Qusarda gördüklərim
Gül-çiçəklə
bəzədilmiş klublar
May ayının 5-6-da Mədəniyyət və Turizm
Nazirliyinin Aparat rəhbəri Firudin Qurbanovun
başçılığı ilə bir qrup məsul
işçinin Quba və Qusar rayonlarında işgüzar səfərindən
qəzetimizin keçən sayında yazmışdıq. Səfərin məqsədi həmin
rayonların kəndlərində
fəaliyyət göstərən
bir sıra mədəniyyət evi, klub və kitabxanalara
baxış keçirərək
mövcud vəziyyətlə
tanış olmaq idi. Hər iki
rayonda, əsasən də Qubada geniş tikinti-abadlıq işləri gedir. Qusar Azərbaycanın
ən təmiz və səliqəli şəhəridir. Elə
bugünkü yazımda
da Qusar rayonunun mədəniyyət
obyektlərində gördüklərimi
qələmə almışam.
Köhnə Xudatın «köhnə
mədəniyyəti»
Biz Qusar rayonunun dörd
kəndində yerləşən mədəniyyət obyektləri
ilə tanış olduq. Bunlar Piral, Əvəcük, Həsənqala
və Köhnə Xudat kəndləri idi. Bu kəndlərdəki
mədəniyyət ocaqları
sovet dövründə
tikilmiş kiçik binalarda fəaliyyət göstərir. Üstəlik,
işləri də sosializm sisteminə uyğun olaraq qalıb. Buna səbəb həmin binalardakı şəraitdir.
Götürək Qusarın
Köhnə Xudat kəndinin klub və kitabxanasını. Kənd sakinləri özləri qeyd etdilər ki, klub və kitabxananın
yerləşdiyi bina
II Dünya müharibəsindən
sonra tikilib. Mədəniyyət ocaqlarında
elə həmin illərin əhval-ruhiyyəsi duyulurdu. Kitabxana balaca bir otaqdan ibarət
idi. Kitablar köhnə rəflərdə
saxlanılır. Kitabların
çoxu isə kiril qrafikası ilə Azərbaycan dilində olan nəşrlər idi. Bura gələn oxucular da çox
deyil. Deyilən ümumi rəqəmləri
hesablasaq, günə
1-2 oxucu düşər.
Onların əksəriyyəti
də əliboş geri qayıdır. Tələb olunan kitabları bu gün kənd kitabxanalarında tapmaq çətindir. Rayonun mərkəzi kitabxanasından
tələb olundu ki, oxucuların ən çox hansı kitabları sifariş etdiyinin monitorinqi keçirilsin.
Köhnə Xudat kəndinin kiçik klubu da yararsız halda idi. Sovet dövründə kənd klublarında filmlər nümayiş olunurdu. Bu gün həmin klublar film nümayişi üçün də yaramır.
Döşəməsi torpaq olan klub çatlamasın,
neyləsin...
Həsənqala kənd klubu
və kitabxanasının
yerləşdiyi binanın
vəziyyəti daha acınacaqlı idi. Hətta nazirliyin əməkdaşları bu
binanın Fövqəladə
Hallar Nazirliyinin rayon şöbəsi tərəfindən qeydiyyata
götürülməsini vacib
bildilər. Binanın
arxa divarlarının
iki-üç yerində
çat əmələ
gəlmişdi. Həsənqala
kənd klubunun döşəməsi torpaqdan
idi. Klub və kitabxana işçiləri binanın
damdığını gizlətmədilər.
Həsənqala kənd
kitabxanasının bir
gün əvvəl 8 oxucusu olmuşdu. Bu kitabxananın da oxu zalı
yox idi. Köhnə Xudat kəndində olduğu kimi burada da
kiril əlifbası ilə olan kitablar
üstünlük təşkil
edirdi. Amma hər iki kəndin
kitabxanasında burada yaşayan ləzgiləri təmin etmək üçün ləzgi dilində 150-200-ə yaxın kitab var idi.
Piral kəndinin
sovet kitabxanası
Piral kəndinin klub və
kitabxanasının yerləşdiyi bina daha «maraqlıdır».
Kitabxanaya taxta pilləkənlərlə dırmaşmaq
lazım idi. Kitabların isə 40%-i quru yerə düzülmüşdü. Piral
kənd kitabxanasında
da oxu zalına
rast gəlmədik. Burada da latın
əlifbası ilə
nəşr olunan Azərbaycan dilində kitablar azlıq təşkil edirdi. Həmin kitabları da vaxtilə Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyi göndərib. Görünür,
heç bir kitabxana yeni əlifba ilə nəşr olunan kitabları öz təşəbbüsləri ilə
əldə etmək istəmir. Piral kənd kitabxanasında rus dilində kitablar daha çox
gözə dəyirdi.
Hər üç kəndin kitabxanasında köhnə ideologiyaya xidmət edən kitablar hələ də saxlanılırdı.
Piral kənd klubunun vəziyyəti də digərlərindən
fərqlənmirdi.
Qınaq obyekti
yalnız obyektlərdir
900 nəfər əhalisi
olan Əvəcük kənd klubu və kitabxanası
kiçikdir. Piral, Köhnə Xudat və Həsənqala kəndlərinin mədəniyyət
obyektlərində hökm
sürən bərbad
vəziyyət Əvəcükdə
də hakim idi. Rastlaşdığımız
çox maraqlı hadisələrdən biri də kənd klub və kitabxanalarının
işçiləri ilə
bağlı oldu. Bizlərin gəldiyini əvvəlcədən
bilib həmin köhnə klub və kitabxanaların döşəmələrini sulayıb
gül-çiçəklərlə
bəzəmələri onların
səmimiliyindən xəbər
verirdi. İşçilərin
əllərindən gələn
də bu idi. Yazımla həmin işçiləri
qınaq obyektinə çevirmək fikrindən
uzağam. Çünki
obyektlərinin vəziyyəti
onları bu səviyyədə işləməyə
məcbur edir. Beləliklə, bütün
bu problemlərin günahını kimdəsə
axtarmaq mənasızdır.
50-60 ildir obyektlər təzələnmir, avadanlıqlarla
yenilənmir. Həmin
binalar yenilənsə,
hər halda, problemin böyük bir qismi aradan
qalxacaq. Yerdə qalan işlər isə mədəniyyət
obyektlərinin işçilərinin
üzərində qalır.
Bu iş isə kənd sakinlərini mədəni
tədbirlərə cəlb
etmək və insanların kitab oxumağa həvəsləndirən
proyektlər həyata
keçirməkdən ibarət
olacaq.
İntiqam Hacılı
Mədəniyyət.- 2009.- 15 may.- S. 10.