Tərifləsələr, maraqsız olar

Fuad Muradov: “Tənqid edirlər ki, reaksiya verək və qrant almaq şansları çoxalsın”

“Amnesty İnternational” təşkilatı yaxın günlərdə Azərbaycanda insan haqları ilə bağlı hesabat yayıb. Hesabatda yer alan məsələlərin həqiqəti əks etdirmə baxımından nə qədər düzgün və qərəzsiz olmasını Milli Məclisin deputatı Fuad Muradovla aydınlaşdırmağa çalışdıq.

– Fuad müəllim, məlumdur ki, “Amnesty İnternational” Azərbaycan haqqında həqiqəti əks etdirməyən hesabat yayımlayıb. Orada göstərilib ki, son illər Azərbaycanda vətəndaş hüquqları və siyasi azadlıqlar məhdudlaşdırılıb. Sizcə, bu kimi təşkilatlar nəyə əsaslanır, onların əsas qayəsi nədir?

– Bir çox beynəlxalq təşkilatlar var ki, (bunlar əsasən qeyri-hökumət təşkilatlarıdır) onların öz proqramları, missiyaları var. Təbii ki, onların yanaşması tənqidi olmasa, o təşkilata heç vaxt maraq olmaz. Ona görə də onlar çalışırlar ki, əksər hallarda tənqidi hesabatlar yaysınlar. Onların “əsasları” isə çox vaxt heç bir fakta söykənmir. Xüsusilə də “Amnesty İnternational” kimi qurumları göstərmək olar. Əgər soruşsaq ki, bu hesabat necə formalaşıb, hansı bilgilərə əsaslanıb, onlar heç nə deməyəcəklər. Deyəcəklər ki, filan qəzetdə belə yazılmışdı, filan adamlar belə demişdi və s. Amma konkret olaraq nəyin əsasında və yaxud da hansısa rəsmi məlumatı bizə göstərə bilməyəcəklər.

Bu haqda hərdən Milli Məclisdə də müzakirələr olur. Biz orada fikrimizi bildiririk ki, həmin beynəlxalq təşkilatlarda oturan insanlar hansısa qeyri-ciddi mənbəyə əsaslanaraq hesabatlarını həyata keçirirlər. Hətta mənim yadımdadır ki, bir il öncə Dövlət Departamentinin hesabatı vardı, orada Azərbaycan tələbələri ilə bağlı səhv bir fikir getmişdi. Sonra biz onu araşdırdıq və onlara müraciət etdik. Onlar bildirdilər ki, bəli, səhv yanaşma olub, düz mənbədən istifadə etməmişik. Gördük ki, onların göstərdiyi məqam heç bir fakta söykənmir. “Amnesty İnternational”a desək ki, siz bunları yazmısınız, indi faktları bizə verin ki, araşdıraq, bunu heç vaxt təqdim edə bilmirlər.

– Eləysə onlar nəyə nail olmaq istəyirlər?

– Bu məlumatları elə-belə sənəd kimi yayırlar ki, təşkilatları tanınsın və bizim ona reaksiyamız olsun. Əslində bizim reaksiyamız onların təşkilatının nüfuzunu qaldırır və onların yeni qrant almağa da şansları çoxalır.

– Hesabatda deyilir ki, hazırda Azərbaycan hökuməti internet mediasının tənzimlənməsi üçün hüquqi çərçivə hazırlanması məsələsinə baxır. Onu da deyirlər ki, bu istiqamətdə olan qanunlar layihəsinin qəbulu internet istifadəçilərinin informasiya almalarını məhdudlaşdıra bilər…

– Parlamentin üzvü olaraq bütün iclaslarda iştirak edirəm. Mən parlamentdə, yaxud komitədə və ya hansısa deputat təşəbbüs qrupundan belə bir məlumat eşitməmişəm. Bu haqda, xüsusilə, qanunvericiliyin sərtləşməsi ilə bağlı heç nə eşitməmişəm. Yəni belə bir məsələ yoxdur. Bu gün bütün dünyada təhlükəsiz internet ifadəsi var. Bu, nə deməkdir? Bilirsiniz ki, qadağan olunmuş porno saytlar, müəyyən aqressiya artıran saytlar var. Qadağalar isə o ola bilər ki, azyaşlı gənclər onlardan istifadə etməsinlər. Bununla isə tək Azərbaycan deyil, bütün dünya mübarizə aparır.

– Təşkilatın hesabatında yer alan məsələlərdən biri də qəzetlərimizlə bağlıdır. Orada deyilir ki, 80% qəzet dövlətin mülkiyyətindədir. Buna münasibətiniz necədir?

– Azərbaycan dövlət qeydiyyatından keçmiş qəzetlərin sayına görə, bəlkə də Avropada birinci yerdədir. O hesabatda hansı mülkiyyətdən söhbət gedir, mən bilmirəm. Kütləvi İnformasiya Vasitələri haqqında qanunda göstərilib ki, bir ərizə yazmaqla həmin informasiya vasitəsini qeydiyyatdan keçirmiş olursan. Hətta sənə rəsmi cavab da gəlməlidir. Yəni bu istiqamətdə bizim qanunvericiliyimiz bütün Avropa ölkələrinin qaydalarına uyğundur. Bizdə ümumiyyətlə, qəzetlərin dövlət mülkiyyəti anlayışı yoxdur. Bizdə var müstəqil qəzetlər, var hansısa siyasi partiyanın nəzdində olan qəzetlər, bir də internet məkanında olan veb səhifələr.

Həmin o beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycan KİV-ni araşdırsalar, görərlər ki, istənilən mövzuda olan yazıları oradan tapmaq mümkündür. Bildirmək istəyirəm ki, həqiqətən Azərbaycanda bəzi Avropa ölkələrindən də artıq KİV qeydiyyatdan keçib və istədiklərini də azad şəkildə ictimaiyyətə çatdıra bilirlər.

– “Amnesty İnternational” hesabatda nəticə olaraq vicdan məhbusları məsələsinə toxunub və bu barədə Avropa Komissiyasına müraciət ediblər. Müraciətdə hökumətdən xahiş olunur ki, vicdan məhbusları dərhal azadlığa buraxılsın. Sizcə, vicdan azadlığı anlayışı nədir, bunun hüquqi tərifi varmı?

– Bizim bir çox beynəlxalq təşkilatlarda üzvlüyümüz var. Bu haqda məsələlər ortaya çıxdıqda biz də deyirik ki, bizə siyasi məhbusluğun, vicdan məhbusluğunun anlayışını verin. Yəni bütün dünyada bu anlayışları hər kəs öz başa düşdüyü kimi qəbul edir. Ümumiyyətlə isə, siyasi vicdan məhbusu anlayışı yoxdur. Hansısa beynəlxalq təşkilatın təhlili nəticəsində fikirlər formalaşır. Onlar da təbii ki, hər ölkədə başqa cür qəbul olunur. Biz də onun tərəfdarıyıq ki, siyasi və vicdan məhbusu anlayışı olsun, biz isə onu görək və o məsələləri qanunvericiliyimizə daxil edək.

– Hesabatda göstərilib ki, Azərbaycanda insan haqları 2009-cu ildə yayılan hesabatdan bəri guya daha da pisləşib. Ümumiyyətlə, Azərbaycanda insan haqlarının vəziyyətinə necə münasibət bildirərdiniz?

– Əgər onlar desəydilər ki, 2009-cu illə nisbətdə vəziyyət müsbətə dəyişib, təbii ki, buna heç bir maraq olmazdı. Ona görə də onlar məsələyə əks istiqamətdə yanaşırlar ki, təşkilatları tanınsın, məşhurlaşsın. Bizim qanunvericilik bazamızda hər bir insanın hüquqi vəzifələrinin anlayışı verilib. Azərbaycan demokratik-hüquqi əsaslara dayanır, insanların əksəriyyəti ölkədə gedən islahatlardan, ictimai ab-havadan çox razıdırlar. Nəzərə almaq lazımdır ki, biz müharibə şəraitindəyik, 1 milyondan artıq qaçqın və köçkünlərimiz var. Bu baxımdan bəli, bizim qaçqın və məcburi köçkünlərimizin hüquqları - vətəndə yaşamaq, mülkiyyət və s. hüquqları pozulub. Təəssüflər olsun ki, beynəlxalq aləm hələ də bu məsələyə öz etirazını bildirmir. Yüzlərlə insanımız hələ də girovdur, əsirdir. “Amnesty İnternational” da beynəlxalq təşkilat kimi əslində bu işlərlə məşğul olmalıdır.

Elgün Mənsimov

Kaspi.-2011.-18 noyabr.-S.4.