“Biz hələ belə
festivalların yaxınına da
düşə bilmirik”
Azərbaycan kino mütəxəssisləri
Oskar qazanan filmlərin
buna layiq olduğunu deyirlər
Bazar
günü gecə təqdim edilən Oskar mükafatları kəskin
süjetli “Arqo əməliyyatı” filminin “Ən yaxşı
film” seçilməsi ilə yadda qalıb. Ümumiyyətlə,
mükafatlandırma gecəsində nəticələr kino
mütəxəssislərini təəccübləndirmədi.
İlin ən yaxşıları hesab edilən
iştirakçıların səhnədə
çıxışları isə daha çox diqqət
çəkdi. Filmin adının Mişel Obamanın dilindən
səslənməsi dünya mediasında
yayımlanmaqdadır. Bir sıra Türkiyə saytları
mükafatın siyasi nöqteyi-nəzərdə tərəfkeşliklə
verildiyini vurğulasa da, filmin bu nominasiyaya layiq olduğunu
söyləyən kino mütəxəssisləri də az
olmadı.
Yerli
kino mütəxəssisləri arasında da Oskar qazanan filmlərlə
bağlı fikirlər fərqlidir. Kinoşünas Aygün
Aslanlının fikrincə, Oskar mükafatlarının kimlərə
təqdim olunacağı bütün dünyada olduğu kimi,
Azərbaycanda çox həyəcanla gözlənilib və
müzakirələrə səbəb olub: “Builki Oskar
mükafatlandırılması heç də əvvəlkilərdən
seçilmədi. Mərasim heç də ötən ilkilərdən
seçilmədi. “Amor” filmində sevgiyə başqa yöndən
yanaşılıb. Düşünürəm ki, mükafata
layiq görülən filmlərin hamısı o nominasiyalara
layiq idilər. Daniel Dey Levisin “Nyu York bandaları”,
“Varlığın dözülməz
yüngüllüyü” filmindəki ifalarını
görmüşəm. Mən onu güclü aktyor hesab edirəm,
bu, onun birinci mükafatı idi. Kristop Voltsun isə bu, ikinci
Oskarıdır. Düşünürəm ki, o, Tarantinonun
tapıntısıdır. Oskara təqdim olunan filmlərin
öz standartları var”.
Kinoşünas
Oskara təqdim olunan filmlərin Amerikada və dünyada da
uğur qazanan filmlər olduğunu, əks halda həmin filmlərin
Oskara təqdim olunmadığını qeyd etdi. Onun sözlərinə
görə, oradakı filmlər təzə filmlər
olduğuna görə onların hamısını izləmək
imkanı olmur: “Həmin filmlərin televiziyalara
çıxması üçün müəyyən zaman tələb
olunur. Bizdə Oskarın standartlarına cavab verən film oralara gedib çıxa
bilmir. Filmlərimizə birmənalı qiymət
vermək də lazım deyil. Hələ ki filmlərimizi istədiyimiz səviyyədə
görə bilmirik”.
Kinorejissor Rövşən İsax
Oskar mükafatları verilərkən
siyasi məsələlərin
nəzərə alındığını,
ümumiyyətlə, bütün
kino festivallarında siyasi məsələlərin
rol oynadığını
qeyd etdi: “Ən yaxşı film nominasiyasına layiq görülən “Argo əməliyyatı”
İran-Amerika münasibətləri
zəminində roluna görə verildi. Digər tərəfdən isə,
onun çox zəif bir film olduğunu da deyə bilmərəm.
Oskar Akademiyası siyasi məqamları da nəzərə alır. Oskar yeganə kino mükafatıdır ki, orada tamaşaçı rəyi də əsas götürülür.
Adları ən yaxşıları
siyahısına çıxanlar
bu adlara layiqdirlər. Düzdür,
bir çox filmlər var ki, onlar da
birinciliyə layiq ola bilərdi.
Bazar günü yayımlanan həmin mükafatlandırmaya
baxdıqda, heyran oldum. Mükafatlandırmadan
öncə rejissorlarla
söhbət əsnasında
qeyd etmişdik ki, böyük ehtimalla ən yaxşı film adına
“Argo” layiq görüləcək.
Ehtimalımız doğru çıxdı.
Amerikada hər hansı bir film Oskara nominant olmaqdan ötrü onu bəlli sayda tamaşaçı izləməlidir.
Müəllif filmləri Oskar Akademiyasında
mükafat almağa şanslı deyil. Bəzən bu mükafatlandırmada hər şey gözlənilməz olur.
Berlin festivalında yer
almış hər hansı film Oskarın nominantı da ola bilər.
Oskar mükafatına təqdim olunan filmlərin heç biri baxımlılıq cəhətdən darıxdırıcı,
cansıxıcı deyil.
Hər halda bu günə
qədər izlədiklərimdən
belə görmüşəm”.
Kinorejissor bizim rejissorların
Oskar mərasimindəki kimi
öz ailə üzvlərinə minnətdarlığını
bildirmək imkanı olmadığını qeyd
etdi: “Bizim bir kinorejissorumuz öz filminin təqdimatında atasına
təşəkkür etmişdi.
Rejissor təqdimat zamanı zaldakı tamaşaçılardan
atasının ad günü
olduğu üçün
alqış istəmişdi.
Təqdimatdan sonra hamı
kinodan deyil, rejissorun atasını tərifləməsindən danışdı.
Ancaq bu mükafatlandırma gecəsində ən yaxşılara layiq görülən nominantlar
həyat yoldaşlarına
təşəkkür etdi,
valideynlərindən danışdı.
Məni təəccübləndirən o hal oldu ki,
“Amerika xalqını salamlayıram!”, “Filankəslərə
təşəkkürümü bildirirəm” kimi cümlələr bu gecədə olmadı”.
“Bizdə nə zaman Oskara layiq
filmlər çəkiləcək”
sualımıza cavab olaraq rejissor öz fikirlərini səsləndirməkdən çəkindi:
“Öz fikirlərimi söyləyə bilmərəm.
Çünki söyləsəm,
sabah “hərşeyşünaslar”
mənim arxamca hay-küy qoparacaqlar. Əgər o fikirlərdən
birini səsləndirsəm,
sabah hansısa
film çəkən, ya
da bu işlə
məşğul olan biri cavab qaytaracaq
və məsələ
daha da qızışacaq.
Əgər bu yazılanlardan
kimsə nəsə ibrət götürən
olsa, bəlkə də bunun səbəbini
açıqlayardım. Çox istərdim ki, Azərbaycanda da dünyaca məşhur
film festivalları keçirilsin
və onlar da filmlərini nümayiş etdirmək üçün vətənimizə
gəlməyə can atsınlar”.
Kinorejissor-prodüser Fehruz Şamıyev “Arqo” filminin ən yaxşı film mükafatı almasını
Amerika Kino Akademiyasının
öz prinsiplərinə
sadiq qalması kimi dəyərləndirdi:
“Məlumdur ki, bu filmdə hadisələr İran hökuməti ilə bağlıdır və hazırda İran-Amerika münasibətləri dünya
siyasi hadisələri
arasında önəmli
yer tutur. Bəyəndiyim nəticələrdən biri
isə Daniel Dey Levisin “Ən yaxşı kişi aktyor” nominasiyasında qalib olması idi. “Linkoln”
filmini kinoteatrda izlədim, bu film haqqında tənqidçilər
çox geniş yazıb. Baş rolun ifaçısının
ən yaxşı aktyor nominasiyasında qalib gələcəyi gözlənilən idi.
Daniel Dey Levis “Linkoln” filmində öz rolunun öhdəsindən yüksək
səviyyədə gəlib.
Filmdə daha çox
pafosun olacağını
gözləyirdim. Tarixi materiallarda
Linkolnun natiqlik bacarığının yüksək
olduğu göstərilir.
Buna görə düşünürdüm
ki, aktyor bu rolu müəyyən
qədər enerjili və bir az da pafos
üzərində oynayacaq.
Amma gözlənilənlərin əksinə
olaraq aktyor oyunu məni heyran etdi. Builki Oskar mükafatlandırmasında “Azad Canqo” və “Linkoln” filmləri seçilmiş filmlərin
sırasında idi.
Həmin
filmlərin mövzusuna
baxsaq, birində qaradərili Canqonun öz xanımını azad insana çevirməyindən
söhbət gedir, digər filmdə isə Amerika tarixində quldarlığı
ləğv edən Linkolnun həyatı və həmin qanunun qəbul olunması haqqında gedən proseslər göstərilir. Hazırda Amerikanın
prezidenti qaradərilidir
və həmin iki filmdə də söhbət qaradərili insanların azadlığından gedir.
Mixael Hanekenin çəkdiyi
“Amour” filminə gəldikdə
isə, bu filmin nominasiyaya layiq görülməsi gözlənilirdi. Bundan əvvəl
həmin film Kann festivalında baş mükafata layiq görülmüşdü. Bundan əlavə, sözügedən
film başqa mükafatlar
da almışdı”.
Kinorejissor
filmlərimizin beynəlxalq festivallarda iştirak etməsinə
çalışmaq, “A” və “B” kateqoriyalı festivalların
proqramına düşmək lazım olduğunu
vurğuladı. Onun sözlərinə görə, ancaq bu mərhələləri
keçdikdən sonra belə mükafatlar haqqında
danışmaq lazımdır: “Biz hələ belə
festivalların yaxınına belə, düşə bilmirik”.
Kinorejissor
Elşən Zeynallı son beş ildə Oskar
mükafatlarının verilməsini böyük siyasətin tərkib
hissəsi adlandırdı: “Vaxtilə Nikita Mixalkovun “Günəşdən
usanmışlar”, Amerika standartlarına uyğun “Sibir bərbəri”
filmi Oskara layiq olan filmlər idi. Ancaq Amerika hökuməti tərəfindən
heç bir mükafata layiq görülmədi. Festivalların
içərisində tərəfkeşlik etməyən
Venesiya festivalıdır”.
Qeyd
edək ki, Dolby Teatrında hazırlanan mükafatlandırma
gecəsi və bütün dünyanın canlı izlədiyi
Oskar mükafatlandırma mərasimi Tvitterdə izlənmə
rekordu qırıb.
Xəyalə Rəis
Kaspi.-2013.-28 fevral.-S.13.