«Universitetlərin reytinq cədvəli bizim üçün bir siqnal olmalıdır»

 

Millət vəkili Asəf Hacıyev hesab edir ki, təhsil sistemində aparılan islahatlar bir qədər sürətləndirməlidir

 

Universitetlərin beynəlxalq reytinq siyahıları açıqlanandan sonra ali təhsilimizin problemləri daha qabarıq şəkildə gündəmə gəlməyə başladı. Dünyanın 12 min universiteti arasında Azərbaycanın cəmi 4 universitetinin yer alması, bu göstəricidə hətta, Ermənistan Gürcüstandan da geri qalmağımız bu sahədəki problemlərin tezliklə həll olunmasının vacibliyini bir daha ortaya qoydu. Neçə illərdir açıqlanan reytinq siyahılarında Azərbaycan universitetlərinin qənaətbəxş yerlər tutmaması ölkədəki böyük ali təhsil ocaqlarında problemlərin olmasından xəbər verir. Bu məsələlərlə bağlı suallarımızı elm sahəsinə bağlı olan millət vəkili Asəf Hacıyevə ünvanladıq.

 

- Asəf müəllim, universitetlərimizin bu cür nəticələrini ilə əlaqələndirərdiniz?

- Mütəmadi olaraq bu cür reytinq siyahıları açıqlanır bizim universitetlərin nəticələri yaxşı olmur. Mənim fikrimcə, bizim özümüzün reytinq sistemimiz hazırlanmalıdır. Yəni ölkə daxilində hansı universitetlərin təhsilin səviyyəsinə görə qabaqcıl olduğunu müəyyənləşdirməliyik. Adətən universitetlərin reytinqləri müəyyənləşdirilərkən 6 amil əsas götürülür. Biz daxildə universitetlərimizin reytinqini müəyyənləşdirərkən isə daha çox göstəriciyə diqqət yetirməliyik. Çünki biz SSRİ-dən qopmuş bir ölkəyik. 20 ilə yaxındır müstəqil olsaq da, hələ beynəlxalq universitetlər sisteminə tam inteqrasiya ola bilməmişik. Bu, elə asan məsələ deyil. Mənim fikrimcə, biz daxili reytinq sistemimizi qura bilsək, universitetlərin beynəlxalq reytinq sistemində yerimizi yaxşılaşdıracağıq. Mənim fikrimcə, Azərbaycanın 4 universitetinin reytinq siyahısında yer almasının özü yaxşı göstəricidir. Amma narahatçılıq ondan ibarətdir ki, universitetlərimizin reytinq siyahılarında tutduğu yerlər çox aşağıdır.

- Siz dörd universitetin siyahıda yer almasını müsbət qiymətləndirirsiniz? Nəzərinizə çatdırmaq istəyirəm ki, biz bu göstəricidə həm Gürcüstandan, həm Ermənistandan geridəyik.

- Bəli, bu doğurdan da belədir. Mənim fikrimcə, universitetlərin reytinq cədvəli bizim üçün bir siqnal olmalıdır. Biz təhsilimizin səviyyəsi ilə bağlı ciddi düşünməliyik. Bəlkə bu nəticələrə əsaslanıb bu gün təhsil sistemində aparılan islahatları bir qədər sürətləndirməliyik.

- Bəs ali təhsildə keyfiyyətin artırılması üçün hansı addımlar atılmalıdır?

- Bu, çox mürəkkəb bir prosesdir. Keyfiyyət təkcə ali təhsillə bağlı deyil. Əgər təhsilimizin keyfiyyətini artırmaq istəyiriksə, işə orta məktəbdən başlamalıyıq. Sonra növbəti addım qəbul prosesi ilə bağlı olmalıdır. Yalnız bundan sonra ali təhsildə keyfiyyətin artırılması effektli ola bilər. Yəni bizim problemlərimiz təkcə ali təhsillə bağlı deyil. Bu gün həm orta məktəblərdə, həm qəbul prosesində problemlər var. Mənim fikrimcə, bizim ən böyük problemimiz ali məktəblərlə orta məktəblər arasında ciddi bir boşluğun olmasıdır. Düzdür, bu boşluq getdikcə doldurulur. Bunun boşluğun tam aradan qaldırılması üçün həm orta təhsil, həm qəbul prosesi, həm ali təhsil bir-birinə qarşı addımlar atmalıdır. Fikir versək görərik ki, elə tələbələr var ki, qəbul prosesində çox yüksək bal alır, amma ali təhsildə özünü göstərə bilmir. Bunun səbəbləri araşdırılmalıdır. Belə bir problem varsa, deməli, qəbul prosesində qüsur olub.

- Belə çıxır ki, siz problemləri qəbul sistemi ilə əlaqələndirirsiniz?

- Yox, elə deyil. Burda təkcə qəbul prosesini günahlandırmaq olmaz.

- Onda günah universitetlərdədir?

- Yox, günahı universitetlərdə axtarmaq lazım deyil. Əgər qəbul prosesində yüksək bal toplayan tələbə universitetdə özünü göstərə bilməyibsə, deməli, qazandığı nəticədə təsadüfün rolu var. Ümumilikdə götürsək isə günah qəbul prosesində , universitetdə ola bilər. Mən özüm bir təhsil işçisiyəm. Ali məktəbdə dərs deyirəm. İstəyirəm bir şeyi biləsiniz ki, heç bir ali məktəbdə heç bir müəllim bilən uşağın qiymətini azaltmaz. Əksinə, müəllimlər çalışırlar ki, tələbələrə kömək edib qiymətlərini bir az qaldırsınlar. Ola bilsin ki, tələbə ali məktəbə yüksək balla qəbul olur, bundan sonra arxayınlaşaraq oxumur. Yaxud da tələbə bütün gücünü qəbul prosesinə qoyub tükənə bilər. Düzdür, burada neqativ halların olması da mümkündür. Ona görə belə hallar qeydə alınanda mütləq araşdırılmalıdır. Ola bilsin ki, qəbul prosesində müəyyən hallar var ki, onlar aradan qaldırılmalıdır. Misal üçün ola bilər ki, imtahan suallarının bəziləri lazımsızdır. Belə hallar qeydə alınsa suallar dəyişdirilməlidir. Sizə deyim ki, bu gün bu proses gedir. Hər il imtahan suallarında keyfiyyət artır. Mənim fikrimcə, Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası universitetlərə qəbul olunan tələbələrin sonrakı fəaliyyətini izləməlidir. Təklif edərdim ki, biz hər bir təhsil alan insanın verilənlər bankını yaradaq. Burada onun orta məktəbdə birinci sinifdən başlayaraq ali məktəbdə aldığı qiymətlər daxil olmaqla hər şey nəzərə alınsın. Belə olan halda problemlərin səbəbini müəyyənləşdirmək mümkün olacaq. Problemin hansı səviyyədə olduğu aydınlaşacaq. Bu üç faktororta məktəb, qəbul prosesi, ali məktəb vəhdət halında işləməsə, problemlərin həlli çətin olacaq. Hər qurum desə ki, məndə problem yoxdur, günahı digər qurumda axtarsa nəyəsə nail ola bilməyəcəyik. Ümumiyyətlə, qarşıdurma heç bir halda heç kimə uğur gətirmir.

- Ali təhsilimizdəki digər bir problemin ədəbiyyat çatışmazlığı ilə bağlı olduğu bildirilir. Məsələn, rayonlarda xarici dil bilməyən hansısa abituriyent qəbul imtahanlarına gözəl şəkildə hazırlaşır yüksək bal toplayır. Ali məktəbə qəbul olunduqdan sonra isə ədəbiyyatın əksəriyyəti rus ingilis dilində olduğundan bu nailiyyətlərini davam etdirə bilmir.

- Əgər biz müasir səviyyəli mütəxəssis hazırlamaq istəyiriksə, onlardan yüksək səviyyəli xarici dil bilmələrini tələb etməliyik. Əgər kimsə düşünürsə ki, ancaq Azərbaycan dilini bilərək dünyada gedən proseslərə inteqrasiya olunacaq yanlış yoldadır. Bundan qaçmaq lazımdır. Tələbələr bir neçə xarici dil bilməlidir.

- Onda xarici dildən imtahanı bütün qruplara daxil etmək lazımdır ki, ali məktəbə hazırlaşanlar da işlərini əvvəlcədən bilsinlər.

- Niyə elə ancaq imtahana salınan fənləri öyrənməliyik? Hər şeyi qəbul prosesinin öhdəsinə buraxmaq olmaz. Xarici dilləri tələbə özü öyrənməlidir. Bəyəm bizə xarici dili məcbur öyrədirdilər? Mən orta məktəbi Gəncədə bitirmişəm. Sonra ali təhsilimi Moskva Dövlət Universitetində almışam. Universitetin 2-ci kursunda özüm gedib ingilis dili kurslarına yazıldım. Bu gün isə ingilis dilinə ehtiyac daha çoxdur. Dünyaya inteqrasiya olunmaq istəyiriksə tələbələrimiz ingilis dilini bilməlidirlər.

- Amma bu o demək deyil ki, ali məktəb ədəbiyyatı Azərbaycan dilində olmamalıdır…

- Mən belə demədim. Əlbəttə ki, ədəbiyyatlar mütləq dövlət dilinə tərcümə olunmalıdır. Özü də bu proses gedir. Əlbəttə ki. Azərbaycan dilini dərindən öyrənmək lazımdır. Amma çıxış yolumuz bu deyil. Təhsilimizin səviyyəsini artırmaq istəyiriksə tələbələrimizin ingilis dilini mükəmməl bilməsinə nail olmalıyıq.

 

 

İlham QULİYEV

 

Kaspi.- 2011.- 1 mart.- S. 5.