Şair ürəyinin çırpıntıları

Sərdar Əsəd qısa bir ömür yaşayıb. Erkən yaşlarından fitri istedadı ilə tay-tuşlarından fərqlənib. Ədəbi mühitdə çox tez tanınıb. Lakin ömür vəfa etməyib. Ömrünün kamillik çağında - 46 yaşında dünyasını dəyişib. Lakin o, bu qısa, ancaq mənalı ömründə özündən sonra gələcək nəsillərə çox dəyərli bir irs qoyub gedib.

O, 1929-cu ilin iyununda Cəbrayıl rayonunun Soltanlı kəndində anadan olub. Zəhmətkeş ailədə böyüyüb. Əvvəl Ağdam Müəllimlər İnstitutunda, sonra 1952-1955-ci ildə V.İ.Lenin adına Pedaqoji İnstitutun (indiki Pedaqoji Universitet) filologiya fakültəsində təhsil alıb. Sərdar Əsəd ədəbiyyata ötən əsrin 50-ci illərində gələn Qulu Xəlilov, Əlfi Qasımov, Əli Kərim, Fikrət Sadıq, Tofiq Mütəllibov nəslinin nümayəndələrindən olub.

Yaradıcılığı ilə tanış olduqca hiss edirsən ki, o, ədəbiyyata təsadüfən gəlməyib. “Ömür keçdi yarıdan” şeirində onun nə qədər çətin, ancaq maraqlı, mənalı bir həyat yolu keçdiyinin şahidi olursan. Onun yaradıcılığında həyata baxışı çox fərdidir. 1954-cü ildə qələmə aldığı “Şairin arzusu” şeirində yazır:

Yerli-yerində hər söz

Qiymətli bir incidir.

Ürəkdən gəlməyənlər

Ürəkləri incidir.

Şair çox düzgün olaraq qeyd edir ki, şeir misraları şairin “ürək çırpıntıları”dır. Şeirdə hər bir söz yerli-yerində olmalı, qəlbdən gəlməlidir. Belə olmasa, oxucu şairdən inciyər və şeirdən uzaq düşər.

Sərdar Əsədin poeziyasında həyata fəlsəfi-estetik baxış çox güclü olub. Bu ədəbi keyfiyyətlər onda erkən yaşlarından formalaşıb. Şairin əsərləri mətbuatda 1952-ci ildən dərc olunmağa başlayıb. “Gənclik illəri “ adlı ilk şeirlər kitabı 1957-ci ildə çap olunub. Bu kitaba müxtəlif illərdə yazılmış “Yanan memar“, “Cərrah ürəyi”, “ Simlərin tufanı” adlı əsərləri daxil edilib. Şair daha sonra “Gözəl”, “Meşədə qonaqlıq” və başqa seir kitablarını çap etdirib. “Cərrah ürəyi“, “Ağ saçlı Qafqaz“ , “Qız anası“ , “Yer ulduzu“ poemalarını yazıb. Ölümündən iki il sonra, 1977-ci ildə şeir və poemalardan ibarət “Dağları aşdı sellər“ kitabı çap olunub.

Sərdar Əsədin zəngin yaradıcılığı var. O, həyat yeniliklərini ustalıq və böyük məhəbbətlə qələmə alıb. Həyatın gözəllikləri - istək və arzular, sevgi və məhəbbət onun yaradıcılığında geniş yer tutub. Xüsusilə ilk şeirləri gənclik illərinin sevgi aləmindən xəbər verir. Onun fərdi yaradıcılıq üslubu olub. Heç kəsi təqlid etməyib. Yaradıcılığında vətənin yalçın qayaları, zümrüd meşələri və tarixi memarlıq abidələri böyük məhəbbətlə tərənnüm olunub, qışın qarı, yazın yağışı xüsusi bir ustalıqla qələmə alınıb.

“Yaylaqda yağış“ şeiri yaradıcılığında xüsusi yer tutur. Şeiri oxuduqca özünü sanki bir yaz yağışının altında hiss edirsən. Əsərdə fikrin obrazlı ifadəsi, doğrudan da bənzərsizdir:

Bu dağ da səsləndi o dərə kimi,

Yağış meydanını uzatdı keçdi.

Uzatdı göylərdən yerlərə kimi!

Yuxusuz buludlar səhərə kimi

Dağların üstünə çox yatdı keçdi,

Məhəbbət yükünü boşaltdı keçdi.

Sərdar Əsəd yaradıcılığında insanı duyğulandıran, daha doğrusu ictimai məzmun daşıyan mövzular daha çox yer alıb. Onun həyata baxışlarına görə, insan yaratdıqlarını qorumalı, əkdiyini becərməli və yaşatmalıdır. Ata məhəbbəti qarşısında övlad sevgisi hər bir övladın valideynə borcunun ifadəsidir.

Gözümlə dünyaya hey baxacaqsan,

Mən sənin yanına gələnə kimi.

(“Həmişəlik yuxu”)

Sərdar dərin zəka sahibi olan şair, filoloq kimi kimi söz seçməyi, söz üzərində işləməyi çox yaxşı bacarıb. Ona görə də əsərlərində orijinal təşbeh və epitetlər parlaq şəkildə nəzərə çarpır:

Çöküb qəlbi dağlar, təpələr kimi,

Qayalar dağılıb qəlpələr kimi.

(“Dağların dağı”)

Şair “Uzaq səfər“ şeirində yazır:

Gələcək günlərim hey əl eyləyir,

Bəzən lal sulara durub baxıram,

Bəzən qol atıram fırtınalarda.

O, yaradıcılığının ən coşqun çağında - ömrünün 46 baharında dünyasını dəyişib. Bu qəfil köç o vaxt çox ürəkləri kövrəltmişdi. Sərdar Əsəd yaradıcılığı ilə yaxından tanış olan ziyalılar məclisində dəfələrlə onun necə hörmət və ehtiramla yad edildiyinin şahidi olmuşam. İnanıram ki, Sərdar Əsəd poeziyasına olan məhəbbət gələcəkdə də onu sevənlərin qəlbində daim yaşayacaq.

Savalan Fərəcov

Mədəniyyət.- 2010.- 2 iyul.- S. 14.