Nurlu insanın şəfqət dünyası

Görkəmli oftalmoloq, akademik Zərifə xanım Əliyevanın xatirəsi anıldı

Aprelin 11-də Mədəniyyət Müəssisələri İşçilərinin Hazırlıq və İxtisasartırma Mərkəzində görkəmli oftalmoloq alim, ictimai xadim, akademik Zərifə xanım Əliyevanın 90 illik yubileyinə həsr edilmiş tədbir keçirildi. Əvvəlcə iştirakçılar “Zərifə Əliyeva - 90” adlı kitab sərgisi ilə tanış oldular.

Mərkəzin direktoru Ramazan Şabanov tədbiri açaraq bildirdi ki, akademik Zərifə Əliyevanın adı və elmi-ictimai fəaliyyəti zəriflik və işıqla bağlıdır. Böyük elm xadiminin keçdiyi ömür yolu, həyat və fəaliyyəti, yazdığı qiymətli əsərlər yüksək insanlıq meyarlarına və müqəddəs həkimlik andına parlaq nümunədir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin akademik Zərifə Əliyevanın 90 illik yubileyi haqqında sərəncamı görkəmli alimin irsinin və ideyalarının daha dərindən öyrənilməsinə, yeni nəsil həkimlərin onun nümunəsində tərbiyə olunmasına geniş imkan yaradır.

Tədbirin aparıcısı, Mədəniyyət Müəssisələri İşçilərinin Hazırlıq və İxtisasartırma Mərkəzinin kitabxana müdiri Rəfiqə Zərdabi akademikin ömür yoluna nəzər saldı. Bildirdi ki, Zərifə xanım öz mənalı həyatı ilə hər bir Azərbaycan qadınına örnək ola bilən bir şəxsiyyətdir: “Neçə illərdir, nurlu insan Zərifə xanım Əliyeva aramızda yoxdur. Amma onun haqqında söylənən dəyərli fikirlər, bitib-tükənməyən xatirələr yaddaşlarda yaşayır. Zərifə xanımın həyatını mənalandıran nə varsa - onun elmi, ailəsi, xeyirxahlığı, səmimiyyəti, insanlara doğma münasibəti - hamısı bu nəcib qadının ruhundan, nurundan şölələnmişdi”.

Mərkəzin elmi işçisi Rəfiqə Nəsirova görkəmli alimin həyat və fəaliyyəti haqqında danışdı. Vurğuladı ki, Zərifə xanım Əliyeva 1923-cü il aprelin 28-də Azərbaycanın dilbər guşəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikası Şərur rayonunun Şahtaxtı kəndində anadan olub. Həyatını Azərbaycan mədəniyyətinin, musiqisinin, elminin inkişafına həsr edən böyük şəxsiyyətlər - Üzeyir Hacıbəyli, Müslüm Maqomayev, Mirəsədulla Mirqasımov, Bülbül, Səməd Vurğun və başqa görkəmli insanlarla ailəvi və mənəvi yaxınlıq telləri ilə sıx bağlı olan bir mühitdə boya-başa çatan Zərifə xanım zaman keçdikcə özündə Azərbaycan ziyalısının ən gözəl nümunəsini təcəssüm etdirirdi.

Gələcək taleyini tibb elminə həsr etməyi qarşıya məqsəd qoyan Zərifə xanım 1942-ci ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika fakültəsinə daxil olur və 1947-ci ildə institutu əla qiymətlərlə bitirir. Həmin dövrdə Azərbaycanda gözü zədələyən və ağır nəticəyə, hətta tam korluğa səbəb olan traxoma infeksion xəstəliyi geniş yayılmışdı. Bu xəstəliklə effektiv mübarizə təkcə oftalmologiya elmi üçün deyil, bütövlükdə respublikanın səhiyyəsi üçün böyük əhəmiyyət daşıyırdı. Belə bir dövrdə Zərifə xanım traxoma xəstəliyinə qarşı müalicəvi və profilaktik tədbirlərin təşkilində fəal iştirak edir, traxoma xəstəliyinin daha geniş yayıldığı rayonlara gedir, həkim-oftalmoloqlara məruzələr oxuyur, əhali arasında maarifləndirmə işi aparırdı.

Qeyd etmək lazımdır ki, bir sıra ciddi elmi məsələlərlə yanaşı, Zərifə xanım peşə ilə əlaqəli göz xəstəliyi problemlərinə xüsusi maraq göstərmiş, yod-sənaye müəssisələrində, neft-kimya sənayesində çalışan şəxslərin görmə orqanlarına təsir edən amillərə böyük diqqət ayırmış, elmi təcrübələr aparmışdır. Genişmiqyaslı klinik və təcrübi tədqiqatlar nəticəsində alim zəhərli maddələrin görmə orqanına təsirinin əsas qanunauyğunluğunu aşkara çıxara bilmişdir.

Bakı şəhərindəki 1 nömrəli Tibb Kollecinin direktoru Nəriman Möhsümov, bu təhsil ocağının laborantı, akademiklə bir yerdə çalışmış Əzizə Şıxəliyeva xatirələrini bölüşdülər. Bildirildi ki, Zərifə xanım yüksək mədəniyyəti, təvazökarlığı ilə seçilən əsl ziyalı xanım idi. Onun kimi insanla bir yerdə çalışmaq böyük xoşbəxtlikdir. Sadə və humanist bir qadın idi, insanlara mənəvi dayaq olar, doğru məsləhətlər verərdi.

Səhiyyə Nazirliyinin Dövlət Respublika Elmi Tibb Kitabxanasının müdiri Yeganə Pirəliyeva akademikin çapdan çıxmış elmi əsərlərinin əhəmiyyətindən danışdı: “Onun fəaliyyətini araşdırdıqca maraqlı məqamlara rast gəlirik. Zərifə xanımın elmi axtarışları monoqrafiyalarda, müxtəlif kitablarda əks olunub. Bu əsərlər oftalmologiya sahəsində çalışan, təhsil alan insanlar üçün böyük elmi mənbədir. O, səhiyyədə kadr hazırlığına və həkimlərin ixtisasının təkmilləşdirilməsinə gərgin əmək sərf edib. Onun birbaşa rəhbərliyi altında cavan alimlərin və həkim-oftalmoloqların böyük bir nəsli yetişib. Zərifə xanım tələbələrinə zəngin həyat təcrübəsini öyrətmiş, onlara diqqət və qayğı ilə yanaşmışdır. Heç zaman gərgin işdən usanmamış, ürəkdən və ilhamla çalışmışdır. Onun həkim kimi fədakarlığı, yüksək vətəndaşlıq məsuliyyəti, səmimiliyi və qayğıkeşliyi, insanlara və onların problemlərinə göstərdiyi diqqət, fəal həyat mövqeyi ona həmkarlarının, yetirmələrinin və xəstələrinin dərin hörmətini qazandırmışdır”.

1 nömrəli Tibb Kollecinin həkimi Könül Salahova, müəllimlərdən Mədinə Nəbiyeva və başqaları Zərifə xanım haqqında öz fikirlərini bildirdilər. Qeyd olundu ki, alim böyük xidmətlərinə, çoxillik elmi-tədqiqat işlərinə görə 1983-cü ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının akademiki seçilmişdir. Akademik ömrü boyu fəal ictimai iş aparmış, keçmiş SSRİ-nin Sülhü Müdafiə Komitəsinin üzvü, Azərbaycan Sülhü Müdafiə Komitəsi sədrinin müavini, Oftalmoloqların Elmi Cəmiyyəti İdarə Heyətinin üzvü olmuşdur. O həm də «Oftalmologiya xəbərləri» jurnalının redaksiya heyətinin üzvü idi. Bir sıra orden və medallara, Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi fəxri adına layiq görülmüşdür.

Çıxışlardan sonra sözləri Cabir Novruza, musiqisi Sevil Əliyevaya aid olan “Ana” mahnısı səsləndirildi, akademikin həyat və fəaliyyətini əks etdirən videoçarx nümayiş olundu. “Qarabağ” xalq çalğı alətləri ansamblının, Əməkdar artist Firuz Səxavətin ifasında “Həkim qız” (musiqisi Səid Rüstəmov) və digər musiqi nömrələri ifa olundu.

Ceyhun Zərbəliyev

Mədəniyyət.- 2013.- 12 aprel.- S. 4.