Çılğın aşiqin bir gecəsi
Bəzən insanın əli hər şeyə çatanda həyatdan usanır. Pul, ailə, uşaqlar, daimi iş - kənardan qüsursuz görünən, çoxlarının
arzusunda olduğu həyat qırx yeddi yaşlı Barni Keşmanı yormağa başlayır...
Söhbət noyabr ayının 16-da Yarat Müasir İncəsənət Mərkəzində
nümayiş olunan, Amerika dramaturqu Nil Saymonun pyesi əsasında hazırlanmış
"Bu çılğın aşiq” tamaşasından
gedir. Rejissorları Yuri Baliyev və
İlkin Mehdiyev olan tamaşanın iki əsas qəhrəmanı
var - Barni Keşman (Əldülqəni
Əliyev) və Janet
(Natavan Hacıyeva).
Süjet
olduqca sadədir, belə ki, üç
uşaq atası Barni Keşman atasından miras qalan restoran biznesi ilə məşğul olur.
Və bir gün o, adi ailə həyatını
dəyişdirmək, öz
dediyi kimi, "boz” həyatına rəng qatmaq üçün başqa bir qadınla əlaqə qurmağa qərar verir...
Hər şey elə bu qərardan
sonra başlanır. Qaranlıq evin
qonaq otağındakı
sükutu Barninin telefonla danışığı
pozur. O, əvvəlcə
arvadının harda olduğunu dəqiqləşdirir
ki, niyyətini gerçəkləşdirməyə maneçilik törədən
olmasın. Seyrçilər içərisindən keçib gələn qara uzun libaslı
infernal obraz sakitcə
Barniyə yaxınlaşıb
sanki onun içindən bir kəpənək çıxarır
və bu kəpənəyi hərəkətə
gətirib uçurmaqla,
bir növ, Barninin daxilindəki təmizliyi, paklığı,
vicdanı, şərəf
və namusu ondan alır. Təmiz hisslərindən
"azad olan” Barni bundan sonra
heç kimi və heç nəyi vecinə almayan bivec biridir...
Onun üçün duyğular
artıq heç bir önəm kəsb etmir, ancaq qadın, ehtiras, əyləncə və kef barəsində düşünür.
Bu gecə üçün
gələn dəvətli
qadın adi, sıradan bir qadın deyil, Barninin ən yaxın dostunun xanımıdır. Qəribədir o, niyə belə
bir işə razılıq verib? Bu sualın cavabı
tamaşanın gedişatında
tədricən aydınlaşır.
Bəzən "dərd insanları
yaxınlaşdırır” deyirlər. Janet bədbəxt bir qadındır. Kənardan xoşbəxt
görünsə də,
Barniyə etiraf edir ki, əri
ilə aylardır yaxınlığı olmayıb.
İdeal
görünən ailə,
sən demə, bir oyundan ibarətdir.
Ən pisi isə odur
ki, Janet bunu kimsəyə söyləyə
bilmir, uzun müddətdir sakitləşdirici
dərmanlar qəbul edir, həkim qəbuluna gedir. Janeti daha çox üzən isə ərinin bir gecə ona çox
sakit halda başqa qadınla eşq yaşadığını
etiraf etməsidir.
Lakin Barni bütün bunları adi qarşılayır. O, dünənki
ziyafətdən Janetə
heyrandır. Janetin dünən mətbəxdə
ona dediyi xoş sözlər, əslində, Barnini başqa fikirlərə sövq edib. İndi isə o, Janetin nə qədər dərdli, bədbəxt bir qadın olduğunu, problemlər burulğanında boğulduğunu
görüb təəccüb
edir. Gah mülayim, gah
da əsəbi olan Barni Janeti
bu fikirlərdən uzaqlaşdırıb, öz
dünyasına gəlməyi,
onunla bərabər içib əylənməyi,
gecəni birlikdə keçirməyi təklif
edir. Janetsə buna etirazını
bildirir. O, bu dünyada baş verən bütün hadisələrə tez reaksiya verir, ancaq suallar yağdırır,
vicdanlı insanların
öldüyündən, xaosun
içində ilişib
qaldıqlarından danışır.
Bütün bunlar Barni üçün boş və cəfəng sözlərdir. Qəhrəmanların hər cümləsi onların mənəvi portretini, kimliyini və şəxsiyyətini
açıq-aşkar sərgiləyir.
50 dəqiqə davam edən tamaşada bir dəqiqə də olsun boşluq yaranmadı. Kiçik səhnədə
bir-birinə əks obrazlar olan Barni
və Janet yaranan suallara cavab tapmaqda bəzən çətinlik çəkirlər.
Janet qapıdan çıxanadək Barni ilə yaxınlıq barədə heç düşünmür də.
O pərişandır, sanki
bütün dünya Janetə qarşıdır,
o isə bu qapalı zonadan çıxa bilmir. Barniyə
and-aman edir ki, onun bura
gəldiyindən ərinin
xəbəri olmasın.
Ancaq heç kimə demədiyi bir həqiqəti yenə də Barniyə etraf edir: əlindəki həb qutusundakı sonuncu həbi içdikdən sonra özünü öldürəcək.
Ən dəhşətlisi isə
budur ki, qutuda bircə həb qalıb. Barni artıq Janetə acıyır, hətta, bayaqdan ona təklif
etdiyi çılğın
aşiqanə hərəkətlərindən
müəyyən qədər
uzaqlaşır, onunla
içib suallara birgə cavab axtarır. Budur, artıq gecə yarıdır... Janet artıq
gedir, ancaq bura gəlişi onu çox dəyişib - indi o, nə intihar haqqında düşünür,
nə də aciz qadın kimi yaşamaq barədə... Sonda qapıdan çıxan
Janet gülümsəyir və
asta səslə deyir: "İndi mən ərimə etiraf edəcəm ki, məşuqum var və bu,
Barni Keşmandır”,
Janet özünə məxsus
bir əşyanı Barnidə qalması üçün ona verir. İndi Janet Barnidən nə
qorxur, nə də ona nifrət
hissi bəsləyir,
tam əksinə, ona, bir növ, minnətdardır.
Janetdən sonra sükuta
qərq olan evi səliqəyə salan Barni yenidən
tənhadır, əyin-başını
düzəldir, səsini
mülayim tona salaraq telefonu əlinə alıb ideal həyat yoldaşı rolunu oynamağa davam edir. Bu çılğın aşiq
xanımının səsini
eşidər-eşitməz onsuz darıxdığını,
səbirsizliklə yolunu
gözlədiyini deyir
və əlaqə kəsilir...
Yenə
qaranlıq, yenə sükut... Müəmmalı şəxs geri
qayıdır. Yerə uzanmş
Barninin üstünə
ondan ayrılıb getmiş kəpənəyi
yaxınlaşıdırıb hərəkətə gətirir.
Barni isə əlinə qonmuş bu kəpənəyi seyrçilər arasından
ona yaxınlaşan balaca oğlan uşağına verib yola salır, özü də ardınca həsrətlə
baxır...
P.S. Tamaşadan sonra alqış sədaları
altında səhnəyə
çıxan rejissor hər kəsə dərin təşəkkürünü
bildirdi. Bu tamaşanın
ilk premyerasını Bakı
seyrçilərinə təqdim
etdiyindən danışan
rejissor, yaxın zamanda qastrola gedəcəklərini də
vurğuladı və
tamaşanın ərsəyə
gəlməsindən söz
açdı: "Əsas
hadisələri oynamaq,
yaxud məkanın harada olması deyil, ən vacib məsələ hadisələri yaşamaqdır”.
Nigar Pirimova
Teatrşünas
Kaspi 2017.- 23 noyabr.- S.10.