Ulu saz-söz sənətinin
təntənəsi
II Beynəlxalq Aşıq Festivalı yaddaşlarda iz qoydu
Türk ellərinin
möhtəşəm ozan-aşıq sənəti
dünyanın ən böyük salonlarını belə
ayağa qaldırır. Bu ulu xalq sənətinin
yaşadılması, təbliği istiqamətində ölkəmizdə
görülən işlərin nəticəsidir ki, UNESCO-nun
qeyri-maddi mədəni irs siyahısında Azərbaycan
aşıq sənətinin də adı var. Noyabrın
12-dən 17-dək Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi, Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyinin və Azərbaycan Aşıqlar
Birliyinin təşkilatçılığı ilə
keçirilən II Beynəlxalq Aşıq Festivalı da bu sənətin
unikal milli sərvət kimi dünyaya bir daha təqdim edilməsinə
xidmət edirdi.
Festivala 8 ölkənin - Azərbaycan, İran, Türkiyə, Rusiya (Dağıstan), Gürcüstan (Borçalı), Türkmənistan, Özbəkistan və Qazaxıstandan tanınmış aşıq-folklor ansamblları qatılmışdı. Festivalın Bakıda, Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrında təntənəli açılış mərasimindən sonra bölgələrimizə səfərə çıxan iştirakçılar noyabrın 13-dən 17-dək Yevlax-Gədəbəy-Tovuz-Qazax-Şəmkir-Ucar marşrutu üzrə konsert proqramı ilə çıxış etdilər.
Milli musiqimiz qopuzdan, sazdan başlayır
Türk dünyasının, Şərqin şəksiz və şəriksiz müqəddəs aləti... Ustad şairimiz Zəlimxan Yaqub SAZI belə adlandırır. Bir də deyir ki, dilimizi, ruhumuzu, təfəkkürümüzü zaman-zaman diri və duru saxlayan bu alət dünyanın 72 dilində tərcüməsiz danışmağı bacarır.
Bölgələrimizdə davam edən konsert proqramlarını seyr edənlər bunun bir daha şahidi oldular. Tədbirlərin yeganə «poliqlot»u isə əlbəttə ki, saz idi.
Festival iştirakçılarının bölgələrdə ilk dayanacağı Yevlax şəhəri oldu. Qonaqları rayonun Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin «Aşıqlar» qrupu və uşaq yaradıcılıq mərkəzinin «Sevinc» rəqs qrupu qarşıladı. Yevlax Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Qoca Səmədov festivalın işinə uğurlar arzuladı.
Filologiya elmləri doktoru, professor Qəzənfər Paşayev çıxış edərək bildirdi ki, ədəbiyyatımız “Kitabi-Dədə Qorqud”dan başladığı kimi, milli musiqimiz də qopuzdan, sazdan, sözdən başlayır: «Milli musiqi, milli ruh xalqın həyatında ən başlıca amildir. Qloballaşma dağıdıcı fəsadları ilə birlikdə ictimai həyatımıza daxil olduğu bir zamanda insanlarda milli ruhu, vətənpərvərlik hissini aşılamaq çox vacibdir. Bunun da əsasında ənənələr, musiqi, saz-söz sənəti, ədəbiyyat və dil durur. Dahi Üzeyir Hacıbəyli aşıq sənətindən söz düşəndə deyirdi: “Bu sənət elə bir aləmdir ki, burda bəstəkarın da, şairin də, rəqqasın da, müğənninin və xanəndənin də istədiyi qədər götürəcək payı var. Aşıq həm aktyor, həm bədii qiraət ustası, həm də məzhəkəçidir”. Baxın, aşığın ifasında xalqın həyatından gələn məqamlar əks olunur. Bu baxımdan aşıq sənəti qeyri-adi və qədim dövrlərdən xalqın həyatında yaşayan və bu gün də inkişaf edən bir sənətdir”.
Qeyd olundu ki, Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, UNESCO və İSESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyevanın aşıq sənətinə göstərdiyi xüsusi qayğının nəticəsidir ki, aşıq sənətimiz 2009-cu ildən bəşəriyyətin inciləri sırasındadır: “Ozan-aşıq sənətinin yaşadılmasında və bütün dünyaya çatdırılmasında bu festivalın böyük rolu var. Beynəlxalq tədbir Azərbaycan dövlətinin aşıq sənətinin inkişafına göstərdiyi diqqət və qayğının bariz nümunəsidir. Bu gün bütün türk xalqlarının bayramıdır. Bu münasibətlə hamınızı təbrik edirəm».
Sonra müxtəlif ölkələri təmsil edən aşıqların ifası dinlənildi və tamaşaçılar tərəfindən alqışlarla qarşılandı.
Gədəbəy Aşıq Məktəbi saz-söz sənətinin inkişafına töhfədir
Noyabrın 13-də festivalın daha bir konserti aşıqlar yurdu Gədəbəydə oldu. Ötən ilin sentyabr ayında istifadəyə verilən Aşıq Məktəbinin akt zalında bir dənə də boş yer qalmamışdı. Gədəbəy camaatı elliklə saz-söz sənətinin işığına toplaşmışdı.
Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Ramiz Yediyarov qonaqları salamladıqdan sonra Gədəbəydə son illər aparılan geniş abadlıq-quruculuq işlərindən söz açdı. Qeyd etdi ki, ölkənin digər bölgələrində olduğu kimi, Gədəbəydə də böyük layihələr həyata keçirilir: «Yeni istifadəyə verilmiş Aşıq Məktəbinin analoqu yoxdur. Burada aşıq sənətinə maraq göstərən gənclərin ustadlardan dərs ala bilmələri üçün lazım olan şərait yaradılıb. Bütün bunlar milli-mədəni irsimizin qorunub saxlanması və inkişaf etdirilməsi sahəsində ölkə rəhbərliyi tərəfindən görülən işlərin nəticəsidir. Heydər Əliyev Fondu və bu Fondun rəhbəri Mehriban Əliyeva ozan-aşıq sənətinə çox böyük qayğı ilə yanaşır. Bu festival da həmin qayğının məntiqi davamıdır. Arzu edirəm ki, belə tədbirləri Şuşamızda, Xankəndində keçirək».
Professor Qəzənfər Paşayev Gədəbəy Aşıq Məktəbinin fəaliyyətini saz-söz sənətinin inkişafına gözəl bir töhfə adlandırdı.
Sonra söz aşıqlara verildi. Qocaman aşıq, Prezident təqaüdçüsü İsfəndiyar Rüstəmovun rəhbərlik etdiyi ansambl ifası ilə tamaşaçıların qəlbini oxşadı.
Ardınca səhnəni digər ölkələrdən gələn aşıqlar bölüşdülər. İran İslam Respublikasından Aşıq Səlcuq Şahbazinin rəhbərlik etdiyi qrupun ifasında səslənən
O
taylı, bu taylı Azərbaycanda,
Aşığa toxunan meydana gəlsin.
Havacat
duyursa, çala bilirsə,
Arxayındı sözə, dastana gəlsin.
misraları gurultulu alqışlarla qarşılandı.
Festival
iştirakçıları Tovuz və Qazaxda rəğbətlə
qarşılandılar
Noyabrın 14-də aşıq festivalı Tovuz rayonunda
davam etdi. Mədəniyyət evində İcra Hakimiyyətinin
başçısı Tofiq Zeynalov qonaqları salamlayaraq belə
bir möhtəşəm tədbirin Tovuzda da keçirilməsindən
bütün rayon əhalisinin məmnun olduğunu diqqətə
çatdırdı. Qeyd etdi ki, Azərbaycan
aşıq sənətinin inkişafında və təşəkkül
tapmasında Tovuz aşıqlarının böyük rolu
olub. Rayonda ulu sazın
yaşadılması və gələcək nəsillərə
çatdırılması məqsədilə aşıq sənəti
muzeyinin inşa olunduğunu deyən icra
başçısı binanın yaxın vaxtlarda istifadəyə
veriləcəyini də diqqətə çatdırdı.
Daha sonra
çıxış edən professor Qəzənfər
Paşayev ulu ozan Dədə Qorqudun xeyir-duaları ilə əsrlərdən
bəri yol gələn aşıq sənətinin ustad el
şairləri yetirdiyini nəzərə çatdırdı:
«Aşıq Qurbaninin, Tufarqanlı Abbasın, Sarı
Aşığın, Xəstə Qasımın, aşıq
Hüseyn Şəmkirlinin, Molla Cümənin, aşıq
Ələsgərin, Hüseyn Bozalqanlının, Mikayıl
Azaflının, aşıq Alının, aşıq Şəmşirin
adına bağlı şeirlər, dastanlar gözəl sənət
nümunələridir. Bu sərvət zaman-zaman
Azərbaycanın yazılı ədəbiyyatına,
çağdaş bəstəkarlığa güclü təsir
göstərib».
Qəzənfər Paşayevin Tovuz aşıq
mühitinin tanınmış simaları Əkbər
Bozalqanlı, Mikayıl Azaflı, İmran Cəfərov və
digərləri haqqında fikirləri isə rayon sakinlərinin
lap ürəyindən oldu.
Sonra səhnə yenə də saz-söz xiridarlarına
verildi. Tovuz rayon Mədəniyyət evinin nəzdində fəaliyyət
göstərən «Misri» ansamblı eyniadlı hava ilə
proqramın ilk nömrəsini təqdim etdi. Daha sonra Türkiyə, İran, Gürcüstan,
Özbəkistan, Dağıstan, Türkmənistan,
Qazaxıstan və festivalda Azərbaycanın Şirvan bölgəsini
təmsil edən aşıqların təqdim etdiyi havalar
tamaşaçılar tərəfindən alqışlarla
qarşılandı.
Festival çərçivəsində daha bir konsert
noyabrın 15-də Azərbaycan aşıq sənətinin
beşiklərindən sayılan Qazaxda gerçəkləşdi. İştirakçılar
əvvəlcə Heydər Əliyev Mərkəzini, Heydər
Əliyev parkını ziyarət etdilər, ümummilli liderin
abidəsi önünə gül dəstələri qoydular.
Sonra Qazax Rayon İcra Hakimiyyətinin
başçısı Ayaz Əsgərov festivalda iştirak
etdiklərinə görə qonaqlara təşəkkürünü
bildirərək, onlara hədiyyələr təqdim etdi.
Rayon Mədəniyyət evində keçirilən
konsertdə çıxış edən hər bir
aşığın ifası qazaxlıların rəğbətinə
səbəb oldu.
Sənət
bayramı Şəmkirdə davam etdi, Ucarda yekunlaşdı
II Beynəlxalq Aşıq Festivalı öz işini noyabrın
16-da Şəmkir şəhərində konsert proqramı ilə
davam etdirdi. Tədbirdən əvvəl şəhərin mərkəzində
yerləşən Bayraq meydanı, Heydər Əliyev Mərkəzi,
Gənclər Zəka Mərkəzi, şəhər parkı
ilə tanışlıq qonaqlarda yüksək təəssüratlar
yaratdı. Rayon Mədəniyyət və
Turizm Şöbəsinin müdiri Əsgər Ələsgərov
diqqətə çatdırdı ki, Bayraq meydanında ucalan
bayraq hündürlüyünə görə Bakıdakı
bayraqdan sonra ikincidir, dirəyin hündürlüyü 100 metrə
yaxındır.
Burada yaradılan muzeydə Azərbaycanın qədim və
müasir tarixinə dair maraqlı eksponatlar toplanıb. Muzeydə
müxtəlif dövrlərdə Azərbaycan ərazisində
mövcud olmuş dövlətlərin, xanlıqların, o
cümlədən İrəvan xanlığının bərpa
edilmiş bayraqları, gerblər sərgilənir. Bu bayraqlar insanı bir anlığa keçmiş
zamanlara, tarixi hadisələrin baş verdiyi dövrlərə
aparır.
Muzeydə
ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə
müstəqil Azərbaycan dövlətinin yaranmasını,
formalaşmasını və inkişafını, Prezident
İlham Əliyevin fəaliyyətini əks etdirən fotolar və
sənədlər, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş
Komandanının bayrağı, Silahlı Qüvvələrin
qoşun növlərinin döyüş bayraqları, eyni
zamanda onların öz koloriti ilə seçilən mərasim
geyimləri də nümayiş olunur.
Şəmkirdəki Heydər Əliyev Mərkəzi də
möhtəşəmliyi ilə diqqəti cəlb edir. Mərkəzdə
elektron kitabxana yaradılıb. Biz orada
olarkən ölkə Prezidentinin təşəbbüsü ilə
gerçəkləşdirilən «Ölkəmizi tanıyaq»
layihəsi çərçivəsində Bakının Xətai
rayonunun orta məktəblərinin şagirdləri də mərkəzi
ziyarət edirdi.
Şəmkir şəhəri daxilində turumuz
yekunlaşdıqdan sonra Mədəniyyət Mərkəzində
festivalın növbəti konserti başladı.
İcra
Hakimiyyətinin başçısı Alimpaşa Məmmədov
aşıq festivalının Şəmkiri də əhatə
etməsindən rayon camaatının böyük qürur
hissi keçirdiyini dedi və tədbirin təşkilatçılarına
təşəkkürlərini bildirdi.
Professor Qəzənfər
Paşayev artıq festivalın yekunlaşmaq üzrə
olduğunu və iştirakçıların paytaxt Bakıda
və Azərbaycanın beş rayonunda
geniş konsert proqramları ilə çıxış etdiklərini
diqqətə çatdırdı. Festivalın türkdilli
xalqların bir-birinin mədəniyyəti, musiqisi,
ozan-aşıq sənəti ilə tanış
olmasında böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini
vurğuladı.
Konsert proqramında səhnəyə ilk çıxan
Şəmkir aşıqları oldu. Sonra digər ölkələrin
təmsilçilərinin çıxışları zalda
toplaşan ictimaiyyət nümayəndələrinin sürəkli
alqışları ilə müşayiət olundu.
Axırda bütün iştirakçı ölkələrin
təmsilçilərinin birlikdə ifası səsləndi. Saz-söz sənətkarlarının
bir neçə saat içində ərsəyə gətirildiyi
aşıq havası II Beynəlxalq Aşıq Festivalına həsr
olunmuşdu:
İki
min on dörd ilini,
Xalqımız çıxarmaz yaddan.
Aşıq
festivalın yapdı,
Azərbaycan,
Azərbaycan.
Gəldi
türk milləti - Turan,
Bir-birinə
arxa duran,
“Misri”
çaldı Koroğludan,
Azərbaycan,
Azərbaycan.
Konsert proqramının sonunda bütün
iştirakçılara festivalda iştirak etdiklərinə
görə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin
diplomları təqdim olundu.
Noyabrın 17-də festival iştirakçıları
sonuncu konsert proqramı ilə Ucar rayonunda
çıxış etdilər. Bütün bölgələrdə
olduğu kimi, burada da aşıqların
çıxışları sevgi və alqışlarla
qarşılandı.
Beləliklə, II Beynəlxalq Aşıq Festivalı
ulu saz-söz sənətimizin təntənəsinə
çevrildi.
Festival çərçivəsində
keçirilən konsert proqramlarında 7 ölkədən
30-dan çox, habelə Azərbaycanın müxtəlif
bölgələrindən 100-dən artıq ozan-aşıq
çıxış etdi. Bu festival bir daha
sübut etdi ki, Azərbaycan dövləti xalqımızın
milli-mədəni dəyərlərinin qorunmasına,
yaşamasına və inkişafına çox böyük
diqqət göstərir.
* * *
Sonda
yazının əvvəlində qeyd etdiyim fikirlərə bir
daha qayıtmaq istərdim: saz dünyanın 72 dilində tərcüməsiz
danışmağı bacarır. Festivalın
konsert proqramları bunun bariz təsdiqi oldu. Zaldakı tamaşaçı səhnədəki
ifaçının hansı ölkədən gəlməsindən
və hansı dildə oxumasından asılı olmayaraq, onu
olduğu kimi anlayır və alqışlayırdı.
Özbəkistandan gəlmiş qocaman aşıq
Abdulnazar Payanov özbək dilində oxusa da, onu zalda oturan hər
kəs yaxşı başa düşürdü. Azərbaycan
dövlətinə, ölkə başçısına belə
bir festivalı təşkil etdiyinə görə təşəkkür
edən özbəkistanlı ozan tədbiri saz-söz sənətinin
bayramı adlandırırdı.
Dağıstan aşıqlarının
çıxışı da maraqlı idi. İranlı
balabançının müşayiəti ilə oxuyan ləzgi
aşıqları öz ifaları ilə bir daha sübut etdilər
ki, bu sənət bütün dünyada tərcüməsiz
anlaşılır.
Hər zaman səhnəyə bir şənlik, şuxluq
və rəqs ab-havası gətirən Şirvan
aşıqlarının çıxışlarını
bütün rayonlarda tamaşaçılar ayaq üstə
alqışlayırdılar. Eyni
alqışları öz sakit ifaları ilə diqqəti cəlb
edən qardaş Türkiyədən gəlmiş ağsaqqal
ozanlar da qazandılar. Cənubi Azərbaycandan
gəlmiş aşıqların ifaları isə hər zaman
vətənpərvər sözlərlə müşayiət
olunurdu və bu da tamaşaçıların sonsuz sevincinə
səbəb olurdu. Türkmənistanlı aşıq
Almagül Nəzərova, Qazaxıstanın Aktau şəhərindən
gəlmiş Sabit Siktibayev, Nurbolat Musaqaliyev, Borçalı
mahalının təmsilçiləri aşıq Nargilə,
aşıq Şahbazın ifaları yəqin ki, uzun müddət
saz-söz sənətini sevənlərin yaddaşında
qalacaq.
Fəxriyyə Abdullayeva
Mədəniyyət.- 2014.- 19
noyabr.- S. 8-9.