1+1000+180000 «əl-Cəzirə»çi qonaq...

və onları qarşılayan 5+20+4450 «Mədəniyyət»çi

Mediaçıların, xüsusən, qəzetçilərin ən «stolüstü» ifadələrindən biri «təsəvvür»dür və yazı-pozularımızdakı illüzion ifadələrin, məxsusən bu yazının başlığındakı abstraksionizmin «açması»na şərik etdiyimiz oxucuların nələr çəkdiyini çox yaxşı təsəvvür edirik. Neyləyəsiz? Necə yəni, «1+1000+180000 «əl-Cəzirə»çi qonaq və onları qarşılayan 5+15+4450 «Mədəniyyət»çi»?! Heç «dəxli var»? Bir gündə bütün respublikamıza 200000 qonaq, hətta turist gəlmədiyi halda, heç bu ağlabatandırmı? Əlbəttə, yox. Amma… gözəlimiz «təsəvvüretmə»nin hesabına mümkündür. Yəni, biz - 20 nəfər işçidən və 4450 tirajdan ibarət «Mədəniyyət» qəzeti olaraq, Səudiyyə Ərəbistanında çıxan «əl-Cəzirə»nin redaktoru Xalid Əl-Malikin timsalında o qəzetin 1000 işçisini və 180000 oxucusunu birgə qarşıladığımızı təsəvvür etdik.

Və heç təsəvvür etmirəm ki, bu rəqəmlər arasındakı fərqlər sizi (oxucuları) və eləcə də bizi (redaksiya kollektivini) bəzi-bəzi təsəvvürlərə sövq etməmiş olsun və son illər «kanalı dəyişməyin» bəyanatıyla öz tamaşaçılarında əşhədi-tamarzılıq yaradan tele-həmkarlarımız demişkən;

Hələ bu harasıdır?

Yəni, hələ burası da var ki, «əl-Cəzirə» haqda cəzirə faktlarla, məlumatlarla tanış olacaqsız, ancaq «az sonra».

Ərəb qonağımızı hamımız eyni anda və tərcüməyə ehtiyacı olmayan səmimi təbəssüm, rəğbət və bir müsəlman təəssübkeşliyi ilə qarşıladıq. Qəzetimizin Baş redaktoru Nigar xanım da ona elə sözlərdən ibarət bir xoşgəldin söylədi ki, tərcüməçinin dillənməsinə zərurət yaranmadı. Çünki həmin kəlmələrin çoxusu dilimizdə min ildi kök salmış ərəb istilahları idi. Sonra bir neçə anlıq baxışmalar oldu, tərəflər gələcək yazıları üçün detallar, elementlər seçmələdilər. Bütün bunlar foyedə cərəyan edirdi və özünü bizim «...ev yiyəsinin qulu», «dəvəsi ölmüş ərəb» kimi məsəllərimizdən çox yüksəkdə tutan qonağımız Azərbaycan Film Fondunun V mərtəbəsində yerləşən redaksiyamızın geniş, yaraşıqlı otaqlarını, əməkdaşlarımızın bəzən «Avropa standartları»nı kölgədə qoyan «jestikulyasiya»larını, qəzetimizin tərtibat-dizayn və tematika elementlərini müşahidə etdikcə, ev yiyəsi haqda da yüksək təəssüratlar üstə köklənirdi. Onu müşayiət edən hər üç nəfərin - Azərbaycan Respublikasının Səudiyyə Ərəbistanı Krallığındakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Tofiq Abdullayevin, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Mədəniyyət siyasəti şöbəsinin müdiri Fikrət Babayevin və təbii ki, tərcüməçinin ərəb dilini səlis bilmələri bizim onunla ünsiyyətimizi su içimi kimi asanlaşdırırdı. Xahişimizlə geniş müsahibə verəcəyini vəd etsə də, biz «atüstü» suallarımızdan qalmırdıq və onun cavablarından belə məlum olurdu ki, elə təkcə hər həftə «əl-Cəzirə»dən məzuniyyətə çıxanların sayı «Mədəniyyət»in bütün kollektivinin sayından 5 dəfə, obyektlərə ezam olunanların sayı isə 15 dəfə çoxdur. «Səyyar» tanışlıq və sorğu-suallardan sonra qonağımızı məhz onunçün düzənlədiyimiz «qonaq otağı»na dəvət etdik. Buradakı «dəyirmi stol» ətrafında biz artıq köhnə tanışlar kimi əyləşmişdik. Nigar xanım öz həmkarına qəzetimizin nəşr tarixçəsi (1991-ci il), dövriliyi (həftədə 2 dəfə), tematikası (mədəniyyət hansı sahəni əhatə etmir ki?), tirajı (4450), yayım coğrafiyası (hətta Azərbaycandan kənarlara da), işçilərinin sayı (25), materiallarının sambalı (bunu oxucular bilər), Azərbaycan Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin gördüyü genişmiqyaslı işləri, təkrarsız, zəngin incəsənətimizi, respublikamızın mədəniyyət siyasətini necə yüksək peşəkarlıq və vətənpərvərliklə işıqlandırması (bunu F.Babayevin xoş reaksiyası da təsdiq etdi), hörmətli qonağımızın təmsil etdiyi xalqın böyük mədəniyyət işləri, turizmi, incəsənət adamları da daxil olmaqla, beynəlxalq layihələrin, dünya korifeylərinin tanıtımı ilə bağlı geniş publisistik və analitik yazılarla çıxış etməsi barədə ətraflı məlumat verdi. Lap sonda isə bir həmkar ərki ilə bildirdi: «Vətəninizə yola düşməyinizə çox az vaxt qalsa da, qəzetimizin bütün əməkdaşlarını maraqlandıran suallara cavab verməmiş, Sizi buradan buraxan deyilik».

Bəs sizdə nə var-nə yox?

Bu, təxminən, bizim bütün suallarımızın məğzi idi və qonağımız, bəzən təfərrüata varsa da, bilmək istədiyimiz bütün detallara toxundu.

Həmkar-qonağımız obrazlı danışmağı xoşlayan adamdı. Bunu tərcüməçinin bəzi sözlərin sinonimlərinin axtarışı ilə bağlı cəhdlərindən də hiss edirdik.

Müsahibimiz, öncə, hələ vermədiyimiz, amma həmişə təhtəl-şüurumuzda olan önəmli bir sual - məsələyə toxundu. Söylədi ki, jurnalistika yeganə yaradıcılıq sahəsidir ki, bütün yaradıcı və qeyri-yaradıcı sahələrin ortağı, şəriki, iştirakçısıdır (o, sözünü bizim «harda aş, orda baş» məsəlimizə oxşar bir ərəb məsəli ilə bitirdi, amma «harda iş, orda baş» formulunda). Jurnalisti isə müasir sürət maşınları içərisində təyyarəyə bənzətdi və qeyd etdi ki, «əl-Cəzirə» əməkdaşlarının «səhər»i də xəbərdi, «nahar»ı da, «şam»ı da. «Bizim qəzetimiz günəş kimi hər gün çıxır, həyat kimi hər an, hər saat qaynayır, insan kimi hər şeylə maraqlanır, hər şeyi görür, milli-mənəvi bir həkim kimi millətdə duyduğu xəstəliyi qələm-iynəsi ilə müalicə edir, müəllim kimi öyrətməlini öyrədir, öyrənməlidən öyrənir».

Qonağımız qəzetlərinin dolanışıq məsələlərindən də özünəməxsus söhbət etdi: «Əlbəttə, dövlət bizim, biz dövlətinik. Amma biz özümüzü öz işimizlə dolandırırıq. Yazı-pozu da mənəvi-maddi məhsuldur və niyə çalışmayaq ki, bizim də məhsulumuz maraqla alınsın?».

Müsahibimiz öz redaksiya kollektivinin iş-gücü haqda çox maraqlı bir reportaj apardı və sanki o, 1000 nəfərdən yox, 1 nəfərdən danışırdı: «O (min nəfər) istehsalat meydanlarında, elmi laboratoriyalarda, teatrlarda, muzeylərdə, təyyarə limanlarında, internetdə, televiziya və radio dalğalarında, nəqliyyatda, küçə-bazarlarda, ehtimal olunan hər yerdə, hər yerdə və budur, sizin qarşınızdadır...»

- Deyirsiz, 47 ildir «əl-Cəzirə»nin işçisi, 40 ildir onun redaktorusuz. Deməli, bizim sovet dönəmimizdən də baxəbərsiz, indiki müstəqillik dövrümüzdən də. Bu barədə bir-iki «abzas»lıq nə söylərdiz?

- (gülümsünür) Sualınızdan - verəcəyim cavabı əndazəyəsalma baxımından - «sovet qorxusu» gəlir. Bu barədə çox danışmaq olar, amma bugünlər olduğum iki mətbuat məkanı haqda danışmaqla kifayətlənmək istərdim. Biz ötən əsrin 70-ci illərində sizin indiki «Azərbaycan nəşriyyatı» binasının istifadəyə verilməsi haqda bir «göydələn» xəbəri vermişdik. Bugünlərdə həmin binada oldum və o vaxtkı filoloji təriflə bugünkü faktoloji müşahidəm arasında mifoloji fərq gördüm. Müstəqillik illərinizdə inşa edilmiş Bakı tikililəri və şəxsən sizin yerləşdiyiniz bu ofis isə mənim bu iki dövrünüzün fərqi haqda verəcəyim cavabdan daha müfəssəl «danışır»…

«Deyirlər ki, toy olacaq»...

Əslində, sualımız belə idi: «Deyirlər, bugünlərdə vaxt eləyib bizim toylarımızdan birində olubsunuz». Amma ona görə «Deyirlər ki, toy olacaq» dedik ki, görək qonağımız bizim klassik aşiqimiz Məşədi İbaddan xəbərdarmı? Həə, onun ləzzətli təbəssümündən hiss etdik ki, imkan versəydik, qonağımız nəinki o məşhur ariyanı, hətta bütün operettanı nəql edərdi.

- O toy sümüyünüzə düşdümü?

- Sümüyümə də düşdü, zövqümə də! Hətta, bu yaxınlarda köçürdüyüm qızım da yadıma düşdü, gözlərim yaşardı və bu toydakı gəlinə baxıb, ürəyimdə «Allah səni də mənim qızımı da xoşbəxt eləsin, qızım!» - dedim. O qız da mənim baxışlarımda nə gördüsə, bir ara birlikdə rəqs etdiyimiz adamlar içərisində məni ən hörmətli ata, ən istəkli qardaş, ən əziz qonaq kimi dəyərləndirdiyini hiss etdim.

- Oyun havalarımız xoşunuza gəldimi?

- Çox! Hətta mən bundan sonra ölkəmizdəki toylarda bir qolumla ərəb rəqslərinə oynayacam, bir qolumla Azərbaycan rəqslərinə…

- Deyilənə görə, «Vağzalı» havası Sizi yaman havalandırıb və «küsdürüb»?

- Hə, nə yaxşı o havanın adını çəkdiniz! Adını xatırlaya bilmirdim deyə, bayaqdan danışmırdım, yoxsa özüm o haqda söhbət açacaqdım. Yəni, «Vağzalı» çox şux və yanıqlı notlarına görə məni havalandırdı, toya xitam verdiyinə görə isə «küsdürdü»...

Söhbətimizin «Vağzalı»sı

Qonağımız təkcə bu toydan yox, xalqımıza məxsus çox özəllik və gözəlliklərdən danışdı. Özü də çox danışdı (sözün müsbət mənasında). Hava limanına tələsməsəydi, yəqin hələ lap çox danışacaqdı. Gecikdirmə günahına batmamaq üçün daha biz susmuşduq və onu, belə demək mümkünsə, kollektiv, özü də sürəkli bir təbəssümlə süzürdük və bu heynidə eyninə başqa bir şey gəlməsin deyə, kimsə belə bir replika izhar etdi: «Bizim bu təbəssümlərimiz də söhbətimizin «Vağzalı»sıdır, hörmətli həmkarımız!»

Qonağımız bizdən bizim təbəssümlərimizdən də işıqlı bir təbəssümlə ayrıldı. Biz isə ondan tək elə bu yazıyla ayrılmırıq. Yazımızın əvvəlində dediyimiz kimi, bu hələ harasıdır? Bu, onunla müsahibəmizin yarısıdır. Bu yazı maraq doğurdusa, gələn yazımızı da oxuyarsız…

T.Abbaslı

Mədəniyyət. - 2009.- 18 iyun.- S. 2.