsusiyyətinizdə nəyi isə dəyişibmi?

-Əgər insan yaxşı mənada dəyişmirsə, demək, onda hansısa problem var. Elmin, texnikanın inkişafı fonunda təbii ki, insanın olduğu kimi qalması mümkünsüz bir şeydir. Bakıya gələndən sonra çox dəyişmişəm. Dəyişməyən saç modelimdir. Vətənimə, millətimə sevgim, dəyərlərimə hörmətim, əxlaqım heç dəyişmədi. Təfəkkürüm, zövqüm, ifa tərzim isə dəyişdi. Əgər o zamanlar bir kökdə, ancaq muğam və xalq mahnıları oxuyurdumsa, indi mənim repertuarım çox zəngindir. İndi estrada, lirika, müasir musiqi, bəstəkar mahnıları və böyük simfonik əsərlər də ifa edirəm. Türk xalqlarının musiqisinə olan münasibətim, sevgim isə daha da artıb.

- Bəs, elə bir xüsusiyyətiniz varmı ki, onu dəyişmək istəyərdiniz?

-Pislik edə bilmirəm. Balıq bürcüyəm, tez küsürəm. Ümumiyyətlə, bu bürcdən olan insanlar çox həssas olurlar. Bu həssaslıq həmişə mənə həyatımda mane olub, çətinliklər yaradıb. Fikirləşirəm ki, niyə heç kəsin görə bilmədiyini mən tez görürəm? Bu, yaxşı xüsusiyyət deyil. Belə xasiyyət insana zərər verir. Amma insanlardan küsmək, kin saxlamaq mənə yad hissdir. Uman yerdən küsərlər, deyirlər. Küsürəm, tez də barışıram. Balıq bürcü olsam da, xoruz ilində doğulmuşam. Birdən özümdən “çıxsam” da sonra onu özümə dərd edirəm. Birinin qəlbinə dəymək, onu incitmək insana xas olan xüsusiyyət deyil.

- Pedaqoji fəaliyyətlə məşğulsunuz. Gənc musiqiçilər, ifaçılarla çalışırşınız. Bilmək istərdik, XX əsr gəncləri ilə XXI əsr gəncliyi arasında çoxmu fərq var?

-XXI əsrin üç yaşındakı uşağı belə internetdən öz sevdiyi oyunları, cizgi filmlərinin endirib, baxa bilir. XX əsrin insanı isə daha çox əziyyət çəkirdi. Daha çox kitab oxuyurdu. XXI əsrin gəncliyində kitaba meyl, məhəbbət yoxdur. Kimə nə lazımdırsa, internetdən tapır, oxuyur, yararlanır. Təbii ki, bu bizim istəyimiz deyil. Bu dövrün, zamanın tələbidir. Bugünkü gəncliyin üzərində çox böyük yük var.

Mən ötən ay Xocalı soyqırımı ilə əlaqədar qardaş Türkiyə Cümhuriyyətinin bir neçə şəhərində tədbirlərdə, elmi konfranslarda iştirak etdim. Bədii hissədə Xocalıya həsr edilmiş əsər ifa etdim. Orada çoxsaylı azərbaycanlı tələbələr vardı. Onlarla söhbət əsnasında söylədilər ki, onların hər biri gün ərzində təhsil almaqla yanaşı, eyni zamanda da müxtəlif kafelərdə, restoranlarda işləyirlər. Oradan əldə etdikləri qazancla isə bəzi qayğılarını həll edirlər. Bu, təkcə Türkiyədə yox, bütün dünyada belədir. Bir neçə il bundan əvvəl Amerika səfərim zamanı bir gənc xanımla tanış oldum. Cavan qız həm universitetdə oxuyurdu, həm də istirahət günləri taksi sürücüsü kimi işləyirdi. O söyləyirdi ki, iki gün ərzində elə yüksək gəlir əldə edir ki, heç valideynlərindən pul almağa ehtiyac qalmır. Bugünkü gəncliyimizin nəyi xoşuma gəlir? Çox ağıllı uşaqlarımız var. Xaricdə təhsil alan tələbələrimizlə ünsiyyət zamanı onların nə qədər həvəslə çalışdıqlarını, oxuyub öyrəndiklərini görəndə çox sevinirəm.

- Tofiq Quliyev, Emin Sabitoğlu, Cahangir Cahangirov, Şəfiqə Axundova bəstələri indiyə qədər də sevilərək dinlənilir, insanı düşündürür. Amma indi yazılan mahnılar ani xoşa gəlir, uzağı bir həftə dinlənilir və unudulur. Səbəb nədir?

-Səbəbi çoxdur. Biri biznes, digəri gündəmdə qalmaq üçün çalışır. Amma sadaladığınız bəstəkarlar böyük şairlərlə işləyiblər, dahi insanların sözlərinə mahnı bəstələyiblər. Sözün gözəlliyi onları “tutubsa”, o zaman mahnı bəstələyiblər. Bu yaxınlarda bir bəstəkar mənə zəng vurdu ki, Nuriyyə xanım, bir musiqi bəstələmişəm, amma sözləri yoxdur. Gəlin, ona söz yazaq, ifa edin. Mən, o bəstəkara bir söz demədim, lakin düşündüm ki, bir anlıq insanın beyninə melodiya “gələ” bilər. Amma sözün mahiyyətinə varmadan mahnı yazmaq mümkün deyil. Qəhrəmanlıqdan yazırsansa orada mütləq qəhrəmanlıq tempini, şaqraqlıq səslənməni “göstərməlisən”! Yox, əgər sevgidən yazırsansa, lirik əsər yazacaqsan. Ayrılıqdırsa, burada ritmik notlar ola bilməz. Yuxarıda adlarını sadaladığınız hər bəstəkar belə incəliklərə həssaslıqla yanaşırdılar.

Bir məqama da toxunum... Elə musiqiçilərimiz, ifaçılarımız da var ki, heç təhsil almayıblar. Məsələn, Ələkbər Tağıyev. Onun mahnıları dillər əzbəridir. Bizim gözəl muğam ustadımız Əlibaba müəllimin dörd yüzə yaxın mahnısı var. Hamısı da muğamlara, xalq musiqisinə əsaslanıb. Hər biri bir əsərdir.

- Son zamanlar ən çox dinlədiyiniz musiqi hansıdır?

-Mən gözəl əsərlərin çoxusunu dinləyirəm. Özümə çox qulaq asmıram. Ancaq ifa etdiyim bir əsərin, video lentin efir variantını izləyirəm. O zaman oturub ifama qulaq asıram, özümə tənqidi yanaşıram. Ümumiyyətlə, mənim dünya musiqisinə çox bağlılığım var. Nə qədər ki, milli musiqimizi, muğamı sevirəm bir o qədər də klassik musiqilərə sevgim var. Çünki musiqinin dili yoxdur. Musiqi sərhəd tanımır. Yaxşı musiqi hər yerdə sevilir. İtaliya vokal sənətini, Avropa musiqisini çox sevirəm. Türk dünyasının musiqilərini dinləyirəm. Azərbaycan klassiklərindən çox şey öyrənmişəm və öyrənirəm, həmişə də dinləmək ehtiyacı duyuram. İncəsənət bəşəriyyətin gözəlliyidir, onun ən gözəl naxışıdır.

- Bilirik ki, gözəl ailəniz var və artıq nənəsiniz. Ailə kiçik dövlətdir, deyirlər. Yaşadığınız bu illərə nəzər salanda necə düşünürsüz bu kiçik dövləti neçə idarə etmisiniz?

-Ailə kiçik müəssisə də olsa, onu idarə etmək çox çətindir. Övladlarım da hərdən mənə deyirlər ki, ana, biz çox pozitiv ailəyik. Hətta ailədə problem də yaşasaq, bunu küçədə, yolda, qohum-əqraba içində biruzə verməmişik. Hamı bizə həsəd aparıb. Həyat yoldaşım, mən, oğlum və qızım həmişə çalışmışıq ki, ailəmizdə yaşanan qayğılar, problemlər kənara çıxmasın. Hər yaşadığımız günə şükür etmişik. Mən ailəmə çox bağlı insanam. Övladların vətənpərvər, tərbiyəli, əxlaqlı böyüməsi ilə bilavasitə ana məşğul olmalıdır. Yoldaşım da çox qayğıkeş, namuslu, dürüst, vətənsevər insandır və o mənə ailənin bütövlüyünün qorunmasında çox kömək edib. Övladlarımın tərbiyəsinə çox önəm vermişəm. Şükürlər olsun övladlarımdan çox raziyam. Qızım Azərbaycan Milli Konservatoriyasını bitirdi, bəstəkardır. Onun gözəl musiqiləri var. Həm də nəzəriyyəçidir, pionoçudur. Oğlum isə ortopedik cərrahdır. Hərbi həkimdir. Hər iki övladım vətənpərvərdir.

Günel Eyyubova.

İki sahil.- 2017.- 18 mart.- S.22.