Həyatımızın bir anı

Fotojurnalistika jurnalistikanın xüsusi sahəsi sayılır. Əlbəttə ki, bu bölməyə aid jurnalistlər məlumatları söz vasitəsilə deyil, görüntülərlə çatdırırlar. Jurnalist sanki zamanın bir anını əbədiləşdirir, real insanlar və hadisələr tamaşaçıların qarşısında fotoaparatlı insanın gördüyü kimi canlanır. Hər bir fotoşəkil salnamə sənədinə çevrilir. Elə buna görə də totalitar rejimlər məhz kinoxronika və fotoşəkilləri xüsusi ciddi senzuraya məruz qoyurlar. Fotojurnalistilər öz sahələrinin müxtəlif janrlarından istifadə edirlər: xülasələr, reportaj, şəkillər seriyası, xəbər-oçerklər... Vacib hadisələri lentə almaqla onlar həm də məqalə üçün vacib olan dinamikanı gücləndirmiş olurlar. Ötən əsrin 90-cı illəri fotojurnalistikanın önə çıxması ilə yadda qaldı. Buna səbəb müxtəlif maraqlar xatirinə siyasi meydanda sözün “satın” alınması rəyinin formalaşması idi. Foto isə səssiz, lakin sübut mənbəyi idi.

Hər il Azərbaycanda Mətbuat Günü ilə bağlı mükafatlar təqdim olunanda demək olar ki, foto (illüstrasiya) nominasiyasında heç bir yer öz sahibini tapmır. Mükafat təsisçiləri bunu ya foto təqdim edənlərin yoxluğu və ya hədsiz azlığı ilə əlaqələndirirlər. Belə götürəndə isə heç bu sahəyə dair müsabiqələr də çox deyil. Elə bu fakt fotojurnalistikanın inkişafının plyonkasız-filansız göstəricisidir. Digər tərəfdən, Azərbaycanda fotojurnalistikanın inkişafdan qalması da fakt sayılmalıdır. Bizdə belə rəy formalaşıb ki, tədbirləri lentə almaq bu sahənin təmsilçisi olmaqdır. Əslində isə fotojurnalistika sırf yaradıcılıq sahəsidir. Yaradıcılıq çərçivə tanımadığı üçün fotojurnalist hər zaman yaradıcılıq axtarışında olmalı, obyektivin arxasından gördüyü həyatın anlarını məhz yaradıcı surətdə bir daha bizlərə göstərməli, düşündürməli və düşünməlidir. Onun qələmi məhz çiynindəki fotoaparat olmalıdır. Fotojurnalist üçün yaradıcı ruh ilkindir, aparat isə ikinci dərəcəlidir. Fotonu effektli edəndə elə yaradıcı yanaşma və anı seçməkdir.

Dünyada ən bahalı sənət növlərindən biri fotojurnalistikadır. Bizdə isə redaksiyaların işində ən sonuncu yer fotoreportyorlara “ayrılır”. İmkanlı redaksiyalar digər texnikaya daha çox səy edirlər, nəinki fotoreportyoru üçün yeni avadanlıq almağa.

Yaxud fotoreportyor əməyindən bəhrələnməyə üstünlük verilmir. Halbuki bir foto qəzetin həmin sayının tam surətdə satılmasına gətirib çıxara bilər. Ümumiyyətlə, demək olar ki, fotoreportajlardan bir janr kimi qəzetlər istifadə etmir. Bunun digər səbəbi qəzetlərin əsasən keyfiyyətsiz mətbəələrdə nəşridir, fotolar yetərincə effektli çap edilmir. Təkcə qonşu Türkiyəni nümunə seçsək görərik ki, fotojurnalistikanın inkişafı bu sahədə yetərincə ciddi və çoxsaylı mükafatların ayrılması hesabına baş verib. Lakin bizdə fotojurnalistikaya mükafat ayrılmaması üçün daha çox bəhanə axtarılır. Ola bilsin ki, bir, ya iki il zəif işlərə yer vermək lazım gələr, lakin bu, stimul yaranmasına gətirib çıxarardı. Zəifdir, neynək, amma özümüzündür, olanımız budur. Həm də qəzet fotomüxbirlərinin yetişməsi üçün müvafiq ixtisas hazırlığına diqqəti artırmaq lazım gəlir. Bu, həm jurnalistikanı, həm də incəsənət faktorunu birləşdirən sahə olduğundan xüsusi qabiliyyət tələb edir. Hələlik biz fotomüxbirlərimizin sərgilərinə, sənət çıxışlarına, mükafat almalarına rast gəlmirik. Amma yəqin ki, növbəti bir 22 iyul bizdə peşəkar fotomüxbirlərin təsdiqi günü kimi də jurnalistikaya daxil olacaq. Biz yaşamımızı fotomüxbirlərin baxışından görəcəyik.

Sabutay

Mədəniyyət.- 2009.- 22 iyul.- S. 12.