20 Yanvar» Kompleksi hazırdır

Yeni il ab-havası bizi tərk etməmiş tariximizin daha bir şanlı, eyni zamanda, da qanlı səhifəsinin növbəti ildönümünü qeyd eləməyə hazırlaşırıq. Söhbət 1990-cı ilin yanvar ayının 19-dan 20-nə keçən gecə sovet ordusu tərəfindən törədilən faciədən gedir. Baş vermiş hadisənin əbədiləşdirilməsi, yaddaşlara həkk edilməsi üçün faciə qurbanlarının adları bir sıra müəssisələrə, dövlət qurumlarına verilib. Həmçinin, Bakı Metropoliteninin stansiyalarından biri «20 Yanvar» adını daşıyır. Bu günlərdə isə faciə qurbanlarının xatirəsinə daha bir abidə kompleksinin açılışı gözlənilir. Söhbət eyniadlı metrostansiyasının çıxışında hazırda tamamlama işləri gedən memorial abidə kompleksindən gedir.

İşin gedişi ilə maraqlanmaq, həmçinin abidə ilə daha yaxından tanış olmaq üçün sözügedən ünvana baş çəkdik. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, son tamamlama işləri gedirdi. Ətraf isə polislər və mülki geyimli mühafizəçilər tərəfindən qorunurdu. Kompleksin qarşısındakı yola isə asfalt örtüyü çəkilirdi.

Əvvəlcə polislər kompleksin şəkillərinin çəkilməsinə icazə verməsələr də, sonradan istədiyimizə nail ola bildik.

Orada olarkən, müşahidə etdiklərimizdən belə qənaətə gəldik ki, abidənin işlərinin böyük qismi görülüb və indi yalnız bəzi kosmetik dəyişikliklər edilir. Müşahidələrimiz zamanı bir məqam da diqqətdən qaçmadı. Belə ki, kompelksin qarşısındakı asfalt örtüyünün dəyişdirilməsi, texnikanın əhalinin gediş-gəlişinə mane olması əməlli-başlı narahatlıq yaratmışdı. Hətta əsəbindən «bu bizə lazımdır» deyə polislərə, mühafizəçilərə sual edənlər də az deyildi.

Paytaxt sakinlərinin abidəylə bağlı fikirlərini öyrənirik. Taksi sürücüsü Yaşar dayı hesab edir ki, belə məsələlərə diqqət ayırmaq lazımdır: «Bu elə-belə şey deyil. Bura şəhərimizə gələn qonaqların ən çox gördükləri yerlərdən biridir. İstər-istəməz gələn hər kəs maraqlanacaq ki, bu nədir? Deməli, onda fikir formalaşacaq ki, ruslar bizim başımıza nə oyun açıblar».

Amma Yaşar dayı kompleksi təqdir eləsə də, bəzi narazı qaldığı məqamlar da var idi: «Bala, bu abidənin nə mənə, nə də heç kimə maneçiliyi yoxdur. Amma onun qarşısındakı bir balaca yerin asfaltlanmasına görə, camaat əziyyət çəkir. Orada cəmi 2-3 saatlıq iş var. İnsanlara bu qədər əziyyət verincə, onu gecə saatlarında görmək olar. Axı nəzərə almaq lazımdır ki, bura insanların ən çox hərəkət ediyi yerlərdən biridir. İki gündür ki, asfaltlama işləri gedir. Neçə dəfə qəza vəziyyətləri yaranıb».

Tələbə Yasəf Məmmədov da görülən işi təqdir edir: «Belə abidələr tariximizin yaddaşlarda qalması baxımından əhəmiyyətlidir. Mən hər gün burada keçirəm və hər o abidəni gördükcə, 20 Yanvar faciəsini xatırlayıram. Bu həm də insanlarda qisas hissinin formalaşması baxımından lazımlıdır. Bu işi görənlərə, əziyyəti keçənlərin hər birinə təşəkkürümü bildirərəm».

Yasəf hesab edir ki, digər tarixi abidələrimiz kimi bu kompleks də şəhərimizə gələn bütün qonaqlara nümayiş etdirilməli, onun daşıdığı tarixi məna onlara izah olunmalıdır: «Abidənin maraqlı görünüşü var. Onsuz da hər kəs onu görən kimi sual verəcək. Sadəcə, ona abidənin tarixi mənası, 20 Yanvar faciəsi ilə bağlı məlumat vermək lazımdır. Hesab edirəm ki, belə abidələrin tikintisi həm də gələcək tariximiniz formalaşması baxımından əhəmiyyətlidir. Necə ki, ermənilər olmayan tarixlərini daşlar üzərinə həkk etməklə ortaya çıxarmaq istəyirlər. Bəs biz niyə əsl tariximizi dünyaya çatdırmayaq?»

Sözügedən abidənin tarixçəsi ilə də maraqlandıq. Yasamal Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının müavini Şahin Məmmədov bu barədə bildirdi ki, ideya oktyabr ayında icra başçısı İbrahim Mehdiyev tərəfindən irəli sürülüb: «Həmin gündən başlayaraq, gününün böyük hissəsini orada keçirir. Layihə, təşəbbüs ölkə rəhbərliyi ilə razılaşdırdıqdan sonra həyata keçirilib. Bu, bizim millətimizlə, xalqımızla, müasir tariximizlə bağlı olan məsələdir. Ona görə də bütün bunlar öz əksini həmin memorial abidə kompleksində tapır. Abidənin tam adı «20 Yanvar» hadisələrinə hər olunmuş Memorial Abidə Kolmpleksi»dir. Abidəyə baş vermiş hadisə nəticəsində dünyasını dəyişmiş 147 nəfər soydaşımızın adı həkk edilib».

İntiqam VALEHOĞLU

Mərkəz.- 2010.- 12 yanvar.- S. 9.