Rəssam insanı kəşf etməyi bacarmalıdır

“Elə əsərlər yaratmalısan ki, sevilsin, diqqət çəksin və yaddaşlarda qalsın”

Tanınmış fırça ustası, Azərbaycanın Əməkdar rəssamı Sakit Məmmədov avqustun 5-də 55 yaşını qeyd etdi. İlk rəsmlərini 10 yaşında çəkməyə başlayan sənətkarın əsərləri bu gün bir çox ölkələrdə nüfuzlu kolleksiyalarda yer alaraq müəllifə şöhrət qazandırıb. Sənətkarın şan-şöhrəti isə təmsil etdiyi ölkənin, xalqın, onun mədəniyyəti-nin tanınması, təbliğ olunması deməkdir.

Sakit Məmmədov 1958-ci ildə Neftçalada anadan olub. 1978-ci ildə Ə.Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbini, 1987-ci ildə İ.E.Repin adına Leninqrad (Sankt-Peterburq) Rəssamlıq Akademiyasının rəngkarlıq fakültəsini fərq-lənmə diplomu ilə bitirib. 1983-cü ildən müxtəlif sərgilərdə iştirak edir. Əsərləri İstanbul, Krakov, Vyana, Stok-holm, Moskva, Florensiya və s. şəhərlərdə, mötəbər müsabiqələrdə uğurla nümayiş olunub.

Ad gününün səhəri rəssamla şəxsi ev-muzeyində görüşdük. 100-dən artıq əsərinin yer aldığı məkan nağıllar aləmini xatırladır. Fırçanın sehrli rənglər dünyası və rəssamın müxtəlif mövzularda yaratdığı bənzərsiz, bir-birin-dən fərqli əsərlər insanı fəlsəfi düşüncələrə qərq edir. Muzeyin birinci mərtəbəsində yaradılan fotoarxiv də tarixə səyahətdir. Burada dünyanın tanınmış ictimai-siyasi xadimlərindən mədəniyyətimizin görkəmli simalarınadək bir çox şəxslərin fotolarına rast gəlmək olar.

- Sizinlə müsahibə üçün zəng edəndə ad gününüzü dostlarınızla qeyd edəcəyinizi vurğuladınız. Bu günü kimlərlə qeyd etdiniz?

- Ad günüm çox maraqlı keçdi. Əslində elə burada, ev-muzeyimdə bir sərgi keçirməyi düşünürdüm. Amma sonradan planlarım dəyişdi. Çünki yay mövsümüdür, dostlarımın əksəriyyəti Bakıda deyil. Elə bu səbəbdən də sərgini payıza saxlamalı oldum. Ad günümdə mənə ən yaxın insanlar bir araya gəldi. Onların sırasında Xalq rəs-samı Tahir Salahov, “Dədə Qorqud” Fondunun prezidenti Eldar İsmayılov, “1969” rəsm qalereyasının rəhbəri El-çin Orucov və digər dost-tanışlar var idi.

- Bəlkə planlaşdırdığınız sərgi ilə bağlı bir az ətraflı məlumat verəsiniz?

- Sərgi həm Bakıda, həm də Moskvada təşkil olunacaq. Tələbələrim də sərgidə iştirak edəcək. Bu böyük bir la-yihədir. Bir müddət əvvəl paytaxtımızda belə bir sərgi keçirildi - “Bakı gənc rus rəssamlarının gözü ilə”. O zaman mən Rusiyadan gələn tələbələrə ustad dərsləri keçdim. İndi də bizim gənc rəssamlar Moskvaya dəvət olunublar və onların sırasında mənim də tələbələrim var. Gənclər Moskvanın ən görkəmli məkanlarını rəsmlərə köçürə-cəklər. Mədəni əlaqələrin inkişafına xidmət edən bu layihə “Səyyar Akademiya” adlanır və Heydər Əliyev Fondu-nun Rusiya nümayəndəliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilir. Layihədə iştirak edəcək tələbələrimə çox inanıram. Bu ya-xınlarda onlardan bir neçəsi Türkiyədən mükafatla qayıdıb. Beş tələbəm birinci yeri qazanaraq “Dolmabahçe” sa-rayının mükafatlarına layiq görülüblər. Həmin tədbir ümummilli lider Heydər Əliyevin 90 illik yubileyinə həsr edil-mişdi.

- Sizdən dərs almaq istəyən tələbələri necə seçirsiniz?

- Əvvəllər gənc rəssamları yanıma gətirəndə baxırdım, əgər həvəs və bacarıqları varsa, onları qəbul edirdim. İndi isə bu işi tələbələrimə həvalə etmişəm. Çünki bilirəm, mən bu işi onlara elə öyrətmişəm ki, istənilən şagirdə mənim öyrədə biləcəyim qədər rəssamlığın sirlərini, biliklərini aşılaya bilərlər. Yanıma əsasən 17 yaşdan yuxarı gənclər gəlir. Onlara kompozisiya qurmaq barədə, həmçinin portret çətin janr olduğu üçün bu yöndə istiqamət verirəm. Ümumilikdə isə rəssamlıq elə bir sənət növüdür ki, burada nə isə öyrədilmir, öyrənilir. Vaxtilə mən özüm də çox rəssamlardan öyrənmişəm. Bir rəssamla kifayətlənmək mümkün deyil. Ümumiləşdirilmiş formada hamısı-na baxıb özünü tapmalısan. Adi uşaq da ailədə həm atasına, həm anasına oxşayır, sənət də belədir.

- Rəssamlığın bilmədiyiniz sirri qalıbmı?

- Bu sənət elə bir dəryadır ki, hər gün yeni nələrsə kəşf edirsən. Kim desə ki, sənətin bütün sirlərini tapmışam, demək həmin insan üçün sənət ölüb. İstər 35 yaşında olsun, istərsə də 50-60 yaşında, insan hər zaman axtarış-da olmalıdır. Bizim emalatxananın özü bir laboratoriyadır. Biz rəssamlar bu laboratoriyalarda öz kəşflərimizi edi-rik. Bir cür qaş, bir cür göz taparaq daim bununla işləmək düzgün deyil. Tanrı da insanları müxtəlif cür yaradıb. Göz görmək üçün funksiyadır, əgər Tanrı məsləhət bilsəydi, bütün insanların gözlərini eyni cür yaradardı. Fərqli yaratdı ki, dünya gözəl olsun, maraqlı olsun, sevgi olsun. Əgər bütün insanlar bir-birinə oxşasaydılar, onda həyat maraqsız olardı. Sevgi olması üçün Allah insanları müxtəlif görkəmdə yaratdı. Rəssamlıqda da belədir. Əgər bir rəssamın sərgisində 60-70 əsərin hamısı bir-birinə oxşayırsa, oradan uzaqlaşandan sonra insanın yaddaşında heç nə qalmaz. Elə əsərlər yaratmalısan ki, sevilsin, diqqət çəksin və yaddaşlarda qalsın. İnsanların zövqünü korlamamalısan. Gözəl portret xətrinə rəsm çəkməməlisən. Portret janrında əsər yaradarkən çalışmalısan ki, həmin insanın psixoloji dünyasını çatdıra biləsən. Hər insan bir dünyadır və ona görə də mən bütün insanları çox sevirəm. Mənim üçün fərqi yoxdur ki, o insan hansı kateqoriyaya aiddir. Allah onu yaradanda şah, yaxud nökər olaraq yaratmadı. İnsanları biz kateqoriyalara böldük. Ona görə də mən insanları Tanrının yaratdığı varlıq kimi sevirəm. Bir anlığa təsəvvür edin, bəzən insan özü-özünü belə başa düşmür, belə olan halda biz necə qarşımız-dakına qiymət verə bilərik. Rəssam insanı kəşf etməyi bacarmalıdır, onun dünyasını aça bilməlidir.

- Saysız-hesabsız mükafatlara sahibsiniz. Bunların içərisində sizə ən əzizi hansıdır?

- Yaratdığım Dədə Qorqud obrazına görə “Dədə Qorqud” Fondu tərəfindən layiq görüldüyüm mükafat mənim üçün çox əzizdir. Fond məni “Dədə Qorqud” mükafatı və “Vətən övladı” ordeni ilə təltif etdi. “Vətən övladı” orde-nini almaq çox məsuliyyətlidir. Milli Qəhrəman Mübariz İbrahimovun layiq görüldüyü bir ordenin mənə təqdim edil-məsi, sözsüz ki, qarşımda böyük məsuliyyətlər qoyur. Bu ordenə Tahir Salahov, Ziya Bünyadov kimi şəxsiyyətlə-rimiz layiq görülüblər. Digər sevimli bir mükafatım Rusiya İmperator Akademiyasının akademiki seçilməyim oldu. Mən Rusiyada təhsil almışam və bu hadisə həmin ölkəyə bir növ hesabatım idi. 2011-ci ildə Moskva şəhərində keçirilən 5-ci "Ənənələr və müasirlik" beynəlxalq incəsənət festivalında rəssamlıqda ənənəni qoruduğuma və öz dəst-xəttimin orijinallığına görə beynəlxalq “Vera” mükafatına layiq görüldüm və Rusiya Rəssamlıq Akademiyası-nın fəxri üzvü seçildim. Akademiya 1757-ci ildə yaranıb, indiyə qədər 112 nəfər üzvü olub. Mükafatlarım çoxdur və hər birinin öz yeri var. Mən qazandığım mükafatlara bir tamaşaçı kimi baxıram. Mənə belə gəlir ki, bu müka-fatları mən yox, Nəsimi demişkən, içimdəki “mən” qazanıb.

- Sakit müəllim sabahı necə düşünür?

- Sabah mənim düşündüyüm kimi olsaydı, hər şey gözəl olardı. Bəlkə də heç gözəl də olmazdı. Çünki hər şe-yin doğrusunu Allah bilir. Təbii ki, biz insanlar həmişə sabaha planlarımızla gedirik. Amma Tanrı kimə nə qədər ömür və hansı tale yolunu yazıb, bilmək olmaz. Əlbəttə, gələcəyə çalışaraq, zəhmətlə və yeni uğurlarla getmək istəyirəm. Müəyyən layihələr var ki, onları reallaşdırmaq arzusundayam. Tahir Salahov həmişə deyir ki, heç vaxt heç bir şeyi arzulama, başını sal aşağı işini gör. Əgər arzun həyata keçməzsə, o arzu bir varlıq kimi itəcək, sənə böyük mənəvi zərbə vuracaq. Elə et ki, sabah arzunu itirəndə, o sənə kədər gətirməsin. Elə buna görə də məq-sədim budur ki, həmin fikri rəhbər tutaraq yeni əsərlər yaradım. Gənc tələbələrim var ki, gələcəyin parlaq rəs-samları ola bilərlər, istəyirəm onlara vaxt ayırım, onların zəhmətini çəkim. Digər tərəfdən, gözəl planlar var, onla-ra hazırlaşmalıyam. Avqustun 22-də bir çox rəssamlarımızın iştirakı ilə “Bakının işıqları” adlı sərgi keçiriləcək. Bu sərgi Bakıdan sonra Almaniyada nümayiş olunacaq. 2014-cü ildə əlçatmaz bir sərgim nümayiş olunacaq. Saban-çı Muzeyi mənim əsərlərimi qəbul edib və indiyə qədər həmin zalda Pablo Pikassonun, Rembrandtın, Renuarın və digər dünya şöhrətli rəssamların əsərləri nümayiş olunub. Yaxın gələcəkdə Londonda və Luvr muzeyində sər-gilərimin keçirilməsi planlaşdırılır. Əlbəttə, bütün bu işlərdə mənə yaxından dəstək olan insanlar var. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə, Azərbaycanın Rusiyadakı səfiri Polad Bülbüloğluna sənətimdə mənə dəstək olduqları üçün minnətdarlığımı bildirərək qeyd etmək istərdim ki, şükürlər olsun, bu gün Azərbaycan öz mədəniyyəti ilə bütün dünyanı heyran edə bilir. Öz musiqimiz, rəssamlığımız, milli dəyərlərimizlə dünyada layiqli yer tuta bilirik. Sözsüz ki, keçmişə sadiq qalaraq gələcəyə doğru getməliyik.

Lalə Azəri

Mədəniyyət.- 2013.- 7 avqust.- S. 7.