“Bu məsuliyyəti dərk etdikdə,
uğursuz olmaq mümkünsüzdür”
Yaşar Musayev:
“Azərbaycan Qafqazda Almaniyanın iqtisadi cəhətdən ən
güclü partnyorudur”
Vətən, torpaq sevgisi insana sonradan aşılanan bir məfhum deyil. Vətən, sadəcə, müəyyən sərhədləri olan coğrafi bir məkan da deyil. Bəzən vətənin sərhəddən başladığını deyirlər. Ancaq müsahibim, Almaniyada doktor-mühəndis elmi dərəcəsi almış Yaşar Musayevlə söhbət etdikdən sonra anladım ki, harada yaşamasından asılı olmayaraq, insanlar ayaq basdığı torpaqlarda özlərinə kiçik də olsa bir vətən düzəldə bilərlər. Hazırda "Schaeffler qrupu” şirkətinin "Səthlərin emal texnologiyası” üzrə vitse-prezidenti, "Schaeffler Baltic” şirkətinin baş meneceri olan Yaşar Musayev o məmləkətdə qəlbində kiçik bir Azərbaycan daşıyır. Doğma torpaqdan danışanda gözlərindəki vətən həsrətini sezməmək mümkün deyil.
"Kaspi”nin qonağı olan Y.Musayevlə
söhbətimizdə onu qürbətə aparan səbəblərdən
tutmuş qazandığı uğurlara və ən əsası,
vətənimizə olan sevgisinə qədər
danışdıq. Müsahibimizin timsalında, vətən məhəbbəti,
sevgisi ilə döyünən ürək sahibinin zəkasının
da elmlə işıqlanmasının təzahürünü
görmüş olduq. Belə ki, Azərbaycanlı tədqiqatçı
Almaniyada "Səthlərin emalı texnologiyası” elmi mərkəzində
öncə kiçik həcmdə işə başlayıb.
Yaşar Musayevin rəhbərliyi altında maşın hissələrinə
örtükçəkmə texnologiyası sahəsində
bir çox yeniliklər tətbiq olunub. Yeyilməyə
davamlı üstqatlar avtomobil mühərriklərində və
digər intiqallarda tətbiq olunan hissələrin triboloji xassələrini
yaxşılaşdıraraq, həm mühərriklərin
uzunömürlülüyünü artırmağa, həm də
yanacağa qənaət etməyə imkan yaradıb. Bu
texnologiyalar dəfələrlə Almaniyanın mötəbər
təşkilatları tərəfindən mükafatlara layiq
görülüb. Yaşar Musayev örtükçəkmədə
məşğul olduğu nanotexnologiyalar üzrə 120-dən
çox elmi məqalə çap etdirib. Avropa və
dünyanın bir çox ölkələrində qeydiyyatdan
keçmiş 30-dan çox patentə malikdir. Müsahibimiz
Almaniyada "Azərbaycanlı Tələbələr və
Elmi İşçilər” birliyinin üzvüdür. Eyni
zamanda "Baku-Nürnberq” Mədəniyyət və Təhsil
Mərkəzinin rəhbəridir.
- Yaşar müəllim, sizi vətəndə xoş gördük.
- Diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm. Xüsusilə də "Kaspi” qəzetinin yaradıcı heyətinə, rəhbərliyinə minnətdarlığımı bildirirəm. Azərbaycan mənim doğma ocağım, torpağım vətənim, yurdum, məmləkətim, varlığımdır. Dünyanın harasında yaşamağımızdan asılı olmayaraq, bizim də ürəyimiz vətən üçün döyünür.
- Almaniyada xeyli
uğur əldə edibsiniz. Maraqlıdır, necə oldu ki,
Almaniyaya ezam olundunuz və orda işləmək qərarına
gəldiniz?
- Azərbaycan Texniki Universitetində Maşınqayırma texnologiyası və maşınların təmir texnologiyası kafedrasının baş müəllimi idim. 1997-ci ildə Alman Akademik Mübadilə Xidmətinin layiq gördüyü bir illik təqaüd əsasında Erlangen-Nürnberq Universitetinə ezam olundum. Doktorantura təhsilimi isə Almaniyada keçirilən müsabiqə nəticəsində qazandım. Alman akademik elmi xəttinin təklifi ilə müsabiqənin qalibi olaraq Bavariyada Nürnberq Universitetinin doktoranturasına ezam olundum.
- Başqa bir məmləkətdə elmi fəaliyyət, yeni kəşflər, səmərəli təkliflər... Çətin idi?
- Yeni yol həmişə çətin olur. Öz məqsədlərinə nail olmaq hər bir insanın həyatında vacib amillərdən biridir. Qarşıda həm dil, həm də milli mentalitet baxımından həyata yenidən başlamaq kimi çətin bir missiya dururdu. Əgər insan öz məqsədinə çatmaq üçün qarşısına plan qoyursa, nizam-intizamla işləyirsə və bu işinə bir az da məsuliyyət qatırsa, o, öz istəyinə daha tez yaxınlaşır. Təhsilimi davam etdirmək üçün ilk növbədə alman dilini elmi səviyyədə mənimsəmək lazım idi. Orada mentalitet, milli dəyərlər, insanların həyata baxışı tamamilə fərqli idi. Bu fərqliliyi görmək, dəyərləndirmək, orada özünə yol tapmaq bir qədər məşəqqətli görünürdü.
- Rəhbərliyiniz
altında maşın hissələrinə örtükçəkmə
texnologiyası sahəsində bir çox yeniliklər tətbiq
olunub. Bu sahənin vacibliyi nədən ibarətdir?
- Bu, çox vacib bir sahədir. İstər
maşınqayırma texnologiyası, istərsə də
nanotexnologiyalar sahəsində Almaniya ən qabaqcıl ölkələrdəndir.
Almaniyada sənaye istehsalı, istehsalat prosesləri dünyada
qabaqcıl yerlərdən birini tutur. Onlara "Mercedes”, "Audi”,
"BMW”, Siemens, Schaeffler kimi məşhur alman
markalarını misal göstərə bilərəm. Əlbəttə, bu
siyahını uzatmaq
da olar. Bunlar hamısı dünyada
tanınmış şirkətlərdir. Təbii
ki, söhbət sənaye iqtisadiyyatından gedir. Bu iqtisadiyyatda başqa bir ölkədən gələn
insanın mühəndis-alim kimi yer tapması çətin
prosesdir, ancaq mümkünsüz deyil. Bunun
üçün ilk növbədə cəmiyyətə
inteqrasiya etmək lazım idi. Cəmiyyətin
vəziyyətini öyrəndikdən sonra orada hər
hansı yenilikdən söhbət etmək olardı. Bu yeniliyi tətbiq etmək mənim elmi dissertasiyam
olduğu üçün onun öhdəsindən gəldim.
O da mənə şərait yaratdı ki, alman müəssisələrində
uyğun mühəndis statusu ilə öz işlərimi davam
etdirim.
- Böyük bir şirkətdə
öncə sıravi işçi kimi fəaliyyətə
başlayıb, daha sonra Elmi Tədqiqat Mərkəzinin rəhbəri
oldunuz. Bu gün isə şirkətin beynəlxalq
təmsilçisisiniz. Bu çətin yolu
sizin üçün asanlaşdıran nə oldu?
- Hər
böyük yolun kiçik başlanğıcı olur. Pilləli şəkildə o başlanğıc
inkişaf edirsə, insanı müəyyən bir yerə gətirib
çıxara bilir. Qarşımda duran layihə belə
idi: nanotexnologiya Almaniya səviyyəsində mənim
ideyalarım əsasında qurulsun və sənayeyə təqdim
olunsun. Təbii ki, bir Azərbaycan vətəndaşı
kimi bu da mənə böyük qürur hissi verirdi. Eyni zamanda, bu işin məsuliyyəti də çox
idi. Başqa bir məmləkətdən gələn
mütəxəssis kimi layihənin bütün məsuliyyəti
üzərimdə idi. Bu məsuliyyəti
dərk edərək layihənin smetasından tutmuş
inkişafına, reallaşdırılmasına dair
güclü intizamla yanaşı, zamanında doğru
addımlar atmaq vacib amillərdən biri idi. Əgər insan bir şeyə zamanında vaxt tapmaq
istəyirsə, mütləq buna nail olacaq.
- Yəqin
ki, bu, sizin məsuliyyətinizin və daxilinizdə olan
nizam-intizamın nəticəsidir ki, bu gün həmin şirkətin
beynəlxalq təmsilçisiniz.
- Təvazökarlıqdan
uzaq olsa da, qeyd edim ki, mən Azərbaycanda da orta məktəbi
qızıl medalla bitirmişəm. Azərbaycan
Texniki Universitetini xüsusi təqaüdlə başa
vurmuşam. Universiteti fərqlənmə
diplomu (qırmızı diplom) ilə bitirmişdim. Almaniyada xarici dil, mentalitet, daha yüksək
standartlar olsa da, həmin standartların formasını
tapıb, ona uyğunlaşmaq heç də asan başa gəlmədi.
Bu işi həyata keçirmək mənim ən
ümdə vəzifəm idi. Xaricdə
yaşayan elmi işçilər, həmvətənlərimiz,
xalqımızı təmsil edənlər bilməlidirlər
ki, onlar nəinki öz ailələrini, getdikləri ölkədə
Azərbaycan xalqını təmsil edirlər. Bu məsuliyyəti dərk etdikdə, uğursuz olmaq
mümkünsüzdür.
- Almaniyada təhsil alan
azərbaycanlı davamçılarınız varmı?
Ümumiyyətlə, orada təhsil alan həmyerlilərimiz
barədə nə deyə bilərsiniz?
- 2008-ci
ildə Nürnberq şəhərində azərbaycanlı
alimlərin tövsiyəsi ilə orada təhsil alan tələbələrin və elmi
işçilərin təşkilatını təsis etdik. Bu təşkilat çox böyük işlər
görür. Orada yaşayan elmi
işçilərin və tələbələrin koordinasiyasını
həyata keçirir.
- Məlumatlara görə, Almaniyada
erməni lobbisi güclü inkişaf edib. Onlar
bir azərbaycanlının bu qədər uğur əldə
etməsini rahatlıqla qəbul edə bilməzlər.
Orada erməni qısqanclığı ilə necə,
qarşılaşdınızmı?
-
Rastlaşmamışam desəm, yalan olar. Elmi
işçilər, sənət adamları xarici ölkələrdə
uğur qazanan, xüsusilə Azərbaycanı təmsil edən
şəxslər bilməlidirlər ki, əlavə erməni
faktoru hər zaman gözlənilir. Uyğun
cavabın layiqli şəkildə hazırlanması ən
vacib şərtlərdəndir. Nizami Gəncəvi
"Qüvvət elmdədir, başqa cür heç kəs,
heç kəsə üstünlük eyləyə bilməz”
deyib. Dahi şair hər işi kamil
görməyi tövsiyə edir. Məhz o
kamilliyin göstəricisi olaraq erməni lobbisinə xaricdə
yaşayan həmvətənlərimiz uyğun cavab verməlidirlər.
Mən dünyanın ən azı 120 ölkəsində
olmuşam. Ancaq dünyada azərbaycanlılar,
türklər qədər sülhü, insanpərvərliyi
sevən ikinci bir ölkə və millət görmədim.
Bunu ona görə demirəm ki, mən azərbaycanlıyam.
Erməni faktoru bütün dünyada, eləcə
də Almaniyada var. Ancaq bu, çox zaman qərəzli faktor
olduğu üçün heç bir çətinlik
yaratmır.
- Azərbaycanın Almaniya ilə
iqtisadi əlaqələri yetərlidirmi?
- Azərbaycan Qafqazda Almaniyanın iqtisadi cəhətdən
ən güclü partnyorudur. Əlbəttə, Azərbaycan
Avropa Birliyinin, ilk növbədə onun bir dövləti olan
Almaniyanın neft, qaz, enerji təhlükəsizliyinin təminində
vacib ölkələrdən biri kimi tanınır. Bir müddət əvvəl Almaniya kansleri Angela
Merkel Qafqazın üç ölkəsinə səfər
etdi. Bu səfərin Azərbaycanda
tamamlanması heç də təsadüfi deyildi. Azərbaycanın neft-qaz resurslarının Avropaya
çatdırılması, Avropanın enerji təhlükəsizliyinin
yerinə yetirilməsi bütün Avropa üçün vacib
məsələlərdən biridir. Eyni
zamanda, qeyri-neft sahəsində də Almaniyanın 100-dən
çox firması Azərbaycanda fəaliyyət göstərir.
Bir çox layihələrin reallaşdırılmasında
alman sənayesi,iqtisadiyyatı yaxından
iştirak edir. Maşınqayırma,
avtomobilqayırma sahəsi üzrə dünyada ən
qabaqcıl sənayelərdən biridir. Həmin
sənayenin Azərbaycana gəlişi və təmsili
Almaniyanın Azərbaycanla iqtisadi əlaqələri
baxımından çox dəyərlidir.
- Bugünkü Azərbaycan
elmini necə dəyərləndirirsiniz? Həqiqi, peşəkar, hərtərəfli bir mütəxəssis
olmaq üçün nələr edilməlidir?
- Həqiqi
peşəkar və hərtərəfli elm xadimi olmaq
üçün dünya elminin bütün sahələrində
inkişaf etmək lazımdır. Mənim təmsil
etdiyim nanotexnologiyalar üzrə digitalizasiya çox
böyük rol oynayır. Azərbaycanın bir çox ali məktəbləri ilə əlaqədəyəm.
Onlar dünya elminə inteqrasiya
olmalıdırlar. Əlbəttə, burada
maliyyə məsələləri böyük rol oynayır.
Müəllimlərimizin maliyyə
baxımından peşəsini layiqincə yerinə yetirməsi
üçün yeni işlər görülməlidir. Misal üçün, məvacibləri müəyyən
standartlara uyğun olmalıdır ki, müəllim öz
peşəsini layiqincə yerinə yetirə bilsin. Məni elmi universitetlərimizin, akademiyamızın,
binaların təmiri sevindirir. Maddi-texniki
bazaları, son illərdə baş vermiş inkişafı
görməmək mümkün deyil. Bu
amillər əsasında dünyanın qabaqcıl universitetlərinə
inteqrasiya etmək vacibdir. Öz milli dəyərlərimizi
saxlayaraq dünyanın müxtəlif sənaye ölkələrində elmimizin paylaşılması
və orada Azərbaycan elm bazasının yaradılması
vacib amillərdən biridir.
- Almaniyada azərbaycanlılar
çoxdur?
- Rəsmi
qeydiyyatdan keçmiş azərbaycanlıların Almaniya
Federativ Respublikasında sayı 20 mindən yuxarıdır. Son illərdə gəlmiş azərbaycanlılar da
var. Bu da çox normal haldır. Almaniyanı
özünə ikinci vətən seçən insanlar burada məskunlaşmağa
başladılar. Diaspora Komitəsinin yeni sədri
Fuad Muradovla görüşdüm. Almaniyada
və dünyada yaşayan azərbaycanlıları bir araya
toplamaq üçün onun da cox münasib təklifləri
var.
- Siz də
diaspora işində çox fəalsınız.
- Biz nəinki elmi işimizlə, eyni zamanda diaspora fəaliyyəti ilə də məşğul oluruq. Bu diaspor təşkilatı da Baku-Nürnberg Mədəniyyət və Təhsil Mərkəzidir. Bu mərkəzin timsalında çalışırıq ki, azərbaycanlıları bir araya toplayaq, Azərbaycan dilini, mədəniyyətini, adət-ənənələrimizi qoruyub saxlayaq. Hazırda bu təşkilatın da rəhbəriyəm. Diaspora təşkilatı kimi ənənələrimizə uyğun olaraq milli bayramlarımızı qeyd edir, matəm günlərimizi də keçirir, xalqımızın başına gətirilən müsibətləri dünya xalqlarına çatdırırıq. Bu yaxınlarda Almaniyada almanların Azərbaycana gəlişinin 200, Cümhuriyyətimizin 100 illiyini qeyd etdik. Çox nüfuzlu qonaqlar həmin tədbirlərdə iştirak etdi. Bu tədbirlərin təşkili orada yaşayan azərbaycanlılara şərait yaradır ki, bizim dəyərlərimizi öyrənsinlər. Hər dəfə buraya qızlarımla gəlirəm. Onlar Azərbaycanı hədsiz çox sevirlər. Buranın havasını alırlar...
- Belə görürük ki, Almaniyada vətən həsrəti çəkirsiniz.
- Vətəni, valideynləri dəyişmək mümkünsüzdür. Hər zaman bu həsrət içində yaşayıram. Hər gün torpağımı düşünürəm. Təmsil etdiyim xalq vətəndədir. Vətən bizə doğmadır, əzizdir.
- Azərbaycana
tez-tez gəlirsiniz?
- Demək olar ki, ildə bir dəfə gəlirəm. Bu gəliş bizdə vətən həsrətini bir az soyudur. Məni bura vətən, doğmalarım, valideynlərimin qəbri bağlayır. Qohumlarım, tanışlarım, dostlarım hamısı burdadır. Bəzən Azərbaycanın havası üçün çox darıxıram. Mənim üçün övladlarımın vətəni tanıması, buranın mədəniyyətini öyrənməsi önəmlidir. Təbii ki, onlar ancaq buna öz vətənlərində nail ola bilərlər.
Xəyalə Rəis
Kaspi 2018.- 6
sentyabr.- S.14.