Bülbül və qızılgül (İngilis dilindən tərcümə)

Oskar Uayld

“O dedi ki, əgər mən ona qırmızı qızılgüllər gətirsəydim, o mənimlə rəqs edərdi” – deyə gənc tələbə ağlayırdı, köks ötürüb“ancaq mənim bütün bağımda bir dənə də olsun qızılgül yoxdur”-deyirdi.

Palıd ağacının başındakı yuvadan onu eşidən bülbül yarpaqların arasından baxdı və təəccübləndi.

“Mənim bütün bağımda bir dənə də olsun qızılgül yoxdur!”. O ağlayırdı və onun gözəl gözləri göz yaşları ilə dolurdu. “Aman Allah, gör xoşbəxtlik necə də kiçik şeylərdən asılıdır! Mən bütün müdriklərin yazdıqlarını oxumuşam, fəlsəfənin bütün sirlərinə bələdəm, ancaq bir qırmızı qızılgülün istəyi mənim həyatımı zavallı günə salıb”-dərdli-dərdli dilləndi.

“Budur həqiqi aşiq” – bülbül dedi.

“ Hər gecə mən onu oxumuşam, baxmayaraq onu tanımıram, hər gecə onun hekayəsini ulduzalara danışmışam və indi mən onu görürəm. Onun saçları qapqara, dodaqları arzusunda olduğu qızılgül kimi qıpqırmızıdır, üzü fil sümüyü kimi solğundur və kədər qaşları arasından dərin iz buraxıb.”

“Şahzadə sabah axşam rəqs gecəsi təşkil edir” – gənc tələbə pıçıltı ilə dedi və sonra da davam etdi: “ Mənim sevgim mənimlə qoşa qalacaq.Əgər mən ona qırmızı qızılgül gətirsəm, o mənimlə sübh çağınadək rəqs edəcək. Əgər mən ona qırmızı qızılgül gətirsəm, mən onu qollarımın arasına alacağam , o mənim çiyinlərimin üzərinə əyiləcək və onun əli mənim əlimi sıxacaq. Ancaq mənim bağımda qırmızı qızılgül yoxdur, beləliklə mən tək-tənha oturacağam və o mənim yanımdan ötəcək. O mənə gözucu ilə də baxmayacaq və mənim ürəyimi sıxacaq.”

“Budur həqiqi aşiq” – bülbül dedi.

“Mənim oxuduğum ona əziyyət verir, mənə nə sevinc verirsə, o da ona kədər verir. Həqiqətən sevgi gözəl şeydir. O zümrüddən də, opal daşından da qiymətlidir. Onu tacirlər ala bilməzlər, çünki onu qızılla dəyərləndirmək olmaz”.

“Musiqiçilər onların qalereyasında əyləşəcəklər, öz simli alətlərində ifa edəcəklər və mənim sevgilim arfa və skripkanın sədaları altında rəqs edəcək. O, elə rəqs edəcək ki, sanki ayaqları döşəməyə toxunmayacaq və saray əhli öz paltarlarında onun ətrafında toplaşacaq, ancaq o mənimlə rəqs etməyəcək, çünki mənim ona verməyə qırmızı qızılgülüm yoxdur”-gənc tələbə bunları söyıəyib üzüqoylu otun üzərinə uzandı və öz üzünü əlləri arasında gizlətdi və ağladı.

“O niyə ağlayır” – balaca yaşıl kərtənkələ soruşdu, “niyə?”- kəpənək xəbər aldı.

“Niyə?”- qızçiçəyi öz qonşusundan pıçıltılı səslə soruşdu.

“O qırmızı qızılgüldən ötrü ağlayır” – bülbül dedi.

“Qırmızı qızılgül üçün” – onlar qışqırdı, “necə də gülüncdür” – deyə balaca kərtənkələ güldü.

Ancaq bülbül tələbənin kədərinin sirrini başa düşürdü , o sakitcə palıd ağacında oturdu və sevginin sehri haqqında fikirləşdi. Birdən o qəhvəyi qanadlarını uçuş üçün yaydı və havaya qalxdı, meşənin üstündən kölgə kimi keçib bağın içərisinə girdi.

Otluğun mərkəzində gözəl qızılgül kolu uzanırdı və onu görən kimi onun üzərinə şığıdı.

Dedi:“Mənə bir qızılgül ver, mən sənə ən şirin nəğmə oxuyacağam”.

Ancaq ağac başını silkələdi.“Mənim qızılgüllərim ağdır.Dənizin köpüyü qədər ağ, dağdakı qardan da ağ, ancaq get mənim qardaşımın yanına, yəqin ki, o sənin istədiyini sənə verər”-cavab verdi.

Bülbül qızılgül ağacının qardaşının yanına getdi.

“Mənə bir qızılgül ver” -o ağlayaraq dedi və davam etdi: “ Mən sənə ən şirin mahnımı oxuyacağam”.

Ağac başını silkələdi. “Mənim qızılgüllərim sarıdır”- o cavab verdi, “O qədər sarı ki, çəməndə bitən nərgizin sarısı mənim qızılgüllərimin yanında heçdir. Sən get mənim qardaşımın yanına, o tələbənin pəncərəsi altında əkir və yəqin ki, o sənə istədiyini verər”.

Bülbül tələbənin pəncərisi altında bitən qızılgül ağacının yanına gəldi.

“Mənə bir qırmızı qızılgül ver, mən sənə ən şirin nəğməmi oxuyacağam”-dedi.

Ağac başını silkələdi.“Mənim qızılgüllərim qırmızıdır”- o cavab verdi,ardını belə söylədi: “Göyərçinin ayaqları kimi qırmızı, okeanda dalğalanan mərcanın böyük yelpiklərindən də qırmızıdır. Ancaq qış mənim damarlarımı dondurub və şaxta tumurcuqlarımı vurub , tufan mənim budaqlarımı sındırıb və mən ilin bu vaxtında heç bir dənə də qızılgül verməyəcəyəm”.

“Mənim istədiyim ancaq bir qızılgüldür”- bülbül qışqıraraq dedi, “ Ancaq bircə qırmızı qızılgül, onu əldə etməyimin başqa yolu yoxdur”.

“Bir yol var”- ağac cavab verdi, “ Ancaq bu o qədər qorxuludur ki, mən bunu sənə deməyə cəsarət etmirəm”.

“Onu mənə de” – bülbül dedi, “mən qorxmuram”.

“Əgər sən qırmızı qızılgül istəyirsənsə,onda onu ay işığında musiqidən hörməli və öz ürəyinin qanı ilə onu rəngləməlisən. Sən öz sinəni tikana batıraraq mənə oxumalısan. Bütün gecə boyu sən mənə oxumalısan və tikan sənin qəlbini sancmalıdır və sənin qanın mənim damarlarıma axmalı və mənim olmalıdır”-agac bunları ərz etdi.

“Ölüm bir qırmızı qızılgülü ödəmək üçün böyük mükafatdır” – bülbül ağlaya-aglaya dedi və sonra da əlavə etdi: “ Həyat hər şeydən əzizdir. Yaşıl meşədə oturmaq və Günəşi qızıl arabasında seyr etmək , Aya öz mirvari arabasında baxmaq çox xoşdur. Ancaq sevgi həyatdan şirindir və bir quşun ürəyi bir insanın ürəyi ilə müqayisədə nədi ki?!.”

Beləliklə, o öz qəhvəyi qanadlarını uçuş üçün yaydı və havaya qalxdı. Bağın üzərində kölgə kimi süründü və meşənin içinə girdi.

Gənc tələbə hələ də otun üzərində uzanmışdı və göz yaşları onun gözəl gözlərində hələ də qurumamışdı.

“Xoşbəxt ol!-” bülbül ağladı. “Xoşbəxt ol, sənin qırmızı qızılgülün olacaq. Mən onu ay işığında musiqidən hazırlayacağam və öz ürəyimin qanı ilə boyayacağam. Əvəzində mənim səndən istəyim budur ki, sən həqiqi aşiq olasaan, çünki sevgi fəlsəfədən müdrikdir, baxmayaraq ki, o gücdən ağıllı və qüdrətlidir, baxmayaraq o güclüdür.Onun qanadları alov rəngindədir, onun bədəni alov kimi rənglidir. Onun dodaqları bal kimi şirindir...”

Tələbə qulaq asdı, ancaq başa düşmədi ki, bülbül ona nə deyir, o ancaq kitabdan yazılan şeyləri bilirdi.

Palıd ağacı başa düşdü və kədərləndi, çünki onun budaqlarında öz yuvasını quran balaca bülbülün vurğunu idi.

“Mənə axırıncı nəğməni oxu”- palıd pıçıldadı ,“Mən sən gedəndən sonra çox yalqız olacam”.

Bülbül palıd ağacına oxudu və onun səsi gümüş dolçadan tökülən su kimi idi.

O öz nəğməsini bitirəndə, tələbə ayağa qalxdı , öz cibindın dəftər və qara qələmi çıxartdı.

“Onun heç bir hissi yoxdur, həqiqətən o rəssam kimidir. O, ürəksizin biridir, özünü başqalarına qurban verməz. O musiqi haqqında fikirləşir və hər kəs bilir ki, incəsənət əhli eqoist olur. Ancaq bu qəbul edilməlidir ki, onun səsində bəzi gözəl çalarlar var. Təəssüf ki, onlar heç bir şey kəsb etmir və ya hər hansı bir işə yaramır!”-deyib tələbə öz balaca çarpayısına uzandı və öz sevgisi haqqında fikirləşə-fikirləşə yuxuya getdi.

Ay göydə parıldayanda bülbül qızılgül ağacına sarı uçdu və sinəsini tikana dayadı. Bütün gecə boyu oxudu və soyuq kristal Ay yerə endi və qulaq asdı.

Bütün gecəni oxudu və tikan get-gedə onun sinəsinin dərinliyinə batdı və onun qanı ona axdı.

O bir oğlan və bir qızın ürəyində sevginin yaranmasından oxudu. Qızılgülün ağacının təpəsində gözəl bir qızılgül çiçək açdı, ləçəklər sanki mahnı kimi bir-birinin ardınca çiçəkləndi. Əvvəlcə o solğun idi, sanki çayın üzərində asılan duman kimi, səhərin ayazı kimi.

Ancaq ağac bülbülə qışqırdı ki, tikana daha yaxın sıxılsın .“Yaxınlaş, daha da yaxınlaş, balaca bülbül,yoxsa qızılgül bitmədən gün çıxacaq”-agac dil-qəfəsə qoymurdu.

Bülbül tikana daha yaxın gəldi ,tikan onun ürəyinə toxundu və bir qorxunc, kəskin ağrı onu bürüdü. O ölümlə tamamlanan və qəbirdə ölməyən bir sevgidən oxuyurdu.

Və gözəl bir qızılgül qızardı, sanki Şərq səmasının qızılgülü idi. Yaqutdan ürəyə oxşayan qızartı ləçəklərin qurşağı idi.

Ancaq bülbülün səsi zəiflədi və onun balaca qanadları döynməyə başladı , zəif duman onun gözləri qarşısında canlandı.

Onun mahnısı get-gedə zəiflədi və nəfəsinin kəsildiyini hiss etdi.

Sonra o musiqinin axırıncı yanğısını verdi. Ağ ay onu eşitdi , o çəmənliyi unutdu və səmada yuvandı. Qırmızı qızılgül onu eşitdi və bütün vəcdlə titrədi və öz ləçəklərin soyuq səhər havasında açdı.

“Bax, bax!” – ağac qışqırdı, “Qızılgül indi bitdi,” ancaq bülbül cavab vermədi, çünki o uzun otların üstündə ölmüşdü, qəlbində tikanla.

Və künorta vaxtı tələbə öz pəncərəsini açdı və çölə baxdı.

“Həyatın nə gözəl qisməti!” – qışqırdı, “Budur qırmızı qızılgül. Mən həyatımda heç vaxt belə qızılgül görməmişəm. O, elə gözəldir ki, mən əminəm ki, onun uzun bir latın adı var” və o aşağı əyildi, onu dartıb qopartdı. Sonra o öz şlyapasını geyindi və əlində qızılgüllə professorun evinə tərəf qaçdı. Professorun qızı qapı ağzında oturmuşdu və onun balaca iti ayağı altında uzanmışdı.

“Sən dedin ki, əgər mən sənə qırmızı qızılgül gətirsəm, sən mənimlə rəqs edəcəksən” – tələbə dedi: “Budur dünyanın ən qırmızı qızılgülü. Sən bu axşam onu yaxana taxacaqsan və biz birlikdə rəqs edəndə o mənim səni necə sevməyimdən danışacaq”.

Qız qaş-qabağını tökdü. “Qorxuram bu mənim paltarıma getməsin” – qız cavab verdi. “Bundan başqa Camberlinin qardaşı oğlu mənə həqiqi daş-qaş göndərib və hamı bilir ki, daş-qaş güllərdən daha bahadır”.

“Vicdan haqqı sən çox nankorsan” – tələbə acıqla dedi və o gülü küçəyə atdı. O küçədə arxın içinə düşdü və araba onun üstündən keçdi.

“Nankor” – qız dedi. “Mən sənə göstərərəm sənin kobudluğunu və bundan başqa sən kimsən? Sadəcə bir tələbə. Mən inanmıram ki, sənin Camberlinin qardaşı oğlununku kimi ayaqqabında gümüş toqqan olsun” – stoldan qalxdı və evə girdi.

“Sevgi necə də axmaq şeydir” – tələbə dedi. “O məntiqin heç yarısı qədər də faydalı deyil, çünki o nəyisə sübut etmir və o həmişə bir şey deyir ki, o da heç vaxt baş tutmur və inandırır ki, bu həqiqət deyil. Həqiqətən bu ,tamamilə təcrübəsizlikdir və bu yaşda təcrübəli olmaq hər şeydir, mən fəlsəfəyə qayıdacağam və metafizikanı öyrənəcəyəm”.

O öz otağına qayıtdı, toz basmış böyük kitabı götürdü və oxumağa başladı.

Tərcümə edəni:

Təhminə Əliyeva,

Qızlar Universitetinin baş müəllimi

Kaspi.-2014.-8-10 fevral.-S.21.