Sərt üslub arxasındakı palitranın sehri

Xalq rəssamı Vidadi Nərimanbəyovun sərgisi başa çatdı

İyulun 20-də Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyində Xalq rəssamı Vidadi Nərimanbəyovun (1926-2001) 90 illiyinə həsr olunmuş sərgi başa çatdı. Görkəmli fırça ustalarının belə sərgiləri sənətsevərlər üçün böyük mənəvi qənimətdir. Sərginin sonuncu günü mən də rəssamın yaradıcılığı ilə daha yaxından tanış olmaq imkanı əldə etdim.

Muzeyin beş zalında rəssamın 32 əsəri yer almışdı. Sərgilənən əsərlərin mövzu baxımından çoxu müəllifin iştirakçısı olduğu İkinci Dünya müharibəsinə həsr etdiyi tablolar idi.

Müəllifin bu mövzuda əsərləri həcminə görə o birilərdən böyükdür. Rəssam həmin əsərlərində sovet əsgərlərinin döyüşkən, qorxmaz obrazlarını yaratmağa çalışıb. Sözügedən tablolar həm də sərt üslubda işlənməsinə görə seçilir. Obrazların üzlərində, əllərində, hətta geyimlərin qırışlarında dərin bir sərtlik görünür. Rəssam bəlkə də savaşın ağrı-acısını daha qabarıq vermək üçün sərt üsluba müraciət edib. “1941-ci il”, “Bakılıların xatirəsinə”, “Yolda”, “Müharibə yollarında”, “1945-ci ilin baharı”, “Müharibə uşaqları”, “Adsız yüksəkliklərdə”, “Yolasalma”, “Xatirə”, “Bayraq” əsərlərində insanda müharibəyə qarşı dərin nifrət, döyüşə çağıran məqamlar daha qabarıqdır. Bu əsərlərdə qara və qırmızı rənglərin üstünlüyü aydınca sezilir. Bu rəsmlər həm də onu göstərir ki, V.Nərimanbəyov sovet dönəminin bir çox yaradıcı insanları kimi ideologiyanın yalan təbliğatına ürəkdən inanaraq onun yolunda öz istedadını sərf edib.

Rəssamın Azərbaycanın müstəqilliyini tərənnüm edən əsəri də diqqətçəkəndir. Bu baxımdan onun 1996-2000-ci illərdə yaratdığı “Vətən bayrağı altında” əsəri maraq doğurur. İrihəcmli əsərdə üçrəngli bayrağımızın altında döyüşkən Azərbaycan əsgərləri təsvir olunub.

V.Nərimanbəyovun əsərləri içərisində portretlər ayrıca yer tutur. Belə ki, “İnteryerdə qız”, “Qaçaq Nəbi”, “A.Semyonovun portreti”, “Briqadir S.Məmmədovun portreti”, “Ana portreti”, “Tutqun üz” əsərləri yüksək ustalıqla işlənib. Özəlliklə “Tələbə qız”, “Nəzifənin portreti” əsərləri məni öz qarşılarında daha çox dayanmağa, həm obrazın ovqat və daxili dünyasını duymağa məcbur edir. Bu işlərə baxarkən rəssamın ustalığına heyran olmaya bilmirsən.

Xalq rəssamları Vidadi Nərimanbəyovla Toğrul Nərimanbəyov qardaş olublar. Birincinin adı çəkiləndə insanın ağlına ilk olaraq sərt üslubun tanınmış nümayəndəsi gəlir. İkincini isə daha çox nağılvarı əsərləriylə xatırlayırlar. Hər iki qardaşın yaradıcılıqları arasında fərq aydınca gözə dəyir.

Sərgidə Vidadi Nərimanbəyovun qardaşı kimi nağıllaşdırma istəyilə yaratdığı əsərləri də yer almışdı. Bu baxımdan “Leyla və yolunu azmış göyərçin”, “Yay”, “Zəncirotu” əsərlərində rəssam qardaşının üslubuna yaxınlaşır.

Beləliklə, Vidadi Nərimanbəyovun başa çatan bu sərgisi ona tamaşa edən hər kəsdə təkrarolunmaz duyğular yaratdı.

S.Qaliboğlu

Mədəniyyət.- 2016.- 22 iyul.- S. 5.