“Səni tərənnüm edirəm, doğma Azərbaycanım”

Şair Ənvər Əlibəylinin anadan olmasının 95 ili tamam olur

Ötən yüzillikdə qısa, ancaq mənalı ömür yaşayan şairlərimiz çox olub. Onlardan biri də Ənvər Əlibəylidir. O, 52 il ömür sürüb, bu zaman kəsiyində qəlblərdə, könüllərdə əsrlərlə yaşayacaq və seviləcək əsərlər yaradıb. Maraqlı və məzmunlu şeirləri ilə ədəbi aləmimizə gözəllik bəxş edib.

Ənvər Əlibəyli 1916-cı il aprelin 1-də Bakıda anadan olub. Əvvəl Tibb Texnikumunda, sonra Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun filologiya fakültəsində təhsil alır. 1938-ci ildə Azərbaycan radiosunda işə düzəlir. Müharibə başlayanda cəbhəyə gedir, 416-cı atıcı diviziyanın tərkibində döyüş yolu keçir, orden və medallarla təltif olunur.

1944-cü ildə ağır döyüşlərin birində yaralanır və Bakıya qayıdır. Bir müddət “Vətən uğrunda” jurnalında məsul katib, sonra Azərbaycan KP MK-da təlimatçı, “Təbliğat” jurnalının, “Ədəbiyyat” qəzetinin redaktoru, “İnqilab və mədəniyyət” jurnalında şöbə müdiri, Azərbaycan Radio və Televiziya Verilişləri Komitəsinin sədri vəzifələrində (1964-1968) çalışır.

Onun “Qaranquş” adlı ilk şeirlər kitabı 1947-ci ildə işıq üzü görür. Sonrakı illərdə xeyli kitabı nəşr olunur: “Sənin adınla”, “İlk məhəbbət”, “Dostluq körpüsü”, “Mingəçevir şeirləri”, “Dalğalar arasında”, “Elə xoşbəxtəm ki!”, “Nəğmələr”, “Bir kitab şeir”, “Ürəyimdəsən” və s.

Ənvər Əlibəylinin bir sıra şeirlərinə musiqi bəstələnib. Onun “Azərbaycan“ şeirinə bəstəkar Rauf Hacıyevin bəstələdiyi mahnı isə dillər əzbəri olur. Mahnını görkəmli müğənni, Xalq artisti Rəşid Behbudovun ifasında dinlərkən xəyal insanı öz dünyasından qoparır. Gözlərində yurdun təbiət mənzərələri: yaşıl yamacları, sıx ormanları, barlı-bərəkətli çölləri canlanır.

Ənvər Əlibəyli yaradıcılığında Vətən torpağının daim tərənnüm edildiyi aydıngörünür və duyulur. Görürük ki, o, bu vaxt insan qəlbinin zənginliklərinə varır. İncə duyğuları, zərif hissləri dərindən mənalandırır və gözəl poetik parçalara çevirməyi bacarır. Beləliklə, əsil ürək, qəlb şairinə çevrilir.

O, təbiət etibarilə lirik şair olub və ömrünün sonunadək bu yaradıcılıq amalına sadiq qalıb. Ona görə də əsərləri beləcə zərif, hay-küydən və gurultudan uzaqdır. Şair “Qaranquş“ adlı əsərində az sözlə çox mətləb ifadə etməyə, xırda bir detalı ümumiləşdirərək böyük məna kəsb etmək, qələbə əzmini, qəhrəmanlıq və vətənpərvərlik duyğularını əks etdirməyə nail olaraq yazır:

Sən bahar xəbərçisi, mən azadlıq carçısı,

Hər ikimiz kilidli qapılar açarçısı.

Şairin “Kəndimiz“ şeirində yurd lövhələri çox ustalıqla, sanki bir rəssam əsəri kimi verilib. Xəzərin sahili, qum üstünə sərilmiş barlı tənəklər, su quyusu, yel dəyirmanı, mülayim qış lövhələri... Oxucu əsərdə söhbətin şairin uşaqlıq illərini keçirdiyi Türkan kəndindən getdiyini dərhal duyur. Şairin “Bu ürək də sənindir“, “Niyə sevdim, səni mən?“ və bir çox digər əsərlərində onun kövrək hissləri, təmiz məhəbbət duyğuları öz təcəssümünü tapıb. Şairin lirik qəhrəmanı qəlbən sevən, hicrandan əziyyət çəkən və təbiətə, insanlara qəlbinin gözü ilə baxan sadiq qəhrəmandır. “Bağçadan keçmisən“ əsərində aşiq belə bir qənaətə gəlir ki, sevgilisi səhər-səhər onların bağçasından keçib:

Çiçəklərin nəfəsində saçlarının qoxusu,

Nərgizlərin xumarında gözlərinin yuxusu,

Quşların nəğməsində səsinin ahəngi var.

Çinarların duruşunda bədəninin qaməti,

Günəşin zərrəsində qəlbinin hərarəti,

Lalənin çiçəyində dodağının rəngi var.

Şairin bir çox əsərlərində folklorumuzun, xalq yaradıcılığımızın ruhu, nəfəsi duyulur. O, bu mənbədən kövrək və xəfif duyğularını dolğun ifadə etmək üçün yaradıcı şəkildə faydalanıb. Onun şair təxəyyülü fikri poetik cəhətdən çox gözəl mənalandırıb.

Ənvər Əlibəyli həm də bir neçə poemanın müəllifidir. “Samur dastanı“ poeması Samur çayının suyunu çəkib susuz çöllərimizə çatdıran inşaatçıların bəhrəli əməyindən bəhs edir. Əsərdə lirizm ilə epos maraqlı şəkildə bir-birinə qovuşur. “Bacı“, “Gözlər, ürəklər, əməllər“ poemaları 1941-1945-ci illərin hadisələrindən, “Dalğalar arasında“ poeması isə dəniz neftçilərinin sücaətindən, “Polad“, “Dostluq körpüsü“ yaxın keçmişin hadisələrindən bəhs edir.

Şair, tərcüməçi, ictimai xadim Ənvər Əlibəyli qələminin coşub-çağlayan çağında, 1968-ci il mayın 7-də dünyasını dəyişib.

Savalan Fərəcov

Mədəniyyət.- 2011.- 1 aprel.- S. 11.