Uşaq ədəbiyyatı № 25

Cabir Novruz

Cabir Novruz 1933-cü il mart ayının 12-də Xızı rayonunun Upa kəndində anadan olmuşdur. O, orta məktəbi bitirdikdən sonra Mirzə Ələkbər Sabir adına Pedaqoji Texnikumda təhsil almış və 1952-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsinə daxil olmuşdur. Bir il sonra Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının tövsiyəsi ilə təhsilini davam etdirmək üçün Moskvaya, Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutuna göndərilmiş və 1957-ci ildə oranı bitirmişdir.

1958-ci ildə «Bakı» axşam qəzetinin ədəbiyyat şöbəsində ədəbi işçi kimi əmək fəaliyyətinə başlayan Cabir Novruz 1967-1970-ci illərdə «Azərbaycan» ədəbi-bədii jurnalının, 1991-1993-cü illərdə isə «Ədəbiyyat və incəsənət» qəzetinin baş redaktoru vəzifələrində çalışmışdır. O, 1970-1997-ci illərdə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı İdarə Heyətinin katibi olmuşdur.

Cabir Novruzun poeziyası XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının parlaq səhifələrindən birini təşkil edir. Onun əsərlərində milli irsimizin zəngin ənənələri müasir ədəbi cərəyanların tələbləri ilə üzvi şəkildə birləşir. Ədəbiyyat aləminə gəldiyi ilk illərdən şair yüksək bəşəri-mənəvi dəyərləri tərənnüm edən şeirləri ilə oxucuların dərin məhəbbətini qazanmışdır. Onun qələmindən çıxan lirik poeziya nümunələri və epik lövhəli əsərlər bədii səviyyəsi, mövzu rəngarəngliyi ilə seçilir. Şairin yüksək mənəviyyata səsləyən yaradıcılığı və vətəndaş ruhunun hakim olduğu poeziyası öz dilinin bədii gözəlliyi və rəvanlığı ilə səciyyələnir. Onun sözlərinə bəstələnmiş çoxsaylı mahnılar musiqisevərlər tərəfindən həmişə böyük rəğbət və sevinclə qarşılanmışdır.

Şairin əsərləri dünyanın müxtəlif xalqlarının dillərinə tərcümə edilərək nəşr olunmuşdur. Onun bədii tərcümələri sayəsində isə Azərbaycan oxucusu dünya poeziyasının bir sıra qiymətli nümunələri ilə tanış olmaq imkanı qazanmışdır.

Cabir Novruzun ictimai fəaliyyəti də zəngin olmuşdur. O, həyatının bütün mərhələlərində ölkəmizdə gedən ictimai-siyasi proseslərin həmişə fəal iştirakçısı olmuş, xalqımızın həyatında baş verən taleyüklü hadisələrə düzgün qiymət verməsində əsl vətəndaşlıq mövqeyi nümayiş etdirmişdir.

Şairin ədəbi və ictimai fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilmişdir. O, «Əməkdar İncəsənət Xadimi», «Xalq şairi» fəxri adlarına, dövlət mükafatına, orden və medallara layiq görülmüşdür. Cabir Novruz 1995-ci ildə Azərbaycan Milli Məclisinin deputatı seçilmişdir.

Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Əməkdar İncəsənət Xadimi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü, xalq şairi Cabir Mirzəbəy oğlu Novruzov (Cabir Novruz) 2002-ci il dekabrın 12-də ömrünün 70-ci ilində vəfat etmişdir.

Cabir Novruz uşaqlar üçün də maraqlı əsərlər yaratmışdır. Həmin şeirlərin bir neçəsini sevgili oxuculara təqdim edirik.

Bizim uşaqlar

Bizim həyətdə

Çoxdur uşaqlar.

Hərənin bir cür

Xasiyyəti var.

ceyhun atlıdır

Atı kürəndir.

Balaca Tofiq

Maşın sürəndir.

Gözəl don tikən,

Sevincimiz var.

Bizim Sevinc tək

Bir incimiz var.

Futbol zamanı

Həyət qaynayır.

Hücumçu Fazil

Yaman oynayır.

Bir gəlin görün

Onun oynunu.

Hamı Məmmədov

Çağırır onu.

Deyimmi sizə

Vüqar nəçidir?

O, yel qanadlı

Təyyarəçidir.

Söz yox Mirzənin

Hafizəsinə.

Bir saat şeir

Söyləsin sənə.

Oğlumun məktəbidir

Məktəblərin gözəli,

Oğlumun məktəbidir.

Dilimizin əzbəri,

Oğlumun məktəbidir.

Adını da gəl deyim,

Bağımdan gül dərdiyim,

Hər gün gedib gəldiyim,

Oğlumun məktəbidir.

Bala deyin oğluma,

Müəllimləri doğma.

Tez - tez girən yuxuma,

Oğlumun məktəbidir.

Sevimli yer, əziz yer,

Məhəbbəti dəniz yer,

Anama ən əziz yer -

Oğlumun məktəbidir.

Birinci dəfə qar görür Hənifə

Birinci dəfə,

Qar görür Hənifə.

Baxıb aynadan,

Hey gülür Hənifə.

Dağda ağarmış,

Bağda ağarmış.

Ağarmış tamam,

Talvarın başı.

Ağa bürünmüş

Çinarın başı.

Həyətdə nə var -

Ağ geyinibdir.

Hətta çöldəki

Qara qarğalar

Ağ geyinibdir.

Ay dəcəl oğlum

Ay dəcəl oğlum,

Bir dincəl, oğlum.

Özünü yorma,

Çox şuluq olma.

Sakit ol, dayan,

Yorulmuş nənən,

Yorulmuş anan.

Bilirsən dünən

Neyləmisən sən?

Mən gedən kimi,

Görməyib nənən,

Görməyib anan,

Təzə şerimi

cırıb atmısan.

Bu ay içində

“O Göyərçin” də

Bax çıxacaqdı.

Onu uşaqlar

Oxuyacaqdı.

Nə söz deyim mən,

Heyif körpəsən.

Hələ bir böyü,

Onda çox şeyi,

Sən qanacaqsan.

Onda sənə mən

Dəcəlliyindən

Danışan zaman,

Utancaqsan.

Böyüməyə tələsmə

(Balaca Fatimə üçün)

Saf dağ çeşmələri tək,

Gözləri duru qızım.

Yanaqları gül - çiçək,

Ürəyi nurlu qızım.

Dünyada ola bilməz,

Sənin tək saf, müqəddəs.

Sən başdan-ayağacan,

Təpədən - dırnağacan,

İlkinliyin rəmzisən,

Təmizlər təmizisən.

Əllərin totuq - totuq,

Tellərin vəsmə - vəsmə.

Sənə qurban olduğum,

Böyüməyə tələsmə.

Dünya işləklərinə

Uyma çox da, ay qızım.

Onda bircə gilə də,

Vəfa yoxdur, ay qızım.

Sənin qadan alaram,

Qaşı, kirpiyi əsmər.

Bir daha yalvarıram,

Böyüməyə tələsmə.

Təbriz təzə diş çıxarır

İlkin nəvəm, ömrüm, günüm,

Təbriz təzə diş çıxarır.

Ana üçün, ata üçün

Evdə yaman iş çoxalır.

İkisi də haçaqdandır,

Qulaqdadır, gözdədilər.

Çəngəlləri, bıçaqları

Xəfə yerdə gizlədiblər.

Qorxurlar ki, Təbriz bala

Duran yerdə iş çıxarar.

Şirin bala, əziz bala,

Neyləsinlər, diş çıxarır.

Yaxşı oldu, yaman oldu,

Hər şeyi salır ağzına.

İynə oldu, dərman oldu

Baxmayıb alır ağzına.

O günləri alovlanan

Qaza uzatdı əlini.

Anası qışqırdı - aman,

Geriyə dartdı əlini.

Soğanı, turşunu, qəndi,

cəftəni soxur ağzına.

Qələmi, pozanı, rəngi,

Dəftəri basır ağzına.

Evdə yaman iş çoxalıb,

Bu iş Təbrizin işidir,

Nəvə təzə diş çıxarır.

Nənəsi hədik bişirir.

Qum yeyən Piri

Çox adam bilir,

Qum yeyir Piri.

Anası onu

Aparır çimə,

Dəniz yerinə.

Qumluğa cumur.,

Uşaqdır, uşaq,

Sərçə gücündə.

Sürünür yumşaq

Qumlar içində.

Hərdən də qumdan

Qoyur ağzına.

Anası tutub

Yuyur ağzını,

Yuyur dilini,

Yuyur əlini,

Möhkəm danlayır.

Piri qanmayır.

Yaş yarımdadır.

Səbəb bundadır.

Təzəcə hələ

İməkləyir o.

Təzəcə hələ,

Ana deyir o.

Çoxları bilir,

Hələ əməlli

Adını bilmir.

Neyləsin Piri?

Hələ ağzının

Dadını bilmir.

Qəşəm Nəcəfzadə

Mərkəz.- 2010.- 10 dekabr.- S.15.