Göyçayda şeir ünvanı

Azərbaycan ədəbiyyatı, mədəniyyəti və incəsənəti tarixində dərin iz qoymuş insanların xatirələrinin əbədiləşdirilməsi məqsədilə görülən əhəmiyyətli işlərdən biri də onların memorial muzeylərinin yaradılmasıdır. Sənətkarların doğulub boya-başa çatdıqları, yaşayıb-yaratdıqları məkanlarda təşkil edilən bu mədəniyyət ocaqları onlara ehtiramın, xalq məhəbbətinin göstəricisidir.

Belə məkanlardan biri də Azərbaycan poeziyasının görkəmli nümayəndəsi, Xalq şairi Rəsul Rzanın Göyçay rayonundakı ev-muzeyidir. Böyük şairin uşaqlıq və gənclik illəri burada keçib, onun sənət eşqi bu məkandan pərvazlanıb.

Muzeyin direktoru, Rəsul Rza mükafatı laureatı Solmaz Həsənova bu məkanın sözə, sənətə, poeziyaya sevgi ruhunda köklənən hər kəs üçün əziz bir ünvan olduğunu bildirir: “Çünki Rəsul Rza yaradıcılığı daim müasir, daim təravətlidir. Onun qələmə aldığı, tərənnüm etdiyi bir çox fikirlər bu günümüzlə səsləşir, oxucunu gələcəyə ruhlandırır, Vətəni sevməyə, onun dəyərini bilməyə kökləyir. Şairin vətən sevgisi, sənət eşqi isə öncə bu məkanda pərvəriş tapıb. Şairin uşaqlığı, gəncliyi Göyçayda keçib. Ziyalı bir ailədə böyüyüb. Atası savadlı, müasir düşüncəli, açıqfikirli bir şəxs olub. Uzun illər mirzəlik etdiyindən adına "Mirzə İbrahim" deyərmişlər. Hələ 1913-cü ildə ilk qız övladı Kübranı Tiflisə, ikinci qızı Saranı isə yeni tipli məktəbə oxumağa göndərdiyi üçün dövrün bəzi cəhalətpərəst qüvvələrinin hədəfinə tuş gəlmişdir. Bu barədə Rəsul Rza özü "Avtobioqrafiyam" yazısında daha ətraflı məlumat verib. Şair məhz belə bir mühitdə böyüdüyündən müasirlik onun yaradıcılığının əsasında dururdu. Anası Məryəm xanımın şirin laylalarını dinlədiyi bu munis məkanda ilk dəfə poeziyaya bağlanmış, ilk şeirini 12 yaşında ikən məhz bu ünvanda yazmışdı. Buradan sənət yoluna addımladı, poeziyası ilə dünyanın tərəqqipərvər oxucularının ürəyini fəth etdi. Şair bu dünyadan köç etsə də, doğulduğu ocaq xatirə muzeyinə, poeziya məkanına çevrildi”.

Direktorun sözlərinə görə, 2004-cü ildən fəaliyyət göstərən muzey şairin 100 illik yubileyi ilə əlaqədar ölkə başçısının müvafiq sərəncamına əsasən Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən əsaslı təmir olunmuş və 2010-cu ildə yenidən qapılarını qonaqların üzünə açmışdır: “Yüksək səviyyəli təmir-bərpa olunan muzey müasir tələblərə uyğun yenidən qurulub. Biz ənənəvi muzeyçilikdən çox ev-muzeylərə xas ab-hava yaratmaqla ziyarətçilərimizi Rəsul Rza dünyasına, onun yaşadığı dövrə qaytarmaq istəyirik. Ziyarətçilərimiz 4 ekspozisiya zalından ibarət muzeyə daxil olduqları andan böyük şairin həyat və yaradıcılığının ən müxtəlif məqamlarını əks etdirən müfəssəl bir məlumata sahib olurlar. Ekspozisiya zallarımız şairin Göyçayda keçən uşaqlıq və gənclik illərini əks etdirən maraqlı məlumatlar, foto və rəsm nümunələri, eləcə də həyat yoldaşı, lirik şairə Nigar xanım Rəfibəyliyə aid kitablar, rəsm əsərləri, ona aid məişət əşyaları fonunda isti bir ortam yaradır. Tamaşaçıların diqqətini cəlb edən bu eksponatlar arasında Nigar xanımın cehizlik xalçası xüsusilə seçilir. Şairin anası Məryəm xanıma aid məişət əşyaları da burada yer alıb. Başqa bir ekspozisiya zalımızı isə Rəsul Rza ailəsinə, onun həyat yoldaşı, övladları, ümumilikdə o nəslin tanınmış nümayəndələrinə həsr etmişik. 4-cü zalda isə ədibin aldığı mükafatlar, portretləri, rayonda onun adını daşıyan müəssisələr, küçə və digər obyektlərin fotoları yer alır. Ümumilikdə 700-dən çox eksponatın olduğu muzeyi ziyarət edənlər ilk addımdan bir sənət dünyasına qədəm qoyur, böyük şairin öz səsində lentə alınmış şeir nümunələrini dinləyir, Rəsul Rzanın sədəfli tarında muzeyin elmi işçisinin müşayiəti ilə müxtəlif muğamlara, xalq mahnılarına, şairin şeirlərinə yazılmış musiqilərə qulaq asırlar. Bütün bunlar ziyarətçilərimiz tərəfindən daim rəğbətlə qarşılanır”.

Həmsöhbətim muzeydə müxtəlif tədbirlərin, şairin doğum və anım günləri ilə bağlı mərasimlərin, poeziya görüşlərinin hər zaman böyük maraqla qarşılandığını deyir: “Əlamətdar günlərlə bağlı təşkil olunan ənənəvi tədbirlərlə yanaşı, Göyçay torpağının yetirdiyi digər görkəmli insanlarla bağlı tədbirlər də keçiririk. Hər il “Muzeylər günü” çərçivəsində müxtəlif mövzularda açıq qapı günləri və muzey gecələri keçiririk. Məsələn, bu il mayın 15-də baş tutan tədbirimiz ana dili mövzusuna həsr olunmuşdu. Görüşə rayonun uşaq bağçaları, ümumtəhsil məktəbləri şagirdlərini dəvət etmişdik. Rayon mədəniyyət evi nəzdindəki xalq teatrının həvəskarlarının ifasında ədibin «Vəfa» pyesindən bir səhnə təqdim etdik, uşaqların ifasında şairin şeirləri səsləndi. Tədbir iştirakçılara xoş anlar yaşatdı.

Azyaşlı və yeniyetmələrin muzeylərə maraqlarını artırmaq üçün maraqlı aksiyalar təşkil edirik. Çünki muzey ziyarəti gözəl mədəni vərdiş, ən yaxşı tərbiyə vasitələrindən biridir. Bu gün yetişən gənc nəsillərin məhz bu ruhda tərbiyəsi üçün biz muzey işçilərinin də üzərinə böyük iş düşür. Ona görə də mən təşkil olunan əksər tədbirlərdə məhz həmin nəslin nümayəndələrini cəlb etməyə çalışıram. Rəsul Rza və Nigar Rəfibəyli ilə bağlı ədəbiyyat dərsləri bizim muzeydə keçilir. Bu həm şagirdlərin dərsi qavramasına, həm də haqqında oxuyub-öyrəndikləri şəxsin həyatı ilə bağlı canlı məlumatlar almasına zəmin yaradır”.

Bu işin davamı olaraq rayonun kənd məktəblərinə də mütəmadi baş çəkdiklərini deyən S.Həsənova həmin təhsil müəssisələrində səyyar sərgilər keçirdiklərini deyir. Böyük şairin ruhu yaşayan muzey göyçaylıların sevimli mədəniyyət ocağı, hər zaman ehtiramla ziyarət olunan şeir, sənət ünvanıdır.

Həmidə Nizamiqızı

Mədəniyyət.- 2012.- 17 oktyabr.- S. 12.