Kimdir müqəssir?

 

Kinomuz inkişafdadır”. Bu ifadəni kinomuza məsul olan rəsmilərin dilindən tez-tez eşitməli oluruq. Bəskinomuz inkişafdadırla razılaşanlar varmı? Razılaşanlar da, razılaşmayanlar da var. Bu isə normaldır. Bəs reallıq necədir?

 

Kinonun prodüseri

 

Yarım əsrdən çox bir müddətdə kinomuzun prodüseri sovet dövləti olub. Bu dövlət istədiyi filmi sifariş edib, istənilən mövzunun ekranlaşdırılmasının qarşısını alıb. Çəkilişinə icazə verdiyi ekran məhsulunun maliyyə işlərini isə film direktorlarına tapşırıb. Sovet dövlətinin dağılması ilə kino öz prodüserini itirdi. Müstəqil şəxslərin kinoya prodüserlik etməsini isə bu tezliklə qəbul etmək çətin oldu. Belə məqamda kinomuz bir müddət tamamilə özünü itirdi. Hərə öz təklifi ilə kinomuzun problemlərini artırdı. Bu proses 2002-ci ilə qədər davam etdi. Ölkədə vəziyyət sabitləşdikdən sonra müstəqil dövlətimiz kinonu yenə öz himayəsinə götürdü. Azərbaycan kinosu ovaxtkı Mədəniyyət Nazirliyinə tapşırıldı. İlkin olaraq ildə iki filmAzərbaycanfilmkinostudiyasında istehsalata buraxıldı. Filmin istehsalat işi köhnə qaydada aparılırdı. Dövlət maliyyəniAzərbaycanfilmkinostudiyasına, bu təşkilat da həmin maliyyəni sifariş olunan filmin istehsalatına yönləndirdi. Bunlar ilkin addımlar idi.

Ardınca kino istehsalı ilə məşğul olmaq istəyən prodüser mərkəzləri yarandı. Mədəniyyət Nazirliyi prodüser kinosunun yaranması üçün həmin mərkəzlərlə birliyinə start verdi. Çox maraqlı idi ki, filmin istehsalına lazım olan bütün maliyyəni nazirlik ödəyirdi. İlk işbirliyi üçün bu, labüd idi. Amma indiyəcən bu belədir. Mədəniyyət Turizm Nazırliyi prodüser mərkəzləri ilə hələ bəlli sistemlə işləyir. Artıq dövlət bu mərkəzlərlə ildə 4-5 tammetrajlı film istehsal edir. Hətta filmə lazım olan maliyyənin, demək olar ki, hamısını ödəyir. Bütün bu işlərin nəticəsində Azərbaycanda kino sahəsində durğunluq aradan qaldırıldı. Müxtəlif layihələrlə gənclər kino sahəsində çalışmağa başladı. Hazırda müstəqil kino şirkətləri Azərbaycanfilmkinostudiyası ilə Mədəniyyət Turizm Nazırliyinin birliyi davam edir. İldə istehsal olunacaq filmlərin sayı isə 8-ə qaldırılıb. Dövlət (Mədəniyyət Turizm Nazırliyi) öz üstünə düşən vəzifəni yerinə yetirir. Prodüser mərkəzlərinin inkişafı prodüser kinosunun yaranması üçün lazım olan addımlar atılır. Şübhəsiz ki, burada dövlətin maraqları nəzərə alınır. Bəs qarşı tərəf (müstəqil kino şirkətləri) bu müddət ərzində hansı nailiyyətlər əldə ediblər? Prodüser kinosunun yaranması naminə kimi işlər görülüb?

 

Kinonun icraçı prodüseri

 

Prodüser mərkəzləri isə hələlik dövlətin ayırdığı maliyyənin müqabilində film istehsalı ilə məşğuldurlar. Bu təcrübə keçmiş sovet respublikalarında da var. Amma onların əksəriyyətində əsasən Rusiyada müstəqil kino şirkətləri təkcə dövlətin ayırdığı maliyyə ilə kifayətlənmirlər. Onlar sözün həqiqi mənasında kino prodüserliyi ilə məşğul olurlar. Deməli, bizdə özünü prodüser adlandıran şəxslər sadəcə icraçı prodüserlərdir. İcraçı prodüser tamamilə fərqlidir. Loru dildə desək, icraçı prodüser PRODÜSERin missiyasını yerinə yetirir. Nəticədə dövlətin (prodüserin) sifarişi ilə film istehsal edən müstəqil kino şirkətləri (icraçı prodüserlər) prodüserin sifarişlərini yerinə yetirirlər. Sözügedən proses 5-6 ildir davam edir. Bu müddət isə təcrübə üçün heç az deyil. Artıq vaxtdır, kino öz prodüserlərini gözləyir.

 

 

İntiqam Hacılı

 

 Mədəniyyət.- 2009.- 17 iyun.- S. 11.