Dadlı, ləzzətli
Əziz oxucular,
qəzetimizin bu sayından etibarən Azərbaycanın bölgə
mətbəxindən zəngin
nüsxələrlə görüşünüzə
gələcək, milli
mətbəx nümunələrimizin
ləziz nemətlərinin
hazırlanma qaydası,
xörəklərin, içkilərin
faydası barədə
açıqlamalar və
nüsxələr verməklə
xanımlarımızın mətbəxini zənginləşdirmək,
süfrələrinin dadlı
çeşidini artırmaq
üçün ağbirçək
nənələrimizdən, məşhur aşçılarımızdan
öyrəndiklərimizi diqqətinizə
çatdıracaq, hər
evin, ailənin mətbəxindən yeni
dad, ləziz xörək
ətirlərinin duyulması
üçün əlimizdən
gələni əsirgəməyəcəyik.
Unudulmaqda olan mətbəx incilərimizin,
dadlı qənnadı
məmulatlarımızın, cana faydalı,
şəfaverici içkilərimizin
hazırlanma qaydası
ilə
Naxçıvanın çəkmə aşı.
Lazım olan ərzaqlar:
1 kq düyü, 300 qr
qovurma, 200 qr noxud, ələyəz, duz.
Mal və ya qoyun
əti qovurmasına soğan qatılıb qovrulur. Noxud bişirilib ləpələnir.
Qara mərci yuyulur, ələyəz otu (əvəliyin başqa növü) doğranıb
isladılır və
hamısı ətə
qatılaraq su əlavə olunur. 5-10 dəqiqə qaynadıqdan
sonra təmizlənib yuyulmuş yumru düyü əlavə olunub qarışdırılaraq
vam odda bişirilir. Su ərzaqların üzərini
2 sm hündürlükdə
örtməlidir.
Çölməkdə çay balığı
(çölmək-saxsı küpə)
Lazım olan ərzaqlar:
5-6 ədəd
balıq, 3 ədəd
pomidor, 2 ədəd baş soğan, 1ədəd
heyva, 100 qr
noxud, duz.
Təmizlənmiş kiçik çay balıqları, heyva çubuqları və ya doğranmış heyva düzülmüş
küpə yığılır. Üzərinə halqa doğranmış soğan və pomidorlar lay-lay yığılır.
Bişmiş noxud, duz əlavə olunur. Küpənin ağzı kip qapansın
deyə xəmirlə
bağlanıb vam odda və ya
fırında bişirilir.
Dovğa
Lazım olan ərzaqlar:
Dağ pencərləri,
qatıq, az
miqdar düyü, ləpələnmiş noxud.
Şomu, qazayağı, dağ keşnişi, yarpız, nanə, şüyüd xırda doğranıb yuyulur. Dayanmadan qarışdırılaraq qaynamaq həddində olan qatığa asta-asta göyərti, bişmiş düyü və noxud əlavə
olunur.
Umac aşı
Kiçik soğanlar doğranmadan qovurmaya qatılıb qızardılaraq tomat, qaynar su əlavə
olunur. Maş lobya və quru əvəlik doğranıb ayrıca isladılır, suyu süzülərək qazana
tökülür, lobya
bişənəcən qaynadılaraq
quru alça əlavə olunur. Yumurtalı xəmirdən ayrıca əriştə kəsilərək
qatılır. Soyuqdəymədə tərləmə üçün
çox faydalı olur. Acılı olsun deyə
bibər və istiot vurulur. İstilikgətirici sulu xörəkdir, sarımsaq qatıqla yeyilir.
Arzuman
küftəsi
Lazım olan ərzaqlar:
3 kq ət, 1 toyuq, 3 baş soğan, 3 yumurta, 300 qr noxud, 200 qr düyü,
küftə göyərtisi,
duz, istiot, ədviyə.
Əslində ət hamar daşın üzərində ağac
toxmaq-çəkiclə farş halına düşənədək döyülməlidir.
Soğan
, isladılıb yumşalmış
düyü və noxud da əzilib
ətə qarışdırılır.
Gündəlik məişətimizdə
bu proses çətin və yorucu hesab edildiyi
üçün bunları
adi qaydada maşında çəkirik.
2 ədəd çiy yumurta, məxsusi küftə göyərtisi olan quru göy, duz və ədviyyə
qarışdırıb möhkəm
yoğrulur. Toyuğu bütöv
halda suda azacıq bişirib içərisinə soyulmuş
yumurta qoyulur. Tənzifi sərib hazırlanmış
əti hamar yayıb toyuğu araya qoyub ətlə
bükülür. Top şəklində olan kütləni tənziflə
möhkəm büküb
qaynayan ət suyunda vam odda
2-3 saata bişirirlər
Quzu plov
Lazım olan ərzaqlar:
3 kq ət, 1 kq düyü,
0,5 kq şabalıd,
300 qr alça, yağ, duz, ədviyyə.
Quzunun qol hissəsi
(4/1hissəsi) götürülür.
Ətlə sümüyün arasını “cib” kimi ayırıb duzlayır, isladılmış
düyü, yarıbişmiş
şabalıd, quru alça doldurub əti birləşdirib tikilir. Falqaya bükülüb 180 dərəcə istilikdə
fırında 2 saat bişir.
Salatlar
Altun salat
Lazım olan ərzaqlar:
300 qr
kartof, 200 qr göbələk,
50 qr toyuq filesi, 1 ədəd yumurta, smetan,
mayonez, şüyüd, duz.
Marinad göbələk kub şəklində doğranır. Bişmiş kartof rəndələnir,
üzərinə didilmiş
file, doğranmış göy
soğan, yumurta və göbələk yığılır. Hər qatda
smetan ilə mayonez (50/50 qarışdırdıqda
daha ləziz olur) çəkilir, üzəri şüyüdlə
bəzədilir.
İngilis salatı
Nazik çubuq doğranmış
şampinyon göbələk
qızardılır. Duzlu xiyar, file, qoz ləpəsi nazik-nazik
doğranır. Mayonezlə qarışdırılıb üzərinə qoz ləpəsi əlavə olunur.
Sezar salatı
Salat-Aysberq kələmi enli doğranır. Hisə verilmiş toyuq
filesi, pomidor, suxari nazik çubuqlar
şəklində doğranıb
qarışdırılır. Sonra Sezar sosu
(marketlərdə satılır)
əlavə olunaraq üzərinə ovulmuş
parmezan səpilib pomidor, Çin cəfərisi və s. ilə bəzədilir.
Aynur ARİFQIZI
Mədəniyyət.- 2009.- 11 mart.- S. 14.