MƏN HEYDƏR ƏLİYEV

MƏKTƏBİNDƏ NECƏ DƏRS ALDIM

Jurnalist Aslan Aslanov 45 ildən çox Azərbaycanın müxtəlif mətbuat orqanlarında çalışıb. Ömrünün 30 ili Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC) ilə bağlı olub. Əvvəlcə agentlikdə müxbir, baş redaktor, 1997-2002-ci illərdə baş direktorun birinci müavini, 2002-2022-ci illərdə baş direktor, İdarə Heyətinin sədri işləyib. Ulu öndər Heydər Əliyevin 1993-çü il iyunun 9-da xalqın təkidli tələbi ilə Bakıya gələrək iyunun 11-də AMEA-nın Rəyasət Heyətinin binasında xarici ölkələrin səfirləri ilə ilk görüşündən başlayaraq, 2003-cü ilədək keçirdiyi görüşlərin, qəbulların, iclasların və digər tədbirlərin, eləcə də xarici ölkələrə səfərlərinin tam əksəriyyətində AZƏRTAC-ın əməkdaşı kimi iştirak edib. 1995-ci ildən Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür.

Hazırda təqaüddə olan Aslan Aslanovun Ulu Öndərin 100 illiyi münasibətilə yazdıgı “Mən Heydər Əliyev məktəbində necə dərs aldım” sərlövhəli xatirələrini oxuculara təqdim edirik.

- Heydər Əliyev indi Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyinə gedir. Mətbuat nümayəndələrindən kim istəyirsə, gedə bilər.

Tanış səs idi. İstər-istəməz dönüb baxdım, o da baxdığımı görüb bığaltı gülümsədi:

- Aslan, siz dövlət agentliyinin nümayəndəsi kimi yəqin orada olmalısınız.

- Haqlısınız, Aqşin müəllim, mən də gedirəm.

Milli Məclisin mətbuat katibi Aqşin Babayevlə biz uzun illər bundan qabaq tanış idik. O, Azərbaycan Televiziyasında məsul vəzifələrdə işləmişdi, bir sıra maraqlı əsərləri ilə tanınırdı.

İsmailiyyədən Yazıçılar Birliyinədək yol elə də uzaq deyil. Amma Aqşin müəllim əvvəlcədən tədbir görmüşdü. Biz onun köhnə “QAZ-24”-nə oturduq.

- Sür bala, biz tez çatmalıyıq. Türkiyə səfirliyi Yazıçılar Birliyi ilə qonşuluqdadır, - deyə Aqşin Babayev sürücünü tələsdirdi.

Gecikmədik, səfirliyin binası qarşısına başqaları ilə daban-dabana çatdıq. Hamımız Türkiyə səfiri Altan Karamanoğlunun iş otağının qarşısına toplaşdıq. Heydər Əliyev görünən kimi hamı özünü yığışdırdı. Bu dahi insanın oturuşu-duruşu da, baxışı və danışığı da sanki ilahi bir vergi idi. O, gəldi və araya dərin sükut çökdü. Hamının diqqəti ona yönəldi. Bu sükut get-gedə uzanırdı. Bəzi xəlvəti baxışlar səfirin kabinetinin kip örtülmüş qapısına yönəlmişdi. Səfir isə hələ otaqda idi. Heydər Əliyev ona yaxın dayanmış jurnalistləri söhbətə çəkdi. Bugünkü tədbirdə mənimlə birgə iştirak edən dilli-dilavər fotomüxbirimiz Oqtay Məmmədov sanki heç kimə danışmaq imkanı vermək istəmir, elə bir ucdan doğrayıb tökürdü.

- Bəs sən hansı təşkilatdansan? Hamı danışır, amma sən heç dinmirsən?

Sual mənə ünvanlanmışdı. Başımı qaldırıb Heydər Əliyevə tərəf baxanda onun nüfuzedici baxışlarını gördüm. Sanki məni ildırım vurdu, dilim tutuldu.

- AZƏRTAC-dandır, Heydər müəllim, – Oqtay dadıma çatdı.

- Demək AZƏRTAC-dansan. Görürəm, səhər tezdən bizimlə bir yerdəsən.

- Bəli, - asta səslə dilləndim.

- Nəsə yazmısan? – gülümsəyərək mehribancasına soruşdu.

Mən bloknotumu vərəqləmək istəyəndə dedi:

Ver görüm nə yazmısan.

Mən həyəcandan pörtmüş halda birinci vərəqi açıb ona tərəf uzatdım.

İnformasiyanın sərlövhəsi belə idi: “Görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyev Amerika və Böyük Britaniya səfirləri ilə görüşüb”. Heydər Əliyev yazdıqlarımı oxuyub təbəssümlə soruşdu:

- Elə bilirsən sənin rəhbərlərin bunu buraxacaq?

Bu vaxt səfir foyeyə çıxdı. Heydər Əliyevi üzrxahlıqla kabinetinə dəvət etdi.

Bəlkə də bu, bir tale qisməti idi. O gündən 30 ilə yaxın vaxt keçib. Mən bu barədə çox fikirləşmişəm. Qənaətim belədir ki, bu tarixi şəxsiyyət Tanrı payı idi, insanlara münasibətdə heç vaxt yanılmırdı. O gündən başlayaraq, 2003-cü ilədək Heydər Əliyevin respublikada keçirdiyi bütün tədbirlərinin – görüşlərin, qəbulların, xarici ölkələrə səfərlərin tam əksəriyyətində AZƏRTAC-ın əməkdaşı kimi iştirak etdim və onlar barədə xəbərlərin mətbuatda işıqlandırılması üçün əlimdən gələni əsirgəmədim.

Səfirlikdən çıxıb agentliyə gələndə yadıma düşdü ki, bu gün nə çay içmişəm, nə də nahar etmişəm. Amma qəlbən çox rahat idim. Zarafat deyil, dahi bir insanla lap yaxından təmasda olmuşam. Sonralar söz düşəndə Oqtay yarızarafat, yarıciddi deyirdi: “Bura bax, Heydər Əliyevlə səni mən tanış etməmişəm?”.

Düz sözə nə deyəsən? Mənim sonrakı 30 illik həyatım məhz həmin gündən başladı. Nəinki mənim, elə Azərbaycanın da gələcək taleyi həmin günlərdə həll olunurdu.

93-cü ilin iyun günlərində Azərbaycan dərin böhran içərisində boğulurdu. Sabah nə olacaq? Bu ağır, acınacaqlı vəziyyət nə qədər çəkəcək? Ümidlərin qırıldığı, öləzidiyi bir vaxtda Heydər Əliyev axır ki, xalqın təkidli çağırışlarına cavab verərək Bakıya gəldi. Eşidib bilənlərin qəlbində ümid qığılcımları yaranmağa başladı. Elə bizim agentlikdə də bir-iki nəfərdən başqa hamı çox nigaran idi.

Qapıya çatanda qarovulçunun canfəşanlıq göstərməsindən hiss etdim ki, məni səbrsizliklə gözləyirlər.

- Aslan, yuxarı qalxma, hamı qəbul otağına yığışıb, səni gözləyirlər. Oqtay da bir az bundan qabaq gəldi, oradadır.

Mən baş direktorun kabinetinə girənə qədər Oqtay, əslində hər şeyi danışmışdı. Agentliyin rəhbər heyətinin hamısı orada idi. Bütün ölkədə olduğu kimi, bizim kollektivdə də əksəriyyət bu fikirdə idi ki, gənc, müstəqil respublikanı uçuruma yuvarlanmaqdan yalnız Heydər Əliyev xilas edə bilər.

Akademiyanın Rəyasət Heyətindəki görüşdən bir xeyli danışdıq, söhbət qızışanda həmişəki kimi Şamil müəllim yekun vurdu:

-Ay yoldaşlar, işlər tökülüb qalıb, bayaqdan bir xəbər də buraxılmayıb, axşam düşüb, belə olmaz axı.

Baş direktor öz müavininin sözünə dəstək verdi:

- Hamı iş başına.

Mən otaqdan çıxanda bir daha soruşdum:

- Bugünkü materialları buraxılışa verim?

- Yox, bir az bundan əvvəl yenə soruşmuşam. Dedilər ki, AZƏRTAC heç nə verməsin.

Yazdığım xəbərlər buraxılmadı. Amma Heydər Əliyevin 1993-cü il iyunun 11də Bakıda keçirdiyi ilk görüşdən çəkilmiş fotoşəkilləri mən bu gün də əziz xatirə kimi saxlayıram.

Heydər Əliyevin Bakıya qayıtması, bir sıra görüşlər keçirməsi ilə bir qədər rahatlıq tapan xalqın gözü həmin günlər Gəncəyə dikilmişdi. İyunun 4-də hərbi müxalifətlə hökumət qüvvələri arasında atışma faciə ilə nəticələnmişdi. Ölkə vətəndaş müharibəsinin bir addımlığında idi. Heydər Əliyevi də düşündürən əsas məsələ bu idi: genişlənmək təhlükəsi olan vətəndaş müharibəsini necə dayandırmalı? İyunun 13-də o, Gəncəyə getdi, Surət Hüseynovla, ağsaqqallarla, ziyalılarla görüşdü, hadisənin baş verdiyi hərbi hissədə oldu. Yaranmış böhranlı vəziyyət çox ağır idi. Heydər Əliyev bir daha əmin oldu ki, xalqı gözlənilən fəlakətdən xilas etmək üçün yeganə yol nə qədər səriştəsiz, ağılsız olsalar da bu iqtidarla birgə işləməkdir, yəni başqa çarə yoxdur. O, mövcud iqtidarla işləməyə razılıq verdi, düşünülmüş, müdrik addımlar atmağa başladı.

İyunun 14-də Şamil müəllim məni yanına çağırdı. Bizim iş otaqlarımız yan-yana idi. Əvvəlki kimi qaş-qabaqlı deyildi, nə qədər çox işləsə də, üz-gözündə bir rahatlıq vardı. Mənə növbəti tapşırıq verdi:

- Sabah Ali Sovetin fövqəladə sessiyası olacaq. Baş direktor da, mən də belə qərara gəldik ki, sən gedəsən.

İyunun 15-də Heydər Əliyev Ali Sovetin sədri seçildi. Bununla da Azərbaycan xalqının tarixində yeni bir mərhələnin əsası qoyuldu. Həmin gün Azərbaycan tarixinə Qurtuluş Günü kimi daxil oldu.

Heydər Əliyev Milli Məclisin tribunasında əzəmətlə dayanmışdı. Mənim əyləşdiyim sıradan onun taleyüklü çıxışının bu böyük salonda necə ecazkar bir ahəng yaratdığı aydın görünürdü.

Göstərilən etimada görə minnətdarlığını bildirən Ulu Öndər qətiyyətlə deyirdi: “Ali Sovetin sədri kimi Azərbaycan xalqının tarixi nailiyyəti olan Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini qorumağı, möhkəmləndirməyi, inkişaf etdirməyi özüm üçün ən əsas vəzifələrdən biri hesab edirəm”.

Ağzınadək dolu olan salonda hamının gözü onda idi, hamı bu dahinin hər bir kəlməsinə diqqət kəsilmişdi. Bütün ölkənin, eləcə də bu salonda əyləşənlərin gələcək taleyi bu çıxışda deyilənlərdən çox asılı olacaqdı. Uzun illərin ağır, gərgin günləri insanları əzib elə hala salmışdı ki, qorxu, təlaş, sabahkı günə inamsızlıq hissi onları rahat buraxmırdı.

Tribunada həm inamlı, həm də çox açıq danışan natiq insanları aydın yola, azadlıq və müstəqilliyi qorumaq uğrunda mübarizəyə səsləyərək deyirdi: “Azərbaycan Respublikası bundan sonra onun başına nə gələcəksə gəlsin, müstəqilliyini itirməyəcək, yenidən heç bir dövlətin tərkibinə daxil olmayacaq, heç bir başqa dövlətin əsarəti altına düşməyəcək. Mən heç bir kreslo tutmaq istəmirəm, heç bir vəzifə tutmaq istəmirəm. 1991-ci ilin fevral ayında bu salonda bu tribunadan çıxış edərkən demişdim: Azərbaycana xalqımla bir yerdə olmaq və xalqımın bu ağır günündə ona kömək etmək üçün respublikaya qayıtmışam. Onda məni qəbul etmədilər. Ondan sonra da dəfələrlə demişəm. Mən heç bir vəzifə tutmaq iddiasında deyiləm. Bu gün də deyirəm. Bu dəqiqə buradan çıxıb gedə bilərəm. Ancaq bəzi adamların heç bir iş görmədən zalda oturub bu ağır vəziyyətdə məsələni mürəkkəbləşdirməsi məni hiddətləndirir. Mən heç kəsə heç bir qarantiya vermirəm, mən özümü peyğəmbər hesab etmirəm”.

O, Bakıya gəlişinin səbəbini belə izah etdi: “Mən buraya heç də partiyanın lideri kimi gəlməmişəm. Mən buraya tamam könülsüz, tez-tələsik yox, adamların təzyiqindən çox, yaranmış vəziyyətə görə gəldim, çünki xalqın taleyi həll olunurdu”.

Heydər Əliyev Ali Sovetin sədri kimi fəaliyyətə başladığı ilk gündən bu bina ölkəni idarə edən bütün icra və yerli orqanların işini nizamlayan qaynar bir mərkəzə, qərargaha çevrildi. Bütün gün boyu qəbullar, görüşlər, müxtəlif tədbirlər bir-birini əvəz edirdi. Sədrin kabinetinin işıqları gecə yarısınadək sönmürdü. Milli Məclisin iclasları, müşavirələr, mətbuat konfransları televiziya ilə birbaşa yayımlanır, respublikadakı vəziyyət xalqa olduğu kimi çatdırılırdı. Eyni zamanda əhalini düşündürən, narahat edən məsələlər öyrənilir, araşdırılır, onların həlli diqqətdən kənarda qalmırdı. İctimai-siyasi həyatdakı gərginliyin azaldılması üçün atılan addımlar, görülən təsirli tədbirlər insanların qəlbində ümid işığı oyadırdı.

- Bəli, bu gündən daha gərgin iş başlayır. Biz gücləndirilmiş iş rejimi, ikinci, hətta üçüncü iş növbələri haqqında düşünməli və buna hazır olmalıyıq, –baş direktor bu axşamkı çaparaq iclası bu sözlərlə yekunlaşdırdı.

Qarşıdakı günlərdə Heydər Əliyevin keçirəcəyi tədbirlərin artması ehtimalı nəzərə alınaraq, onların işıqlandırılmasına mənimlə yanaşı, əlavə əməkdaşların cəlb olunması, xəbərlərin operativliyinə xüsusi diqqət yetirilməsi vacib hesab olundu. Bu, o vaxtlar idi ki, mən, həmkarlarım Elman Qədirli və Cavid Xaspoladov “Kommunist” qəzetindən AZƏRTAC-a yenicə gəlmişdik. Üçümüz də həmin qəzetin baş redaktoru Tofiq Rüstəmovun tələbələri olmuşduq. Amma nədənsə AZƏRTAC-da işləməyi üstün tutduq. Hörmətli müəllimimiz buna görə bizdən çox incidi. Bu, bəlkə də adi seçim yox, taleyin qisməti idi. İnsafən, o vaxtlar ölkənin yeganə informasiya agentliyi, rəsmi xəbər qaynağı olan AZƏRTAC çox böyük nüfuz və hörmət sahibi idi, dövlət, hökumət adamları onun işini daim diqqətdə saxlayırdılar.

Bu sətirləri yazarkən xəyalım məni xeyli əvvələ - Ulu Öndərin qəbulunda mətbuat üçün hazırlanmış materiallar barədə məruzə etdiyim günlərdən birinə apardı.

Təxminən 15-20 dəqiqə çəkən belə məruzələrin birində Heydər Əliyev qəflətən məndən soruşdu:

- Sən Yefin Qriqoryeviç Qurviçi tanıyırdın?

Sual gözlənilməz olsa da, özümü itirmədim:

- Bəli, cənab Prezident. Azərbaycan Dövlət Universitetində oxuyarkən iki dəfə onun yanında olmuşdum.

Prezident bu gün mətbuata verilməsi nəzərdə tutulan materialların toplandığı qovluğu kənara qoyub “ovaxtki Azərinform sənə necə təsir bağışlamışdı?” -deyə soruşdu.

Mən harada, kimin qarşısına olduğumu bir anlıq unudaraq dedim:

- Cənab Prezident, o vaxt Azərinform sanki KQB-nin filialına bənzəyirdi.

Dərhal da düşündüm ki, deyəsən bütün əndazələri keçmişəm. Məni soyuq tər basdı. Gözlədiyimin əksinə olaraq, Heydər Əliyev qəhqəhə çəkib ürəkdən güldü; bu gülüş məni elə bil yuxudan oyatdı, düşdüyüm ağır vəziyyətdən dartıb çıxardı.

- Bilirsən, Qurviç düz qırx il Azərinformun direktoru olub. Çox qəribədir, ali təhsili olmasa da, çox dərrakəli insan idi. Mən o vaxt Azərbaycana rəhbərlik edəndə Mərkəzi Komitənin binasında da ona iş otağı ayırmışdıq.

Məncə, AZƏRTAC-ın dövlət və hökumət üçün nə dərəcədə mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyi barədə başqa bir dəlil, sübuta ehtiyac qalmır.

Xatirələr məni qanadına alaraq daha əvvələ - 1970-ci illərə qaytarır. Ulu Öndəri ilk dəfə məhz o vaxtlar görmüşdüm.

Təhsil aldığım ADU-nun Jurnalistika fakültəsinin beşinci kurs tələbələri üçün təyinat bölgüsü 1975-ci il iyulun axırlarında aparıldı. O illər Azərbaycan xalqının həyatında ən yadda qalan, yüksəliş illəri idi. Azərbaycan müttəfiq respublika kimi SSRİ-nin tərkibində olsa da, gələcək müstəqil ölkə üçün ilk təməl daşlarının necə uğurla atıldığı bir çoxları kimi mənim də xatirimdədir. Azərbaycanın əldə edilən uğurlu nəticələr, ittifaq respublikaları arasında hər bir sahədə önə çıxması mərkəzi qəzet və televiziyaların da böyük marağına səbəb olmuşdu. Bu isə əslində o demək idi ki, Heydər Əliyevin rəhbərlik etdiyi Azərbaycan qazandığı nailiyyətləri ilə TASS agentliyi və digər informasiya kanalları - “İzvestiya”, “Pravda”, “Literaturnaya qazeta” və sair qəzetlər vasitəsilə dünyaya çıxış əldə edə bilmişdi. SSRİ mətbuatının rəhbərləri çox sonralar özləri də etiraf edirdilər ki, Azərbaycan dalğası elə sürətlə gəlmişdi ki, heç kəs, hətta istəsə belə, onun qarşısını ala bilmirdi. Beləliklə Azərbaycan, Heydər Əliyev kəlmələri SSRİ və dünya mediasında tez-tez görünməyə, hətta uzaq ölkələrdən oxucuların diqqətini cəlb etməyə başlamışdı. Əsl həqiqət bundan ibarətdir ki, imperiya qadağalarını aşıb keçən bu dalğa Azərbaycanın dünyaya tanınmasında misilsiz rol oynayırdı...

Qayıdaq universitet məzunlarının təyinat bölgüsünə. Allah rəhmət etsin, fakültəmizin ovaxtkı dekanı, müasir jurnalistikamızın vicdanı hesab edilən Şirməmməd Hüseynov iyul ayının o qızmar günlərində yorulmaq bilmədən Mərkəzi Komitəyə, Nazirlər Sovetinə, digər əlaqədar təşkilatlara ayaq döyürdü ki, məzunların problemləri həllini tapsın və biz göndərildiyimiz yerlərdə boynubükük qalmayaq. Fikri belə idi ki, məzunların tam əksəriyyəti bölgələrə göndərilsin (respublika KİV-lərinə təyinat nadir hallarda verilirdi), yüksəliş dövrünü yaşayan rayonlara ideoloji cəhətdən kömək olsunlar.

Təyinatın elan olunduğu gün gəldi. Adlar əlifba sırası ilə oxunurdu. Hamımız həyəcan içindəyik ki, görəsən hara göndəriləcəyik.

- Adil Ağayev. Ağsu rayonunda anadan olmusan, təyinatın da orayadır.

– Aslan Aslanov. Hazırda üç rayon – Bərdə, Sabirabad və Ağcabədi rayonlarının hər biri 100 min tondan çox pambıq istehsal edir. Cəbrayıllı olsan da, belə qərar alınıb ki, sən Ağcabədiyə gedəsən. Həmin rayonda cəmi iki ali təhsilli jurnalist var. Ağcabədi böyük pambıqçılıq rayonlarından biridir, hətta İttifaq miqyasında tanınır. Çalış, orada işlərin gedişinə sən də öz köməyini göstərə biləsən.

Təyinat siyahısı uzundur, amma bir neçə nəfərin adını çəkməsəm olmaz.

Dağbəyi İsmayılov “Bakı” qəzeti redaksiyasına, Gülşən Əkbərova və Şəlalə Əlibəyli Azərbaycan Dövlət Televiziyasına, Əminə Əhmədova Yevlax rayon qəzetinə təyinat aldılar.

1975-ci il avqustun 15-də mən artıq Ağcabədidə idim. Ağcabədi çox isti olan bir yerdir. Pambıq yığımının ən qızmar dövrü idi, şəhərdə, yol-irizdə heç kim gözə dəymirdi. İnsafən, ilk iş yerimdə məni pis qarşılamadılar. İş gününün sonunda dedilər ki, gözlə, bir azdan birinci katib səni qəbul edəcək. Xəbər mənim üçün çox gözlənilməz oldu.

Təbii ki, raykomda heç kimi tanımırdım. Birinci katibin üçüncü mərtəbədəki qəbul otağında orta boylu bir kişi (sonralar bildim ki, o, ümumi şöbənin müdiridir) sənədimi yoxladı. Sonra qarşısındakı ağ şalvar, ağ gödək qollu köynək geymiş jurnalisti mehriban baxışlarla süzüb gülümsündü:

- Keç bala, keç, yoldaş İsmayılov səni gözləyir.

Çox da böyük olmayan, amma səliqə-sahmanlı kabinetdə hündür boylu, yaraşıqlı bir kişi kreslodan qalxıb mənə tərəf gəldi və çox mehribancasına görüşdü. Məlumatım var idi ki, Ağcabədinin birinci katibi respublikada təsərrüfat işini yaxşı bilən, adamların böyük hörmət bəslədikləri, özlərinə arxa-dayaq hesab etdikləri Vahid İsmayılov idi. Bir qədər söhbətdən sonra telefonunun dəstəyini qaldırıb kiməsə tapşırıq verdi:

- Bilirsiniz ki, bizim ali təhsilli jurnalistlərə ehtiyacımız var. Ona görə də bu cavan oğlana işləmək üçün lazımi şərait yaradın.

Beləliklə jurnalist həyatım Ağcabədidən başladı.

O illərdə Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi Heydər Əliyev tez-tez rayonlara gəlir, görülən işlərlə tanış olur, sadə insanlarla görüşürdü. Əmək adamları heç nədən çəkinməyərək onunla açıq söhbətlər edir, bu dahi insanı həm rəhbər, həm də dost kimi qəlbən sevirdilər.

Tale elə gətirdi ki, mən də Heydər Əliyevin əmək adamları ilə belə söhbətlərinin şahidi oldum.

/ardı var/

İki sahil.- 2023.- 8 mart.- S.4.