Qocaman nasir şairimiz 

 

İddiasızlar...

 

Hələ orta məktəb illərində ən çox sevdiyim kitablardan biri Vicdan susandaromanı idi. Əsərin adıVicdan susandaadlansa da əsərin baş qəhrəmanları professor Söhrab Günəşli onun istedadlı aspirantı Vüqar Şəmsizadə vicdanı susmayanlardır. Vicdanı susanlar isə Bəşir Bədirbəyli, Ziya Lələyev, aspirant İsmətdir. Professor Günəşli aspirantı Vüqar böyük elmi kəşfin-ekoloji cəhətdən təmiz yanacağın bir addımlığındadır. Lakin qara qüvvələr hər bir vasitə ilə bu kəşfə mane olmağa, həyata keçməməsinə çalışır. Romandakı hadisələr bu mübarizə üstündə qurulub. Əsərin ideyası, süjeti, dili o qədər maraqlı yapışıqlı idi ki, oxuyub qurtardıqdan sonra da kitabdan ayrılmaq istəmirdim. Aspirant Vüqar Rəhimzadə surətinin yaratdığı rəğbət mənə onun müəllifininVidadi Babanlının digər əsərlərini oxumağa həvəsləndirmişdi.

Vidadi Babanlı ədəbi fəaliyyətinə 1947-ci ildəAzərbaycan gəncləriqəzetində dərc olunmuşAnam sən oldunşeiri ilə başlamışdır. DönüşTəbrizdə bir gecəadlı poemaları məhz onun şeir yaradıcılığının ilk məhsullarındandır. Şairin şeirləri oxucunu düşündürməyə bilmir:

 

Həsrət çəkmək daim bizə - peşə,

Heç zaman, heç nədən qalmırıq razı.

Qubarlı könlümüz qalır həmişə

Yayda qışa, qışda yaya tamarzı.

 

Moskvada Maksim Qorki adına Ədəbiyyat institutuna təhsil almağa göndərilən gənc şair aspiranturaya daxil olsa da səhhətində baş verən problemlər üzündən Bakıya qayıtmalı olmuşdur. Gözəl poeziya nümunələri yaratmasına baxmayaraq Vidadi Babanlı 1954-cü ildə yazdığı “Gəlin” povesti ilə nəzmdən nəsrə keçmişdir. İlk povesti həm oxucular, həm də ədəbi tənqid tərəfindən rəğbətlə qarşılandığı üçün bu dövrdən başlayaraq əsasən nəsr əsərləri – hekayə, oçerk, povest, roman, kinossenaripublisistik məqalələr yazmışdır. Yazıçı “Ömürlük cəza”, “Qəribə məhəbbət”, “Ana intiqamı”, “İnsaf nənə”, “Gizlinlər”, “Bulanıq dünya” adlı əsərləri, müxtəlif mövzularda qələmə aldığı hekayələri və publisistik məqalələri ilə daim oxucuların diqqətini qazanmışdır.

“Müqəddəs ocaq”, “Vicdan susanda” romanları və “Həyat bizi sınayır” povesti ilə, o, sənətinin yüksək zirvəsinə çatmışdır desəm yanılmaram. Xüsusilə “Vicdan susanda” romanı öz aktuallığına və sənətkarlıqla yazılmasına görə nəinki olkəmizdə, xarici ölkələrdə də böyük oxucu marağına səbəb olmuşdur. Çoxlu sayda xarici dillərə tərcümə edilən bu roman üç dəfə Moskvada, beş dəfə Bakıda kütləvi tirajla çap olunmuşdur. “Həyat bizi sınayır” povesti əsasında yazdığı ssenariyə eyni adlı bədii film də çəkilmişdir.

Vidadi Babanlı müxtəlif illərdə “Azərbaycan müəllimi”, “Ədəbiyyat qəzeti”, “Azərbaycan” jurnalı redaksiyalarında, C.Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında, “Yazıçı” nəşriyyatında işləməklə yanaşı bəzən yaradıcılıq zərurətindən Sumqayıt şəhərində fəhlə yataqxanasında tərbiyəçi müəllim, tədqiqat institutunda kitabxanaçı işlərində də işləmişdir.

Otuz beş illik fasilədən sonra, 1989-cu ildən Vidadi Babanlı yenidən şeirlər, poemalar yazmağını davam etdirmişdir. Bu dövrdən başlayaraq, o, həm nəsrdə, həm də nəzmdə bir-birindən maraqlı sənət nümunələri yaratmışdır. Çox keçməmiş, digər kitabları ilə yanaşı iki şeir kitabının da nəşrinə nail olmuşdur.

 

Ah, İlahi, kərəm eylə bəndənə,

Qaytar geri, bir cavan olum mən.

Var-dövlətə iştahım yox bir dənə,

Qoy çörəyi elə yavan olum mən.

 

Son on ildəKişilik haqqında himnşeirlər toplusu (2002), “Dərd məni dilləndirirpublisistik əsərlər toplusu Mənim gizlinlərim” (2003) avtobioqrafik romanı çap olunmuşdur. Bunlardan əlavəÖz evimdə qonaq” (2003) pyesi tamaşaya qoyulmuşdur.

Yaradıcılığı ilə birgə, o, tərcümə işi ilə məşğul olmuş, rus yazıçısı Valentin Rasputinin əsərlərindən ibarət etdiyi tərcümələrini iki kitab şəklində nəşr etdirmişdir. Ümumilikdə yazıçının iyirmidən çox kitabı çap olunmuşdur.

Səksən altı yaşlı nasirimiz şairimiz Vidadi Babanlı ədəbiyyatdakı xidmətlərinə görə iyirmi yeddi il bundan əvvəl – 1986-cı ildəƏməkdar incəsənət xadimifəxri adına layiq görülmüşdür.

Nasir, şair tərcüməçi Vidadi Babanlı üçün ömrü boyu yüksək səlahiyyətlərdən, fəxri adlardan, mükafatlardan ən önəmlisi sənəti ilə xalqın məhəbbətini qazanmaq olub. qazanıb da. Sənətinə, elinə, haqqa tapınması ilə:

 

Babanlı dəryatək çalxanır müdam,

Anlamaq istəmir onu hər adam.

Paxılın, bədxahın ağzına qadam,

Ulu həqiqəti sən haqda axtar...

 

 

Rövşən Yerfi

 

Kaspi.-2013.-9-11 fevral.-S.24.