“Özümü səhnəsiz təsəvvür edə bilmirəm...”

Tanınmış rəqqasə Kökəb Əliyeva: “Rəşid Behbudov mənə dedi ki, sən azərbaycanlısan, Özbəkistanda nə edirsən, gəl gedək vətənə...”

Daşkənddəki Heydər Əliyev adına Mədəniyyət Mərkəzinin dərnəkləri sırasında rəqs dərnəyinin xüsusi yeri var. Burada daha çox özbək uşaqları məşğul olur. Mərkəzin rəqs dərnəyinin divarlarını Azərbaycanla bağlı fotolar bəzəyir. İstər-istəməz, bu otaqda Azərbaycan mühitinə düşdüyünü hiss edirsən. Otağın girişində oturan valideynlər oğul və qızlarının əllərindən tutaraq bu dərnəyə gətirirlər. Burada onlara Özbəkistanın, Azərbaycanın milli rəqsləri ilə yanaşı, başqa xalqların da rəqsləri öyrədilir. Onların məşq prosesini izləyə-izləyə bu uşaqların gələcəkdə yaxşı incəsənət ustası ola biləcəyinə şübhə etmirsən.

Tanınmış rəqqasə, Özbəkistanın və Azərbaycanın Əməkdar artisti Kökəb Əliyeva uşaqlara bu sənətin incəliklərini həvəslə öyrədir. O, Mərkəzin nəzdindəki "Azəri qızları” rəqs ansamblının bədii rəhbəridir.

82 yaşlı Kökəb xanım ömrünü bu sənətə uşaqlıqdan bağlayıb. Elə rəqs dərnəyində yerləşən otağının divarları onun bütün yaradıcılıq fəaliyyətindən söz açır. Gənclik dövrlərini əhatə edən fotolardan füsunkar rəqqasə boylanır. Həmçinin divarlarda baletmeystr, ölkə incəsənətinin inkişafı ilə bağlı gördüyü işləri əbədiləşdirən fotoları yer alıb. Haqqında yazılan qəzet və jurnalların sayı-hesabı yoxdur. Elə təkcə onunla bağlı bu otaqda yer alan əşyalar zəngin bir ömürdən xəbər verir.

Stolun üzərində aldığı fəxri fərmanlar, mükafatlar, çoxsaylı medallar diqqət çəkir. Azərbaycanın və Özbəkistanın Əməkdar artisti Kökəb xanım, həmçinin Özbəkistanın "Dostluq”, "Şöhrət” və "Müstəqillik” ordenləri ilə təltif olunub.

O zaman 10 yaşım vardı...

Kökəb xanımın atası Miri Əliyev əslən Xocalıdandır. Ancaq İranda çalışdığı illərdə siyasi hadisələr onun da həyatından yan ötməyib. 1948-ci ildə ailəsi ilə birlikdə İrandan qaçaraq əvvəlcə Aşqabada, daha sonra Özbəkistana pənah aparıb: "Biz 5 uşaq və anamla birlikdə yük maşınında Aşqabada, daha sonra Özbəkistana gəldik” deyə Kökəb xanım xatırlayır: "O zaman mənim 10 yaşım vardı. Baş verən hadisələri o qədər anlamırdım, amma bunların yaxşı olmadığını başa düşürdüm. Böyüdükcə kökümüzün Azərbaycandan olduğunu öyrəndim və bu ölkəni sevdim”.

Kökəb xanım taleyini rəqs sənətinə uşaqlıqdan bağlayıb. Pionerlər evinin rəqs dərnəyinə gedib: "Özfəaliyyət dərnəklərində rəqs etməyə başladım. Bu mənim üçün ilk rəqs səhnəsi oldu. Daha sonra Daşkənd Dövlət Xoreoqrafiya məktəbini bitirməklə ömrümü həmişəlik bu sənətə həsr etdim. Mənim ifalarımı görüb Özbəkistanın Estrada Orkestrinə dəvət etdilər. Özbəkistanda tanınmış Batır Zakirovun Estrada Orkestrində işləməyə başladım. 1956-cı ildə ilk dəfə böyük səhnəyə çıxdım”. Gənc rəqqasənin Moskvaya ilk qastrol səfəri də uğurlu olur. İfa etdiyi ərəb rəqsi təkcə çoxsaylı tamaşaçıları məftun etmir, həmçinin yeni iş təklifləri ilə yadda qalır: "Moskvada konsertdə "Şələbiyyə” ərəb mahnısına qurulan rəqsi ifa etdim. Səhəri gün Qızıl Meydandakı Mərkəzi univermağa gedəndə bütün adamların mənə diqqətlə baxdığını gördüm. Artıq bu rəqsdən sonra məni tanımağa başlamışdılar. Elə Moskvada ikən Oleq Lundstrem məni özünün estrada orkestrinə rəqqasə kimi dəvət etdi. Etiraz etmək istədim, "əmək kitabçam Özbəkistandadır» dedim. «Bizə əmək kitabçası lazım deyil» - deyə məni birbaşa öz ansamblına qəbul etdi. İki il orada çalışdım. Sonradan yenidən atamın təkidi ilə Özbəkistana qayıtdım. Dövlət Uşaq Rəqs Ansamblı ilə işləməyə başladım. Batir Zakirovun vəfatından sonra isə mən solo ifalarımla fəaliyyət göstərməyə başladım. Çamadanımı, rəqs paltarlarımı götürüb qastrollara yollanırdım...”

Kökəv xanım Özbəkistanın incəsənəti üçün çox çalışıb. Rəqqasə kimi dünyanı gəzib. Solo ifaları ilə müxtəlif ölkələrin möhtəşəm səhnələrində çıxışlar edərək tamaşaçıları heyran qoyub. Ərəb, hind, Azərbaycan, özbək və s. ölkələrin rəqslərini özünəməxsus tərzdə ifa edib: «Bir dəfə hind rəqsi ifa etməyə hazırlaşırdım. Başmaqlarımı geyinəndə, içərisinə sındırılmış şüşələrin töküldüyünü gördüm” - deyə xatırlayır: "Ayaqlarım qana boyandı, yeriyə bilmədim. Təcili yardım çağırıb məni xəstəxanaya apardılar. Bir müddət müalicə aldım. Sənətdə bu cür qısqanclıqlarla da qarşılaşırdım”.

Rəqqasənin ifasında «Şələbiyyə» rəqsi Özbəkistanın Qızıl Fonduna daxil olub: "Bu rəqs dünyanın bir çox ölkələrinə gedib çıxdı. Azərbaycanda da bu rəqsi yaxşı tanıyırlar”.

"Bakını istəyirik...”

Kökəb xanım Moskvada işlədiyi illərdə bir çox ümumittifaq miqyaslı konsertlərdə çıxışlar edib. «Lujniki» stadionunda konsert keçirilirdi” - deyə xatırlayır: "Rəşid Behbudov, Lyudmila Zıkina da konsertdə iştirak edirdi. Sonra da mən səhnəyə çıxdım. Rəşid Behbudov «Sən azərbaycanlısan, Özbəkistanda nə edirsən, gəl gedək Azərbaycana» - deyə məni dəvət edirdi”. K.Əliyeva dəfələrlə Rauf Hacıyevin rəhbəri olduğu Azərbaycan Estrada Orkestrinə də dəvət alır. Ancaq atası razı olmadığından işləmək üçün Azərbaycana gələ bilmir. Lakin fəaliyyəti dövründə dəfələrlə Bakıya qastrola gəlir. Azərbaycanın Əminə Dilbazi kimi məşhur rəqqasələri ilə iş birliyində çalışır: «Əminə Dilbazi də Özbəkistana gəlib burada Azərbaycan rəqsləri qururdu. Bir-birimizə rəqslərin disklərini göndərir və əməkdaşlıq edirdik. O zaman onun «Çinar» ansamblı çox məşhur idi».

Kökəb xanımın Bakıya ilk gəldiyi gün isə ömürlük yaddaşına yazılıb: «Azərbaycanın o zamankı rəhbəri Heydər Əliyev Özbəkistana gəlmişdi. Bizim dövlət uşaq ansamblı onun qarşısında çıxış etdi. O, konsertdən sonra qızları yanına çağıraraq «arzunuz nədir» - deyə soruşdu. Uşaqlar sevinclə «Bakıya getmək istəyirik» dedilər. 10 gündən sonra 25 nəfərlik ansamblla Bakıya dəvət olunduq. 15 gün konsertlər verdik. İstirahət etdik, muzeyləri gəzdik, sərgilərdə iştirak etdik. Bakı səfəri hamımızın yaddaşına ömürlük yazıldı. Sonradan mənim Bakıya bir neçə dəfə də qastrollarım oldu. Hər bir səfər soydaşlarımın səmimiyyəti, məhəbbəti və alqışları ilə yadımda qaldı”.

Kökəb Əliyevanın Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin açılışı zamanı Daşkənddə səfərdə olan prezident İlham Əliyevlə görüşdən də xoş xatirələri var: «Azərbaycanın dövlət başçısı Mərkəzimizə gəldi və burada çalışanların hər biri ilə mehribanlıqla görüşdü, məni qucaqladı. Prezident bizim fəaliyyətimizlə yaxından maraqlandı. Azərbaycanın Əməkdar artisti fəxri adını da onun sərəncamı ilə aldım”.

"Azəri qızları”

Görkəmli baletmeystr hazırda rəhbəri olduğu "Azəri qızları” rəqs ansamblından həvəslə söz açır: "Ansamblda 45 uşaq məşğul olur. Mən onları məktəblərdən toplayıram. Bir-bir təhsil ocaqlarını gəzərək rəqs etməyi bacaran və həvəsli uşaqları cəlb edirəm. Onlar üçün kostyumlar tikilir. Mərkəzin rəhbəri Samir Abbasov bütün xahişlərimi yerinə yetirir. Ansamblda əsasən özbək uşaqları oynayır. Onlar Azərbaycanı sevirlər. Mən öz vətənimə olan sevgimi bu uşaqlara ötürürəm. Dünyanın çox ölkələrini gəzmişəm. Görüb-götürdüklərimi indi bu uşaqlara öyrədirəm. Daşkənddə yaşayan azərbaycanlılar da öz uşaqlarını dərnəyə həvəslə gətirirlər. Onlar birlikdə Azərbaycan milli rəqslərini həvəslə öyrənirlər”.

K.Əliyeva, həmçinin yetimxanalarla işləyərək baletmeyster kimi rəqslər qurur. Bu yaxınlarda «Yetimlər oynayacaq» adlı festival da keçirməyi düşünür: "Mən o uşaqlar üçün sponsorlar axtarıb tapıram, hədiyyələr alıram. Hər bir uşağa hədiyyə verilir. Samir Abbasov da mənə çox kömək edir. O həmişə 300-dən çox uşaq üçün hədiyyə təşkil edir. Bundan əlavə, hər bir uşaq evinə televizor, paltaryuyan maşın və s. məişət əşyaları alıb hədiyyə edirəm. Bu uşaqlar bu gün rəqs dərnəklərinə gəlməklə böyüyəndə ölkənin incəsənətinə töhfə verəcəklər. Əminəm ki, onların üzərindəki əməyim itməyəcək”.

K.Əliyeva 2002-2005-ci illərdə "Özbəkistan – bizim ümumi evimizdir” festivallarının laureatı olub. Hazırda "Mexrijon” xeyriyyə fondunun həmsədridir. Rəqqasənin sənətinə olan sevgisi tükənmir. "Heyf ki, qocaldım” - deyə təəssüfünü dilə gətirsə də, "amma yenə də gücüm var. Nə zaman səhnəyə çıxıram, özümü lap cavanlıqdakı kimi hiss edirəm” sözlərini təkcə təsəlli kimi demir: "Özümü səhnəsiz təsəvvür edə bilmirəm. Mən ömrümü səhnəyə həsr etmişəm. Təkcə rəqslər qurmuram ki, həm də mahnılar oxuyuram. Həmişə deyirəm ki, mən səhnədə öləcəyəm...”

Təranə Məhərrəmova

Daşkənd-Bakı

Kaspi 2018.- 30 oktyabr.- S.9.