Teymur Rəcəbov: “Psixoloqa ehtiyacım var”
«Çox xoşbəxtəm ki, məni bütün
azarkeşlər, ölkəm, dövlətim dəstəkləyir.
Çox xoşbəxtəm ki, iddiaçıların
görüşündə iştirak etmək və yüksək
nəticələr göstərmək imkanım var»
Dünya şahmat tacına iddiaçıların
turnirində Azərbaycanı ilk dəfə təmsil etmək
hüququ qazanan Teymur Rəcəbovun Lent.az-a eksklüziv
müsahibəsini təqdim edirik
- Rusiyanın Həştərxan
şəhərində başa çatan FİDE Qran-prisində
uğurlu çıxış edərək, ölkəmizi
dünya çempionluğuna iddiaçıların turnirində
təmsil etmək hüququ qazandınız. Hansı hissləri
keçirirsiniz?
- Yalnız xoş hisslər
keçirirəm. Bu, FİDE “Qran-pri”sinin həlledici mərhələsi
idi. Prinsipcə, öz nəticəmdən çox məmnun
olduğumu deyə bilərəm. Bakıda keçiriləcək
iddiaçıların turniri üçün respublikamıza
təşkilatçı payından əlavə, daha bir yer
qazandıra bildim və ölkəmizi bu yarışda təmsil
etmək hüququ qazandım. İddiaçıların
turnirində Azərbaycanın iki
şahmatçısının iştirakı, fikrimcə, həm
özüm, həm də ölkə şahmatsevərləri
üçün böyük nailiyyətdir.
- Son yarış zamanı hər
hansı çətinlik hiss edirdiniz?
- Bu, çətin və əsəb
tələb edən turnir idi. Amma normal,
xüsusi problem olmadan keçdi. Bir
neçə çətin görüşüm olsa da, turniri
yaxşı nəticə ilə başa vura bildim.
- Həştərxan turnirində
daha iki azərbaycanlı şahmatçı – Şəhriyar
Məmmədyarovla Vüqar Həşimov da
çıxış edirdi. Onlar daha irəli
çıxmağınız üçün Sizə
hansısa formada kömək etdilər?
- Əlbəttə,
yox. Düzdür, onların hamısı ilə çox
yaxşı münasibətlərim var. Amma turnir şəxsi
xarakter daşıyırdı. Buna görə
də şəxsi yarışlarda biz bir-birimizə rəqib
oluruq. Azərbaycan yığmasında
çıxış etdikdə isə bir komandada yer
alırıq və ölkəmizə böyük uğur
qazandırmaq naminə mübarizə aparırıq. Şəxsi yarışlarda hər kəs
özünə cavabdehdir və hər kəs bir-biri ilə rəqabət
aparır.
- Sizcə, bu uğurun təməli
nə vaxt qoyulub?
- Fikrimcə, bu, Qran-pri
seriyalarından başlayıb. Hamı belə
nüfuzlu turnirlərə yaxşı hazırlaşır.
Məhz belə yarışlara ciddi yanaşmaq və
yaxşı nəticə, yaxşı oyun nümayiş etdirmək
lazımdır. Çox xoşbəxtəm
ki, həqiqətən də FİDE Qran-prisinin əvvəlki
və son mərhələlərində uğurlu
çıxış etməyə, öz mövqeyimi
qorumağa və iddiaçıların turnirinə ölkəmizdən
ikinci vəsiqəni qazanmağa nail oldum. Ümumilikdə
isə bütün bunlar şahmat növündə
görülən işlərin nəticəsi sayıram.
- Əvvəllər
elə vaxtlar olurdu ki, oyunlarınızda stabillik müşahidə
olunmurdu. Amma bu ildən tempi artırdığınız nəzərə
çarpır. Bunun sirri nədədir?
- Bunu belə izah edərdim:
Son iki ildə əsas məqsədim iddiaçıların
görüşünə düşməkdən ibarət
idi. Buna görə də qalan turnirlərə
xüsusi “stavka” etmirdim. Çalışırdım
ki, sadəcə, oyunumda tam şahmat xarakterli sınaqlar
aparım, güclənim və başqa məqamları nəzərdən
keçirim. Ona görə də hansısa turniri qələbə
ilə başa vurmağa can atmırdım. Daha
çox Qran-pridə uğurla çıxış etməyə
çalışırdım ki, iddiaçıların
görüşünə vəsiqə qazana bilim. Çünki şahmatda ən yüksək ad
çempionluqdur və bunun uğrunda mübarizə aparmaq hər
şeydən vacibdir. Elə vəzifəm
də bundan ibarət idi. Artıq bu,
baş verib. Eyni zamanda milli komandaya maksimum
güc sərf edirdim. Bu iki əsas məqsədi
yerinə yetirmək mümkün oldu. Biz
komandalararası Avropa çempionatını qazandıq.
Dünya çempionatını yaxşı başa vurmağa
nail olmasaq da, prinsipcə, layiqli çıxış etdik. Gələcəkdə də yaxşı oynamağa
çalışacağam. Amma əsas məqsədim
iddiaçıların turniri olacaq.
-
İddiaçıların turnirində çıxış
etmək dünya çempionluğuna doğru böyük
addım sayılır. Bəs dünya çempionu olmaq Sizin
üçün nə dərəcədə realdır?
- Təbii ki, bunun
üçün müəyyən işlər görülməlidir.
Həm oyun, həm də psixoloji baxımdan.
Bütün bu məsələlər üzərində
işləyəcək, çalışacağam. Çünki bu böyük məqsəddir, mənim
bütün həyatımın, respublikamızın
bütün insanlarının arzusudur - bizim də dünya
çempionumuz olsun, ölkəmiz ən yüksək
şahmat titulu əldə etsin. Bunun
üçün hər şeyi edəcəyəm. Bütün qüvvəmi qoyacağam. Çox xoşbəxtəm ki, məni bütün
azarkeşlər, ölkəm, dövlətim dəstəkləyir.
Çox xoşbəxtəm ki,
iddiaçıların görüşündə iştirak
etmək və yüksək nəticələr göstərmək
imkanım var. Bu, hamımız üçün nəhəng
nailiyyətdir. Fikrimcə, bu, ölkəmizin
bütün şahmatsevərləri üçün
böyük sevincdir. Elə özüm üçün
də...
- Siz dövlət səviyyəsində
dəstəkləndiyinizi bildirdiniz. Elə isə
dünya şahmat tacını ölkəmizə gətirməyiniz
istiqamətində hansı işlərin aparılması nəzərdə
tutulub?
- Təbii. Ölkəmizdə
şahmata göstərilən dəstək
böyükdür. Prezident İlham Əliyev
şahmatla faktiki olaraq, bilavasitə məşğul olur.
Bütün şahmatçılarımıza
çox kömək edir. Komandalararası
Avropa çempionatının qalibi olarkən,
yığmamızı qəbul edib. Azərbaycanda
şahmatın inkişafı istiqamətində dövlət
proqramı qəbul olunub. Azərbaycan Şahmat
Federasiyası da başda Elman Rüstəmov olmaqla
şahmatçıların bütün problemləri ilə məşğul
olur və s. Təbii ki, qeyd etdiyiniz məsələ ətrafında
müəyyən danışıqlarımız olacaq. Əlbəttə, iddiaçıların
görüşündən dünya çempionluğu
matçına vəsiqə, daha sonra isə şahmat
tacını qazanmağa çalışacağıq. Fikrimcə, bu istiqamətdə bütün
addımlar atılacaq. Yəqin ki,
çoxlu müzakirələr aparılacaq, necə
çalışmağı, titulu qazanmaq üçün
hansı konkret addımların atılmasının gərəkliyini
nəzərdə tutan proqram tərtib olunacaq. Məncə,
birbaşa Azərbaycan Şahmat Federasiyası və mütəxəssislərlə
bir çox komponentlər: psixologiya, məşqçi,
komanda, heyət, təlim-məşq toplantıları
zamanı konkret hansı işlərin görülməsi və
s. ciddi müzakirə olunacaq.
- Psixoloji hazırlıqdan
söz düşmüşkən, bilirik ki, Harri Kasparov Anatoli
Karpovla dünya şahmat tacı uğrunda görüş
zamanı psixoloq Tofiq Dadaşovun xidmətindən
yararlanıb. Bu təcrübədən Sizin
görüşlərinizdə də yararlanmaq gündəmdədir?
- Bəli, müzakirə
olunur. Amma bu zaman bir çox komponentlər
üzərində düşünməli olacağıq.
FİDE Qran-prisi bir neçə gün öncə başa
çatdığından, hələ bu məsələni
heç kim ciddi müzakirə etməyib. İddiaçıların görüşündə
yer və birbaşa məqsəd varsa, bu məsələ
müzakirə olunacaq və həllini tapacaq. Bəli, məncə, həm özümə, həm
də komandamıza psixoloq lazımdır və yaxın
vaxtlarda bu məsələni həll edəcəyik.
- Teymur Rəcəbovun
şəxsi məşqçiyə ehtiyacı var?
- Mənim bu məsələ
ilə bağlı öz baxışlarım mövcuddur. Müəyyən sınaqçı-tərəfdaşlar
var. Amma oyunumu gücləndirmək üçün məşqçi
ilə yox, öz üzərimdə işləyirəm.
-
İddiaçıların turnirinin Bakıda keçirilməsi
nəzərdə tutulub. Lakin Ermənistan şahmatçısı Levon Aronyan
ölkəmizə gəlmək istəmir...
- Bəli, özü
Bakıda oynamayacağı barədə rəsmi
açıqlama verib. Hər halda gəlməyə
razılıq verməyib. Çox güman
ki, iddiaçıların turnirinin ikinci hissəsində
çıxış edəcək. Yəni,
turnirin bir hissəsi Bakıda, ikinci hissəsi isə digər
ölkədə keçiriləcək. Düzü, mən
iddiaçıların turnirinin təşkilinə dair
bütün detallarla
- Bəs bu halda Siz Bakıda,
yoxsa digər şəhərdə oynayacaqsınız?
- Çox güman ki,
Bakıda oynayacağam. Amma mən və ya ikinci
şahmatçımız Aronyanla düşsək, başqa
şəhərdə çıxış edəcəyik.
Bu, püşkatmanın nəticəsindən
asılı olacaq.
- Sizcə, Levon Aronyanın
Bakıya gəlmək istəməməsi üçün
bir əsas var?
- Bu, ona aid məsələdir
və özü də qərar verməlidir. Mən
onun müsahibəsini oxumuşam. Aronyan
deyib ki, Bakıda çıxış edərkən, ətrafdan
təzyiq hiss etmək istəmir. Təzyiq
dedikdə isə daim mühafizəçilər arasında
olmasını və nəyinsə baş verəcəyindən
ehtiyatlanmasını nəzərdə tutur. Hər halda onun izahını belə başa
düşdüm. Aronyanın
açıqlamalarını şərh etmək isə mənim
işim deyil.
- Belə hallardan söz
düşmüşkən, indiyədək şahmat
oyunlarında “tualet qalmaqalı” kimi olay yaşanıb. Sizin də
buna bənzər hallarla rastlaşdığınız vaxtlar
olub?
- Xeyr, belə halla heç
vaxt rastlaşmamışam. Düzü, bu,
şahmatda nadir hadisədir və belə qalmaqallar yalnız
dünya çempionluğu uğrunda matçda baş verir.
Mən isə hələ dünya
çempionluğu uğrunda görüşdə iştirak
etmədiyim üçün belə qalmaqallarla üzləşməmişəm.
Qaldı ki, Sofiyada bolqarıstanlı Veselin
topalovla hindistanlı Vişvanatan Anand arasında şahmat
tacı uğrunda keçirilən qarşılaşmalar tam
sakit məcrada və qalmaqalsız ötüşüb.
- Yanvarda
Türkiyədə keçirilmiş dünya
çempionatında komandamızın daxilində
münaqişələrin baş verdiyinə dair
söz-söhbətlər dolaşır. Xüsusən,
Sizinlə Vüqar Həşimov arasında xoşagəlməz
halların yaşandığı bildirilir. Bu iddiaların əsası var?
- Vüqarla heç bir şəxsi
problemim yoxdur. Normal münasibətlərimiz var.
Bunu hamı deyir. Digər məsələləri
isə şərh etmək hüququm yoxdur. Belə suallarla federasiyaya və ya Vüqarın
özünə müraciət edə bilərsiniz. Mənim onunla şəxsi problemim yoxdur.
- Elə isə dünya
çempionatında nə baş verdi ki,
yığmamız Avropa çempionu kimi ümidləri
doğrultmadı?
- Dünya çempionatı
ciddi turnirdir. Orada bizim müəyyən problemlərimiz
vardı. Bərabər səviyyədə
keçən müəyyən sayda görüşlərimizdə
məğlub olduq. Məncə, biz ilk
3-lükdə yer almağa layiq idik. Lakin buna
nail ola bilmədik və 4-cü yeri tutduq. Fikrimcə,
bu da yaxşı nəticədir. İstənilən
halda, sentyabrda keçiriləcək şahmat olimpiadasına
köklənmək lazımdır. Ümumilikdə,
komandamızda hər şey normaldır, problem hiss etmirik,
işlər qaydasındadır, bizə mane ola
biləcək heç bir məqam yoxdur. Əsas
məsələ odur ki, daim yaxşı komanda ruhu olsun,
ümumi struktur, ümumi münasibətlər olsun. Hər bir turnirdə qalib gəlmək də
mümkün deyil. Biz Avropa çempionu
olduqdan təqribən bir ay sonra dünya çempionatı kimi
çətin yarış başladı. Ola bilsin, kifayət
qədər istirahət edə, dünya çempionatınadək
lazımi səviyyədə bərpa ola
bilmədik. Digər tərəfdən, Avropa
çempionu olduqdan sonra bizə tam başqa cür
yanaşmağa başladılar. Yəni,
bizdən ehtiyatlanmağa, səliqəli oynamağa
çalışdılar. Biz isə qələbə
qazanmaq üçün risk etməli olduq. Qarşıda
çoxlu komanda yarışımız var. Fikrimcə, Azərbaycan
yığması parlaq komandadır və tezliklə, tarixdə
iz buraxacaq komandaya çevriləcək. Məncə,
hər şey normal olacaq.
- Sizin üçün
kapitan Zurab Azmayparaşvili ilə işləmək necədir?
- Yaxşıdır. Mən onu çoxdan tanıyıram. Uzun müddətdir ki, yaxşı münasibətlərimiz
var. Eləcə də komandamızdakı digər uşaqlar
da onu yaxşı tanıyırlar. Şahmatla
uzun müddət peşəkar səviyyədə məşğul
olub və sonradan FİDE-də çalışmağa
başlayıb. Hamımızın ona
münasibəti yaxşıdır və hər hansı
problem yoxdur.
Elşən Məmmədov
Kaspi. -2010. – 1 iyun. –S.9.