Fermerlərə
əlavə güzəştlər nəzərdə
tutulub
Ümumilikdə
2015-ci il üçün icra meyarları aqrar sahənin hərtərəfli
inkişafına yönəlib
Dayanıqlı iqtisadiyyatın əsası
çoxşaxəli fəaliyyət istiqamətindən ibarətdir
ki, aqrar sektor da onun çox mühüm hissəsini təşkil
edir. Artıq 2011-ci il üçün hədəflərini
müəyyənləşdirən Azərbaycanda bu sahənin
prioritet elan edilməsi də təsadüfi deyil. Kənd təsərrüfatının
hərtərəfli inkişafını, eyni zamanda ərzaq təhlükəsizliyinin
təmin olunmasını qarşısına məqsəd qoyan
ölkədə bu il ərzində atılan ilk addımlardan
biri məhz heyvandarlığın inkişafı ilə
bağlı olub. Belə ki, ölkə
başçısı növbəti sərəncamı
ölkədə heyvan mənşəli məhsulların
istehsalını artırmaq, habelə damazlıq
heyvandarlığı inkişaf etdirmək məqsədi ilə
verilib. Sərəncama əsasən, 2011-ci ildə xaricdən
damazlıq heyvanların idxal olunması və heyvandarlıqla
məşğul olan kənd təsərrüfatı məhsulları
istehsalçılarına 50 faiz güzəştlə lizinq
yolu ilə satılması həyata keçiriləcək.
Bunun üçün 2011-ci il dövlət büdcəsində
nəzərdə tutulmuş Prezidentin ehtiyat fondundan “Aqrolizinq”
Açıq Səhmdar Cəmiyyətinə beş milyon manat
vəsait ayrılıb. Maliyyə Nazirliyinə isə sərəncamda
nəzərdə tutulmuş vəsaitin maliyyələşdirilməsini
müəyyən olunmuş qaydada həyata keçirilməsi
həvalə edilib. Bu sahənin inkişafındakı digər
problemlərə gəlincə, heyvandarlıqda əsas problemlərdən
biri yem bazasının zəif olmasıdır. Senaj və silos
kimi qiymətli yemlər heyvanların yem rasionundan
çıxıb. 2007-ci ildə ölkədə cəmi 6,4
min ton yaşıl qarğıdalı kütləsi və 2,4
min ton kökümeyvəlilər istehsal olunub. İnək və
camışlar əsasən kəndətrafı
örüş sahələrinin hesabına saxlanılır.
Bu sahələrin isə ot örtüyü xeyli seyrəkləşib,
qış otlaqlarının quru ot məhsuldarlığı
isə 3-4 sentnerə qədər azalmışdır.
Hazırda quşçuluq müəssisələri istisna
olmaqla qarışıq yem istehsal olunmur. Damazlıq işinə
gəlincə, hər inək və camışdan 2007-ci ildə
1110 kq süd sağılması onu göstərir ki,
iribuynuzlu mal-qara arasında damazlıq işi də tələb
olunan səviyyədə aparılmır,
qısırlığa qarşı mübarizə tədbirləri
zəif həyata keçirilir. Bu sahədə problemlərin
aradan qaldırılması üçün iribuynuzlu
mal-qaranın cins tərkibinin
yaxşılaşdırılması ilə bağlı
aparılan işlər genişləndirilməli və hər
il xaricdən ən azı 7-8 min baş cins mal gətirilməlidir.
Ümumiyyətlə, bu gün ölkədə aqrar sahənin
müxtəlif qollarının inkişafı ilə
yanaşı, əhalinin ərzaq məhsulları ilə
etibarlı təminatına dair 2008-2015-ci illəri əhatə
edən Dövlət Proqramı mövcuddur. Etibarlı ərzaq
təminatı hər bir ölkənin iqtisadi sabitliyinin və
sosial dayanıqlılığının başlıca şərti
olduğundan bu sahənin diqqət mərkəzində
olması hər bir dövlətin ümdə vəzifəsidir.
Bundan başqa, Azərbaycanda kənd təsərrüfatının
inkişafını güclü zərurətə çevirən
digər amil ölkənin Ümumdünya Ticarət Təşkilatına
üzvlük istiqamətində apardığı
danışıqlarıdır. Təşkilata üzv olmaq istəyi
ölkənin aqrar sahəsinin rəqabətədavamlı
olması tələbini labüd edir. Mövcud vəziyyət
daxili ərzaq bazarının idxaldan
asılılığının maksimum azaldılması və
ərzaq ehtiyatlarının yaradılması məsələsinə
kompleks yanaşma tələb edir. Araşdırmalar göstərir
ki, 2003-2007-ci illər ərzində aqrar bölmədə real
artım hər il orta hesabla 4,5 faiz təşkil edib. Sahənin
davamlı inkişafı üçün fermerlərə
yanacağın, motor yağının və gübrənin
alınmasına çəkilən xərclərin 50 faizinin
dövlət tərəfindən ödənilməsi,
taxıl əkinlərinə görə subsidiyaların verilməsi
və s. davam etdirilir. “2008-2015-ci illərdə Azərbaycan
Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə
etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı”nın
ötənilki icrasına gəlincə, İqtisadi
İnkişaf Nazirliyinin məlumatına görə, 2010-cu ildə
qarğıdalı da daxil olmaqla 966,7 min hektar sahədən hər
hektardan orta hesabla 20,7 sentner olmaqla 2000,9 min ton taxıl məhsulu
toplanıb. Bundan əlavə, hesabat dövrü ərzində
953,7 min ton kartof, 729,3 min ton meyvə və giləmeyvə,
1614,6 min ton tərəvəz və bostan bitkiləri, 129,5 min
ton üzüm, 256,5 min ton şəkər çuğunduru,
544,9 ton yaşıl çay yarpağı istehsal olunub.
Heyvandarlıq sahəsində isə 2010-cu ildə 2009-cu illə
müqayisədə iribuynuzlu mal-qaranın sayı 1, qoyun və
keçilərin sayı isə 0,6 faiz artıb. Dövlət
Taxıl Fondunun təşkili üçün tələb
olunan infrastrukturun yaradılması məqsədi ilə
Fövqəladə Hallar Nazirliyi tərəfindən mövcud
elevatorların və taxıl anbarlarının reyestri tərtib
edilib. Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının
istehsalı sahəsində sahibkarlıq fəaliyyətini
genişləndirmək məqsədi ilə dövlətin
maliyyə dəstəyi ilə ötən ildə də davam
etdirilib. Belə ki, Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun
vəsaiti hesabına 2010-cu il ərzində 1346 sahibkarlıq
subyektinin investisiya layihəsinin maliyyələşdirilməsinə
71525,9 min manat güzəştli kredit vəsaiti ayrılıb
və s. Dövlət Proqramının 2015-ci il
üçün icra meyarlarını təşkil edən əsas
hədəf göstəricilərinə gəlincə, dənli
bitkilərin əkin sahələrini 900 min hektara, məhsuldarlığı
32 s/ha-ya, ümumi istehsalı 2,8 milyon tona
çatdırılması nəzərdə tutulur. Ət
istehsalını 340 min tona, süd və süd məhsullarının
istehsalını 2,4 milyon tona, sənaye
üsulu ilə illik quş əti istehsalını 80 min tona,
yumurta istehsalını 1,3 milyard ədədə kartof
istehsalının həcmini 1,12 milyon tona, tərəvəz və
bostan bitkilərinin istehsalını 1,72 milyon tona yüksəltmək
də başlıca hədəflərdəndir. 2015-ci ilə
qədər ölkədə meyvə istehsalını 800 min
tona, yağlı bitkilərin əkin sahələrini 135 min
hektara, şəkər çuğundurunun əkin sahəsini
20 min hektara, çay yarpağı istehsalını 3 min tona
çatdırmaq da planlaşdırılır. Bundan başqa,
yem bitkilərinin əkin sahələrini 500 min hektara, yüksək
keyfiyyətli, balanslaşdırılmış
qarışıq yem istehsalını ildə 2 milyon tona
çatdırmaq da proqram müddətində icra
olunmalıdır.
Həqiqət
İsabalayeva
Kaspi.- 2011.- 8
mart.- S. 9.